Κι οι σκέψεις που ακολούθησαν ήταν εξίσου ενθουσιώδεις με την ίδια την παρακολούθηση της ταινίας.
Διότι πήραμε κι ένα μάθημα κινηματογραφικής Ιστορίας, είδαμε πως υπηρετούσαν και ΤΟ ΣΙΝΕΜΑ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ οι Πολωνοί στα χρόνια του Ανατολικού Μπλοκ, είδα τη σκηνοθετική υπερ- μαεστρία του ΓΕΡΖΥ ΚΑΒΑΛΕΡΟΒΙΤΣ, που τον ήξερα βασικά ως «auteur» από την ωραία του ταινία «ΦΑΡΑΩ» που είχε προταθεί για Οσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας το 1967, και διαπίστωσα εκ νέου πως από εκείνες τις κινηματογραφίες όπως κι από τις άλλες, τα ιερατεία των κουμανταδόρων, μόνο τους auteur ως auteur πλάσαραν και δεν είχαμε ιδέα από το υπόλοιπο σινεμά των χωρών αυτών, όπως και πολλών άλλων, δεν ξέραμε τι έβλεπαν οι λαοί αυτοί στις αίθουσες τους όταν ήθελαν να πάνε σινεμά για να ψυχαγωγηθούν.
Και μιλάμε για ψυχαγωγία υψηλής ποιότητος που σε κρατά με κομμένη την ανάσα σε όλη τη διάρκεια του φιλμ κι άλλο τόσο σε κατάσταση μαγείας.
Ανήκει στο χιτσκοκικό είδος αλλά διαφέρει κι αρκετά από αυτό, κι αν χρησιμοποιώ το όνομα του «μαιτρ» είναι μόνο για συστάσεις είδους και για τη μεταξύ μας συνεννόηση.
Είναι μια ιστορία που συμβαίνει στη διαδρομή ενός τραίνου, όπου άνδρας μυστηριώδης ανεβαίνει τελευταία στιγμή λίγο πριν την αναχώρηση του συρμού, είναι χωρίς εισιτήριο, το βγάζει επιτόπου, βρίσκει την κουκέτα του «καταπατημένη» από μυστηριώδη επιβάτιδα που προοριζόταν για άλλη θέση, ξανθιά η μυστηριώδης, επιθετική κι αινιγματική, και σύντομα γίνεται αναφορά για φόνο όπου κάποιος που σκότωσε τη γυναίκα του έχει διαφύγει και καταζητείται.
Το σενάριο φτιάχνει χαρακτήρες επιβατών , μας δείχνει ως κανονική κατάσταση και διάφορα στοιχεία της πολωνικής ζωής του 1959, φερειπείν τον ταξικό διαχωρισμό στις θέσεις του τραίνου, την πρώτη θέση, τις κουκέτες, ην οικονομική με τους στριμωγμένους επιβάτες, του ορθίους των διαδρόμων στη Τρίτη θέση κλπ, όπως επίσης την παρουσία κληρικών που δείχνει ότι κυκλοφορούσαν κανονικά …Με άλλα λόγια, τόσο την προπαγάνδα των Ανατολικών περί ταξικής ισότητας όσο και την προπαγάνδα των Δυτικών περί διώξεων της Εκκλησίας, μια ταινία αστυνομική, ψυχαγωγική, γυρισμένη στον ενεστώτα της, τις έχει καταρρίψει… αλλά αυτά είναι δευτερεύοντα , πάντως εξίσου χρήσιμα, τουλάχιστον στη δική μου αντίληψη.
Και το τραίνο ξεκινά… Και μαζί με το τραίνο και τη διαδρομή του ξεκινούν η υπόθεση και το σασπένς, οι υποψίες και τα αινίγματα, τα ξετυλίγματα των χαρακτήρων και σιγά σιγά αποκαλύπτεται ο μεγάλος κινηματογράφος που παρακολουθούμε: Ο ΓΕΡΖΥ ΚΑΒΑΛΕΡΟΒΙΤΣ επενδύει τη σκηνοθεσία του σε τρεις συνεργάτες, που είναι ο διευθυντής φωτογραφίας, ο μοντέρ κι ο ηχολήπτης κι αρχίζει Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ.
