Χτες λοιπόν κι ενώ υπήρχαν τα αμέτρητα φεστιβαλικά προγράμματα στη Θεσσαλονίκη, υπήρχε κι η Μόνικα που δέσποζε με την παρουσία της «Η ΓΥΝΑΙΚΑΡΑ ΜΕ ΤΟ ΚΥΡΟΣ»-έτσι θα τη χαρακτήριζα, εγώ θαρρείς ξαφνικά και «τρελάθηκα» - το τηλεφώνησα και σε ένα φιλο μου κινηματογραφιστή στην Αθήνα, και πήγα στο αφιέρωμα του ΤΑΚΗ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ. Τα άφησα όλα τα άλλα. Ηταν η Θεσσαλονίκη, που είχα να ανέβω τρία χρόνια, είχε και μια μουντάδα, κάτι σύννεφα σαν να ήταν έτοιμη να κλάψει.. και πήγα εκεί. Γίναν μέσα μου κάτι περίεργες ταυτοποιήσεις.
Πήγα στου Κανελλόπουλου λοιπόν, να δω το «ΡΟΜΑΝΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ». Το είχα δει παιδί, στο ξεκίνημα μου, στη Θεσσαλονίκη στο Φεστιβάλ κι είχα φρίξει με την αντιμετώπιση που είχα δει. Τον ήξερα ως τον Θεσσαλονικιό σκηνοθέτη, για τον οποίο οι φεστιβαλικοί κι οι κριτικοί κι οι λοιποί τεθλιμμένοι έγραφαν «εγεννήθη ημιν σκηνοθετης», «ο άνθρωπος που θα σωσει την ελληνική τέχνη» κλπ, κλπ, κλπ και ξαφνικά οι ίδιοι τον διέσυραν, οι Θεσσαλονικείς της αίθουσας τον έκραζαν, μια ανθρωποφαγία, μια άθλια συμπεριφορά, ήμουν παιδί και τρόμαξα.
Όπως τρόμαξα και τον επόμενο χρόνο, σε μια παρόμοια κατάσταση, στο «ΑΝ ΜΑΘΕΤΕ ΤΙΠΟΤΑ» του ΜΙΧΑΛΗ ΓΙΑΡΙΜΟΥΣΤΑ, που είχαν βγάλει τα ελεεινά τους ένστικτα άπαντες, τα άντερα τους και τα συκώτια τους. Κι έβριζαν στη διάρκεια της προβολής, λοιδορούσαν, απωθημένα δικά τους. Τι άλλο;
Αισθάνθηκα πολύ άσχημα σε ποιο χώρο πήγαινα να μπλέξω. Παιδί. Τότε λοιπόν στην έξοδο του Γιαρίμουστα μια κυρία, καταδίκαζε τις αποδοκιμασίες ,τις χαρακτήριζε «απάνθρωπες», «δεν σκέφτονται αυτόν τον άνθρωπο πως θα κοιμηθεί απόψε», «ξέρω κάποιον που έχει τρελαθεί» είχε πει η κυρία «από αυτή τη συμπεριφορά» και την κυρία αυτή την κατηγορούσαν εκείνοι που έκραζαν τον Γιαρίμουστα ότι είχε τρελάνει τον Κανελλόπουλο.
Μόνο που η περίπτωση Κανελλόπουλου δεν ήταν περίπτωση ενός ανθρώπου, ενός ενόχου αλλά μιας ένοχης συνολικά κινηματογραφίας.
