Όπως είναι επόμενο δημιουργούνται συγχύσεις. Ειδικά όσοι πάνε να το προσεγγίσουν «θεωρητικά» ή μέσα από τις διάφορες ιντερνετικές «εγκυκλοπαίδειες». Αν, όμως, ρίξετε μια ματιά στις υποψηφιότητες του ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΗΧΗΤΙΚΟΥ ΜΟΝΤΑΖ, εκεί, αφού πρώτα «φρίξετε», θα αρχίσετε στη συνέχεια να παίρνετε χαμπάρι. Διότι θα δείτε τόσες ανθυπο-ειδικότητες  που θα τρομάξετε και μετά θα κάνετε καινούργιο συκώτι από τα γέλια όταν διαβάσετε από κανέναν περισπούδαστο αδαή περί θεωρίας του auteur κι ότι η ταινία είναι του ενός  και μόνου «δημιουργού».

Στο Σωματείο τους οι μοντέρ ήχου έχουν άλλη κατηγορία για το μοντάζ διαλόγου, άλλη για το μοντάζ ήχων επι των εφφέ, έχουν και τους music editors όπου εκεί επιλέγουν, ανακατεύουν και «κόβουν» είτε την υπάρχουσα είτε την πρόσθετη μουσική.

Κόσμος ολόκληρος δηλαδή με ανθυποκατηγορίες ένα σωρό, που βασικά είναι εξειδικεύσεις επί θεμάτων ήχου.

Την κατανόηση την μπερδεύει κι η αυτολεξεί μετάφραση στην αγγλική όπου το «editor» εννοεί κι άλλα… Ενώ στη γαλλική ή στην ιταλική (γλώσσα και κινηματογραφία) οι ορισμοί κι οι ειδικότητες αποδίδονται πιο «ξεκάθαρα».Montage de son λέει ο Γάλλος, Montaggio di suono αποκρίνεται ο Ιταλός κι επειδή η λέξη έχει καθαρή μετάφραση τη «συναρμολόγηση», εννοούν το κόψιμο της ηχητικής μπάντας.

Στην αμερικάνικη κινηματογραφία, γλώσσα και ηχοληψία των πολλών εξειδικεύσεων περιλαμβάνονται και τα ηχητικά εφφέ, και το κόψιμο της μπάντας κι οι επιλογές ειδικών ήχων για ακουστικά εφφέ ενώ επί του ηχητικού μοντάζ η βασικότερη συνεργασία στη συνέχεια είναι με τον μοντέρ της εικόνας

Θα πω στα γρήγορα ένα παράδειγμα προσωπικής εμπειρίας και θα κλείσω για να πάμε στους υποψήφιους: Εχω παρακολουθήσει στο Χόλυγουντ, με ειδική άδεια, τις διαδικασίες ηχητικού μοντάζ σε ταινία, στο στούντιο Samuel Goldwyn και στην Universal. Στην πρώτη περίπτωση για σκηνή νύχτας με απαγωγή που μεταφέρουν τον απαχθέντα σε μια ερημιά, κάπου στο Μεξικό, διάλεγαν ήχους που να δώσουν κλίμα στην ταινία και το κλίμα να κάνει συνδυασμό περιπέτειας αλλά και κωμωδίας, ακόμα και το ουρλιαχτό ζώου που διάλεξαν το έψαξαν ώστε η κραυγή να ακούγεται ως κωμική, και αυτούς τους ήχους που διάλεγαν στη συνέχεια τους «έκοβαν» σε κάποιες περιπτώσεις ώστε να κρατήσουν αυτό που ήθελε ο επικεφαλής του ήχου μαζί με τον ηχητικό μοντέρ και τον σκηνοθέτη που παρακολουθούσε ενώ παρενέβαινε κι ο music editor με πρόταση για μουσική που μπορεί να ακούγεται από τα ράδιο του αυτοκινήτου ή από κάπου μακριά ή να φέρνει μαζί της τη μουσική που ακουγόταν στο μεξικάνικο χαμαιτυπείο που ετοιμαζόταν η απαγωγή. Και μετά, ο ηχητικός μοντέρ δούλευε στενά με τον μοντέρ εικόνας ώστε να κοπούν παράλληλα εικόνα και ήχος και να πετύχουν το ποθούμενο αποτέλεσμα. Κι έχω ζήσει και μια ακόμα εμπειρία πάνω στη συνεργασία μοντέρ και ηχητικού μοντέρ    όπου μετά από δοκιμαστική προβολή με κοινό, οι του στούντιο τους έφεραν ηχογραφημένα τα σημεία όπου οι θεατές γελούσαν ή σώπαιναν κι έφεραν καινούργιους ήχους ώστε να επιμηκύνουν το γέλιο με τη συνεργασία μοντάζ και ήχου. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο ηχητικός μοντέρ ήταν και «παραγωγός» (εξού και το μπέρδεμα της λέξης «editor» των ειδικών ήχων), που θα τους πέρναγε απάνω από την ταινία υπό την καθοδήγηση του μοντέρ της εικόνας.