Τι κάμερα είναι αυτή! Τα καδραρίσματα είναι αυτά! Τι πλάνα! Τι κίνηση μηχανής! Τι μοντάζ που ακολουθεί τη διαδρομή της κάμερας, την εξέλιξη της ιστορίας, τις υφέσεις και τις διέσεις των διαθέσεων καθώς τα πράγματα πλέκονται όλο και περισσότερο.. Και τι ήχος!
Κάμερα, μοντάζ και ήχος πετυχαίνουν να φτιάξουν τη διαδρομή με τραίνο και με όλο το μυστήριο που την περιβάλει, μεταφέροντας μας μέσα στο τραίνο, αισθανόμαστε ότι κουνιόμαστε κι εμείς μαζί με το τραίνο, ότι στριμωχνόμαστε στους ασφυκτικά γεμάτους διαδρόμους, ότι αναπαυόμαστε στις κουκέτες, ότι ζούμε το μυστήριο αλλά κι ότι απειλούμαστε. Εχουμε γίνει επιβάτες του τραίνου κι αυτό σπάνια το έχω νιώσει στο σινεμά στα αμέτρητα που έχω δει.
Τέτοια σκηνοθέτηση τραίνου ΔΕΝ ΕΧΩ ΔΕΙ ΑΠΟ ΚΑΝΕΝΑΝ!!!!!!!!!!!!!!!! Εχω δει εξαιρετικά έργα με τραίνα, έχω δει αστυνομικές ιστορίες μέσα σε τραίνα, έχω δει αισθηματικές καταστάσεις σε τραίνο, όμως ποτέ δεν θυμάμαι να έζησα όλη τη διαδρομή με τους ήχους της και τη ζαλάδα της σαν να ήμουν επιβάτης αυτού, σαν να συμμετείχε το ίδιο το τραίνο με τους χώρους του και την ταχύτητα του στην ιστορία, σαν να ήταν ο απόλυτος πρωταγωνιστής ενώ φυσικά υπήρχαν ολοζώντανοι χαρακτήρες, άνθρωποι με πάθη κι αδυναμίες και με κρυμμένα μυστικά.
Ονειρεύομαι τη μέρα που θα γίνονται αφιερώματα στο ΣΙΝΕΜΑ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ των διαφόρων χωρών και τότε θα δούμε τους πραγματικά μεγάλους σκηνοθέτες. Διότι στη δική μου κινηματογραφική φιλοσοφία οι μεγάλοι σκηνοθέτες αυτού του κόσμου βγήκαν μέσα από τα είδη. Κι οι μεγάλοι σκηνοθέτες του σινεμά των ειδών επενδύουν συλλογικά κι αναδεικνύουν δυνάμεις, όπως εδώ των τριών στοιχείων που ανέφερα περί φωτογραφίας δηλαδή, μοντάζ και ήχου. Πως διάολο έτρεχε η κάμερα μέσα σε ένα στενό διάδρομο τραίνου γεμάτο κόσμο όταν εσύ ως άτομο- επιβάτης δυσκολεύεσαι να περάσεις ανάμεσα τους όταν το τραίνο είναι γεμάτο! Πως ένιωθες τους κλυδωνισμούς της γραμμής, αυτόν τον ήχο του τραίνου που σε εμποδίζει να κοιμηθείς αλλά και κάποτε σε νανουρίζει από την ενοχλητική μονοτονία. Πώς να μη θυμηθώ Ελληνα auteur που σε καράβι το οποίο ταξιδεύει για Αμερική και μάλιστα καράβι του πάλαι ποτέ κι έχει να περάσει Ατλαντικό ή κάμερα έμενε ακίνητη λες κι ήμαστε σε ξενοδοχείο κι όχι σε πλοίο, που δεν ήταν και από τα σημερινά υπερωκεάνια….
Ηθοποιάρες όλοι, Πολωνοί με το όνομα, από τον πρώτο ως τον τελευταίο κι η πρωταγωνίστρια κάτι ανάμεσα σε Τζόαν Γούντγουορντ της εποχής εκείνης και κάτι από Μελίνα Μερκούρη σε στιγμές της (θυμήθηκα στους «Νικητές» του Καρλ Φόρμαν που είχε επιλεγεί η Μελίνα για το ρόλο της Πολωνέζας κι η ηθοποιός μου την επανέφερε στα σημεία.. ).
Από τις πιο όμορφες εμπειρίες που δοκίμασα σε αυτές τις «Νύχτες Πρεμιέρας»