Μιας κινηματογραφίας , που εις πείσμα κάθε εργοκεντρισμού, επιδίωκε να παραβιάζει τον αριστοτελικό νόμο και να κατασκευάζει auteurs, να υπηρετεί τον ποιητοκεντρισμό κι εκεί το παιχνίδι , όταν κατασκευάζεις ανθρώπους, παίζεται με πολύ συγκεκριμένους κανόνες, με κανόνες εγγλεζικης διπλωματίας, διαίρει και βασίλευε, διαίρει , όμως, τον ένα , αυτόν που πας να κατασκευάσεις. Πρώτα τον υμνείς, τον αμολάς σαν χαρταετό στα ουράνια κι ύστερα, εκεί που ο άλλος θεωρεί ότι έγινε θεός, του δίνεις μια και τον κατεβάζεις στα τάρταρα. Δηλώνοντας του ετσι ποιος είναι ο κουμανταδόρος. Ποιος κάνει κουμάντο. Ποιος ανεβάζει και κατεβάζει σκηνοθέτες ή και κυβερνήσεις-το παλαι ποτέ. Μήπως και στον ΧΡΙΣΤΦΟΡΟ ΧΡΙΣΤΟΦΗ δεν έκαναν τα ίδια; Τον ένα χρόνο τον λιβάνιζαν και τον επόμενο τον διαολόστελναν. Χωρίς ο ανθρωπος να έχει αλλαξει τον κινηματογράφο που έκανε και για τον οποίο τον υμνούσαν….
Είχα λοιπόν συγκινηθεί στο «ΡΟΜΑΝΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ», εκεί πίσω στο 1978 κι όταν είδα εκείνη τη λύσσα, εκείνο το μένος εναντίον του, δεν μπορούσα να καταλάβω το γιατί. Τι είχε αλλάξει στον Κανελλόπουλο; Εκείνα που έκανε πριν, συνέχιζε και τώρα!!! Σε τι διέφερε το «Ρομαντικο σημείωμα» από την «Παρένθεση» στην οποία ειχαν δωσει και το βραβειο καλλιτεχνικής ταινίας, όπου κι εκεί δυο πρόσωπα ήταν, η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΛΑΔΙΚΟΥ κι ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ και βλέπαμε εικόνες ωραία φωτογραφημένες με εκπληκτική μουσική συνοδεία κι ακούγαμε οff αφήγηση αυτής της σχέσης.
Τωρα στο ρομαντικό σημείωμα τα πρόσωπα ήταν περισσότερα . Διότι το κορίτσι, την ΜΑΡΙΑ ΠΕΡΔΙΚΗ, την ποθούσαν ρομαντικά και ποιητικά τέσσερα παλικάρια: Ο ποιητής, ο ζωγράφος , ο φωτογράφος, ο αρχιτέκτονας. Εδώ την αφήγηση δεν την έκανε η κοπέλα όπως την έκανε η Λαδικού στην «Παρένθεση». Εδώ την έκανε ο ένας εκ των ανδρών , αυτός που ξεκινάει να αφηγηθεί τη ρομαντική περίπτωση, να γράψει το ρομαντικο σημείωμα- ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΖΗΣ. Και δίπλα , τρία ακόμα αγόρια, ο φιλος μου ο ΚΩΣΤΑΣ ΣΙΜΕΝΟΣ, που θύμισε ξανα εκείνη την εικόνα του, ο ΣΩΤΗΡΗΣ ΣΟΛΩΜΟΣ, ο ΜΑΚΗΣ ΝΑΚΟΣ. Και μία μουσική, τόσο μελωδική, τόσο συγκινητική, που συνέθεσε ο ΑΛΚΗΣ ΚΑΚΑΛΙΑΓΚΟΣ – μα ούτε αυτή δεν τους άγγιξε; Ιχνος συναισθήματος, μόνο περίσσευμα κακίας;
Θα μπορούσα να πω ως οπαδός τους ΕΡΓΟΚΕΝΤΡΙΣΜΟΥ , ότι το σύστημα νοσεί έτσι όπως το περιέγραψα και πιο πάνω. Την κριτική δεν την κάνουμε μα βάση τα γούστα μας, την κάνουμε με βάση του να βρουμε και να προβάλλουμε (δεν εννοώ να διαφημίσουμε) την φύση του κάθε έργου. Το γούστο είναι προσωπική μας υπόθεση για άλλες ώρες.