Αυτή λοιπόν είναι μία δουλειά που διαχωρίζεται πλήρως από εκείνη που λέμε ΜΙΞΗ ΗΧΟΥ κι εννοούμε τον ήχο, όπου εκεί καλούνται να συνθέσουν και να διαχειριστούν και να αναμείξουν τους συγκεντρωμένους ήχoυς. Για τον μη ειδικό, τα όρια είναι αδιευκρίνιστα, για εκείνους , όμως, που κάνουν τη δουλειά και ξέρουν είναι ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ.

Ως προς τη φετινή χρονιά, ας σημειωθεί πως τέσσερις από τις πέντε ταινίες είναι κοινές στις δύο ηχητικές κατηγορίες- διαφέρει μόνο μία: Στη ΜΙΞΗ ΗΧΟΥ έχουν ως «πέμπτη» το «Ένα αστέρι γεννιέται» ενώ στο ΗΧΗΤΙΚΟ ΜΟΝΤΑΖ την έχουν «αντικαταστήσει» με το «ΕΝΑ ΗΣΥΧΟ ΜΕΡΟΣ», που δεν το είχαν οι Ηχολήπτες της Ακαδημίας στην ηχητική μίξη. Θα τα εξετάσουμε πιο κάτω:

ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ ΕΙΝΑΙ:

1. BLACK PANTHER- Μπέντζαμιν Μπερτ, Στηβ Μπόεντεκερ

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Για τον Μπέντζαμιν Μπερτ είναι η πρώτη υποψηφιότητα ενώ για τον Στηβ Μπόεντεκερ υπάρχει διπλή φετινή τόσο για τον ήχο (μίξη) όσο και για το ηχητικό μοντάζ ενώ ήταν υποψήφιος σε αυτή την κατηγορία και για το «Όλα χάθηκαν» (All is lost) το 2014.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Εδώ πρυτανεύουν τα ηχητικά εφφέ λόγω είδους, blockbuster φαντασίας βασισμένο σε κόμικς, που πρέπει να με τις επιλογές των ειδικών ήχων αλλά και με τα ανάλογα κοψίματα να συνυπάρξουν καταιγιστική δράση κι ένταση που θα συνοδεύουν αδιαλείπτως κι αρμονικότατα την εικόνα ώστε να έρθει όλο το φιλμ, ως είδος, στα ίσα του.

2. BOHEMIAN RHAPSODY- Τζων Γουόρχερστ, Νίνα Χαρτστόουν

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Πρώτη υποψηφιότητα και για τους δύο.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Εδώ μιλάμε για ένα «θαύμα» επιλογής, ανάμειξης, παρέμβασης και καταγραφής ήχων, όπου έχουν ανακατευτεί πολύ και οι music editors στο να επιτευχθεί αυτό το αποτέλεσμα. Να ακούγεται ο ήχος των συναυλιών, των ηχογραφήσεων αλλά και των ζωντανών εκτελέσεων του Φρέντυ Μέρκιουρυ είτε από original πηγές και να έχει ανασυσταθεί εκ νέου είτε κι από νέες εκτελέσεις με την κατάλληλη παρέμβαση και ηχητική επεξεργασία. Η τελική σκηνή της μεγάλης συναυλίας είναι η αποθέωση αυτής της δουλειάς αλλά  το ανάλογο ισχύει για όλη την ταινία που ετοιμάζει την αποθέωση. Στα βιογραφικά των υποψηφίων θα δούμε αναφορά και στο κανονικό editing, στο μοντάζ δηλαδή, κι εκεί θα πάρουμε ίσως χαμπάρι για την τόσο καλή συνεργασία μοντάζ – ηχητικού μοντάζ αφού οι συγκεκριμένοι άνθρωποι ετοίμαζαν ήχους και παρεμβάσεις σε αυτούς, με τη λογική του μοντάζ της εικόνας.

3. ΠΡΩΤΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ (First man)- Αϊ-Λινγκ Λη, Μίλντρεντ Ιατρού Μόργκαν

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Ο Αϊ Λινγκ-Λη είναι υποψήφιος και στην άλλη ηχητική κατηγορία, όπως ήταν υποψήφιος εις διπλούν και στο «La La Land». Η Μίλντρεντ Ιατρού που ειδικεύεται στο ηχητικό ΜΟΝΤΑΖ κι όχι στον ήχο εν γένει, ήταν υποψήφια και στο «La La Land» σε αυτή την κατηγορία και μόνο

ΥΓ-ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ: Μην μπερδεύουμε σας παρακαλώ το κάθε ελληνικής χροιάς αμερικάνικο επώνυμο ή την κάθε ημι-ελληνική ή ελληνική καταγωγή από προγόνους με τον ΛΑΝΘΙΜΟ και τον ΜΑΥΡΟΨΑΡΙΔΗ. Αυτοί είναι ΕΛΛΗΝΕΣ που πήγαν έξω κι έκαναν δουλειά. Ελεος. Όλα σε ένα τσουβάλι;

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Κοιτάτε πως συνδέονται τα πράγματα. Το σκηνικό που στήθηκε για να πάρει ζωή από τον ήχο αλλά και για να δώσει έμπνευση στον ήχο, έρχεται εδώ ως παραγωγή αυτού του ειδικού ήχου που κάνει εφφέ και κόβεται με τις εντάσεις μαζί ως αυθύπαρκτος χαρακτήρας. Πιο πολύ κι από τις εκτοξεύσεις, θυμηθείτε τις περιδινήσεις. Τους ήχους που παράγουν τα μηχανήματα , πότε κόβονται και πότε σταματούν. Και δείτε πως τελικά ξεχωρίζουν αυτά και τα τρία (σε επόμενη δημοσίευση θα ολοκληρωθεί το «παζλ» των επιτευγμάτων της ταινίας και με το επίσης σχετιζόμενο Οσκαρ των οπτικών εφφέ, όταν θα έρθει η ώρα να γράψουμε  στο PANTIMO.GR και για εκείνο)

4. ΕΝΑ ΗΣΥΧΟ ΜΕΡΟΣ (A quiet place)- Ηθαν Βαν Ντερ Ρυν, Ερικ Αανταλ

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: ΔΥΟ ΟΣΚΑΡ έχει πάρει ο ΗΘΑΝ ΒΑΝ ΝΤΕΡ ΡΥΝ- το 2003 για «Ο ΑΡΧΟΝΤΑΣ ΤΩΝ ΔΑΚΤΥΛΙΔΙΩΝ: ΟΙ ΔΥΟ ΠΥΡΓΟΙ» και το το 2006 για τον «ΚΙΝΓΚ ΚΟΝΓΚ». Αυτή είναι η 6^η υποψηφιότητα (ενδιαμέσως έχει προταθεί για τα φιλμ «Transformers»- 2008, «Transformers: Dark of the moon» - 2012, «Επιχείρηση Argo»- 2013