Αν λοιπόν έκαναν σωστά την δουλειά, αν η «Ποιητική» ήταν η κατεύθυνση κι όχι η ίντριγκα τότε η λέξη «ΠΟΙΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ θα είχε ανακαλυφθεί ΑΠΟ ΤΟΤΕ για τον ΤΑΚΗ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟ και για το είδος του. «ΠΟΙΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ» ήταν ως καλλιτέχνης ο Τάκης Κανελλόπουλος, ένας ποιητής που εκφραζόταν μέσα από την εικόνα- όχι ένας σκηνοθέτης αφηγηματικών δραμάτων, «ΠΟΙΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ» ήταν και το είδος του, κι όχι Κινηματογράφος με την έννοια της αφηγησης.
Τα έργα του Κανελλόπουλου είναι ΠΟΙΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΑ, και κρίνονται με δικους τους κανονες. Όχι με τους κανόνες του αφηγηματικού σινεμά. Δεν συγκρίνεις τον «Ουρανό» με τις άλλες πολεμικες ταινίες του Επους του ’40 (είτε για να την υμνήσεις είτε για να τη θάψεις), δεν βλέπεις την «Εκδρομή» σαν να ηταν μια αφηγηματική ιστορία τριγώνου, δεν βλέπεις την «Παρένθεση» σαν να ηταν η «συντομη συνάντηση» ούτε το Ρομαντικό σημείωμα» σαν να ήταν η «Ερόικα» το Κοσμα Πολίτη ή έστω του Κακογιάννη…..Καλά, εκεί είχαν χάσει πιά τον μπούσουλα, ήθελαν να ασχοληθούν με άλλους κι ο Κανελλόπουλος τους ήταν άχρηστος, ήθελαν να τον τελειώσουν.
Μετα από αυτή την πικρή εμπειρία του «ρομαντικό σημείωμα», κλείστηκε πολύ στον εαυτό του.. Σαν να απογοητεύτηκε σαν να φοβήθηκε, αμα ξέρεις ότι σου την έχουν στημένη για να σε κράξουν επειδή πιά δεν σε θέλουν…
Την επομενη ταινία, τη «ΣΟΝΙΑ» που ήταν κι η τελευταία του, δεν την πήγε πουθενά. Μου είπε ένας φίλος από εδώ, ο ΜΑΡΙΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, που δουλεύει πάνω στο έργο του Κανελλόπουλου ότι την έπαιξε στη Θεσσαλονίκη μόνο ένα σινεμά, ο «Ελλησποντος», ο οποίος είχε γίνει πια πορνατζίδικο …Στη δε Αθηνα, δεν ήρθε ποτέ, είχε εστειλει την κόπια μόνο στην ΕΛΕΝΗ ΒΛΑΧΟΥ, η οποία εξακολουθούσε να τον στηρίζει, περισσότερο ανθρωπίνως παρα μεσολαβητικώς, ούτε ο ίδιος ζητούσε μεσολάβηση της είχε στείλει κόπια να τη δει εκείνη, στα γραφεία της «Καθημερινής» της οδού Σωκράτους όπου η Κυρά ως λάτρης του σινεμά διατηρούσε αίθουσα προβολής στον 5ο οροφο αν θυμαμαι καλά το κτίριο, και ζητούσε και της έστελναν εκεί τις ταινίες που ήθελε να δει με κάποια άτομα του στενου της περιβάλλοντος, που δεν περιλαμβανε τους κριτικούς της εφημερίδας της.
Θα τη δείξουν σήμερα τη «ΣΟΝΙΑ « εδώ…Στο αφιερωμα. Στην οποία πρωταγωνιστεί ο ΣΠΥΡΟΣ ΦΩΚΑΣ. Κοιτάτε σύμπτωση, κοιτάτε μέρα που διέλεξε να φύγει....
ΠΡΟΣΘΗΚΗ: Λόγω του δυσαρεστου συμπτωμαατικο'υ συμβάντος, με ειδοποίησηαν ότι η αποψινή προβολή της "ΣΟΝΙΑ" αθείναι αφιερωμένη στη μνήμη του ΣΠΥΡΟΥ ΦΩΚΑ