Για τον Ερικ Αανταλ είναι η τρίτη υποψηφιότητα, όταν άρχισε δηλαδή να συνεργάζεται με τον Ντερ Ρυ: «Tramsformers: Dark of the moon» και «Επιχείρηση Argo»

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Εδώ έχουμε ένα πολύ ωραίο μάθημα και μήνυμα: Οι ήχοι της ταινίας, επιλογές, κοψίματα, ακόμα κι η μουσική κι ας είναι του Μάρκο Μπελτράμι -εννοείται έχουν να κάνουν με το ΣΕΝΑΡΙΟ 100 ο/ο αφού το σενάριο προϋποθέτει σιωπές και δυναμική παρέμβαση των ήχων μια και τα τέρατα που έχουν αφανίσει τη Γη αφιονίζονται με τους θορύβους κι ορμούν κι εξολοθρεύουν αυτόν που προκάλεσε τον θόρυβο. Στην Ακαδημία δεν το είδαν ως επίτευγμα σεναρίου, τα σενάριο το είδαν ως ιδέα, ως αφορμή, που παρήγαγε τον ήχο. Και κατέληξαν να αναλάβουν το έργο και να αναγνωρίσουν επίτευγμα οι ΗΧΗΤΙΚΟΙ ΜΟΝΤΕΡ όπου το επίτευγμα της ταινίας είναι ηχητικό αν και υπαγορεύεται από σενάριο.

5.  ROMA- Σέρχιο Ντίαζ, Σκιπ Λιεβσέι

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Για τον Σέρχιο Ντίαζ είναι η πρώτη υποψηφιότητα.  

Ο ΣΚΙΠ ΛΙΕΒΣΕΪ είναι ο ΟΣΚΑΡΟΥΧΟΣ της συνεργασίας, το πήρε το 2014 για το «GRAVITY». Επίσης είχε διπλές υποψηφιότητες (ήχου, ηχητικού μοντάζ) για το «Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους» (2008) και για το «True Grit» (2011), ήχου το 2014 για το «Inside Lewis Davis» όπου έχασε από τον…. Εαυτό του στο «GRAVITY» ενώ φέτος έχει πάλι διπλή για τη «Roma». (αντιγράφω από τη ανάλυση του ΗΧΟΥ-μίξη)

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Εδώ κι αν έχει δυσκολία να παρακολουθήσεις τους ήχους της κάμερας, του τρόπου που κινείται η κάμερα σε αυτή την ταινία και καταγράφει ήχους και μετά να «κόψεις» ή να προτείνεις προηγουμένως θορύβους σε εκείνες τις σκηνές φερειπείν των δρόμων όπου από το κάθε σκηνικό που περνάει η κάμερα ακούγεται κι άλλος θόρυβος στο βάθος..κλπ κλπ…. Το μοντάζ που δεν αναγνώρισαν οι μοντέρ της Ακαδημίας στη «Roma» και προφανώς εκεί χρέωσαν τον «πλατειασμό» όπως είχα γράψει σε άλλη ανάλυση, το αναπληρώνουν ή θεωρούν ότι αναπληρώνεται από τη δουλειά στο ηχητικό μοντάζ.

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ: Με βάση τα παραπάνω και τα δηλωμένα επιτεύγματα, ειδικά στο ηχητικό μοντάζ το «Bohemian Rhapsody» πρέπει να έχει προβάδισμα. Ειδάλλως, θα δούμε τι μας διέφυγε ημών των μη καλλιτεχνών-επαγγελματιών κι από πού. Η «Roma», πάντως , είναι μια χαίνουσα πληγή για τις περισσότερες κατηγορίες – ΚΑΙ για το ηχητικό μοντάζ για τους λόγους που πιο πάνω ανέφερα.