Η μεγαλύτερη ουσία για τον υπογράφοντα είναι πως επανέρχονται οι ΜΑΥΡΟΑΣΠΡΕΣ αλλά και κάποιοι παραπεταμένοι φακοί. Ο κινηματογράφος σαν να αποζητά και να αναζητά τον επαναπροσδιορισμό του κι η Φωτογραφία είναι κύριο μέσον για να φανεί κάτι τέτοιο.  Δύο από τις πέντε είναι μαυρόασπρες, ξένες και οι δύο, ενώ στην ταινία του Λάνθιμου ξαναβλέπουμε ευρυγώνιους και το μήνυμα των διευθυντών φωτογραφίας είναι πως…. τίποτε δεν πάει χαμένο αρκεί να αξιοποιείται ΣΩΣΤΑ. «Αξιοποιείται» και «Σωστά» κάνει πλεονασμός, κάνει όμως κι ΕΜΦΑΣΗ.

Πάμε λοιπόν να δούμε τις πέντε φετινές φωτογραφίες και τις προτάσεις τους δια των οποίων κάνουν πρόταση κι οι Διευθυντές Φωτογραφίας στην Ακαδημία. Και να τονίσω επίσης ότι και οι πέντε είτε στηρίζουν είτε υποκαθιστούν σκηνοθεσία. Θα μου πείτε, όσοι ξέρετε από κινηματογράφο, μα αυτό δεν κάνει σε γενικές γραμμές η Φωτογραφία; Δεν περιορίζομαι στη φυσική λειτουργία της, επεκτείνομαι στο ότι εδώ αυτή η επισήμανση αναφέρεται στο κάτι παραπάνω, στο πολύ παραπάνω.

ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ ΕΙΝΑΙ

1. ΨΥΧΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (Cold war) (Zimna Wojna)- Λούκαστς Ζαλ

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Δεύτερη υποψηφιότητα, είχε προταθεί και για την «Ida», πάλι μαυρόασπρη, πάλι του Παβλικόφσκι, πάλι Πολωνική

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Η μεγάλη ΠΟΛΩΝΙΚΗ σχολή. Η οποία εξάγει διευθυντές φωτογραφίας σε όλο τον κόσμο. Και στο Χόλυγουντ με απίστευτες διακρίσεις. Είτε πρόκειται για έγχρωμο είτε για μαυρόασπρο. Εδώ πρόκειται για μαυρόασπρο. Προφανώς κι ο Παβλικόσφσκι στηρίζεται ζωτικά στον συγκεκριμένο διευθυντή φωτογραφίας, για τις μαυρόασπρες αισθητικές του και στο συγκεκριμένο φιλμ η φωτογραφία έχει να κάνει άμεσα με τη σκηνοθετική διαχείριση της σεναριακής οικονομίας που στέλνει την ταινία στην ΠΕΝΤΑΔΑ του ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΟΥ ΟΣΚΑΡ αλλά και της ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑΣ και που έρχονται οι ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ και λένε «ναι, αλλά πάνω σε ποιόν και σε τι βασίστηκε αυτή η σπουδαία σκηνοθεσία;». Αυτό είναι το νόημα της υποψηφιότητας της ταινίας στη φωτογραφία όπου το μαυρόασπρο έρχεται ως «κοντραστ» , με φωτισμούς συναισθημάτων και χώρων, με απίστευτα νυχτερινά πλάνα που μεταφέρουν τον φωτισμό και στο εσωτερικό σκηνικό , και μας βάζει σε κινηματογραφικό κλίμα θυμίζοντας ένα κινηματογράφο που πρέπει να επανέλθει πάραυτα. Είναι πράγματι μια νίκη της κινηματογραφικής Ευρώπης. Αν και στην Ευρωπαϊκή Ακαδημία αυτή τη μνημειώδη φωτογραφία την προσπέρασαν….

2. Η ΕΥΝΟΟΥΜΕΝΗ (The favourite)- Ρόμπι Ράυαν

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Πρώτη υποψηφιότητα

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Εδώ έρχεται ο Βρετανός Ρόμπι Ράϋαν και τολμά να επαναφέρει, σε συνεννόηση προφανώς με τον σκηνοθέτη ΓΙΩΡΓΟ ΛΑΝΘΙΜΟ, τους ευρυγώνιους φακούς, την «παραμορφωτική» εικόνα κι όλα τα σχετικά. Εμπνέεται από το σκηνικό που του δίνει βεβαίως έτοιμο υλικό να φωτίσει όμως αυτός, με τον τρόπο που το αξιοποιεί επιστρέφει στο σκηνικό την ευγνωμοσύνη του διότι , με τους φακούς, την κίνηση της κάμερας, το μοντάζ που συντονίζεται με αυτή την κίνηση, βάζει πλάτη στον σκηνοθέτη κι αναδεικνύει και το σκηνικό που του έδωσε τις βάσεις με τους χώρους και τα χρώματα για την ανάπτυξη φωτισμών, κινήσεων μηχανής και χρήσης φακών.. Η φωτογραφία είναι από τις βασικές…. ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΡΙΕΣ της ταινίας, από τους κύριους συντελεστές της επιτυχίας της.

3. NEVER LOOK AWAY (Werk Ohne Autor) – Καλέμπ Ντεσανέλ

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: ΕΚΤΗ υποψηφιότητα για αυτό τον κορυφαίο ΑΜΕΡΙΚΑΝΟ διευθυντή φωτογραφίας που δυστυχώς δεν έχει κερδίσει ποτέ. Ας θυμηθεί ότι ο Βρετανός συνάδελφος του ΡΟΤΖΕΡ ΝΤΗΚΙΝΣ κέρδισε με την 14^η. Ο Καλέμπ Ντεσανέλ έχει προταθεί για τα φιλμ «Οι κατάλληλοι άνθρωποι» (1984), «Ο καλύτερος» (The Natural» (1985), «Fly away home» (1997), «Ο πατριώτης» (2001), «Τα πάθη του Χριστού» (Μελ Γκίμπσον) (2005)

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Άλλη μια ταινία της ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗΣ πεντάδας που παίρνει επιπλέον υποψηφιότητα κι αυτή είναι της Φωτογραφίας. Οπου οι Γερμανοί κάλεσαν τον Αμερικανό Καλέμπ Ντεσανέλ, και θα πρέπει να τον χρυσοπλήρωσαν για να πάει να δουλέψει εκεί σε ντόπια ταινία, αλλά προφανώς τον θέλησαν ακριβώς για το διακριτικό του χάρισμα που είναι η έμπνευση κι η αποτύπωση των χρωμάτων. Οι φωτογραφίες του διακρίνονταν ακριβώς για το πώς φώτιζε τις χρωματικές επιλογές και στο γερμανικό αυτό φιλμ που προτάθηκε για την Ξενόγλωσση Ταινία και το υπογράφει ο ΦΛΟΡΙΑΝ ΧΑΝΚΕΛ ΦΟΝ ΝΤΕΡΣΜΑΡΚ του «ΟΙ ΖΩΕΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ», η  φωτογραφία το μεταβάλει σε απολύτως ελκυστικό. Σε κατακτούν οι φωτισμοί των χρωμάτων ο ενιαίος τόνος, η ομοιογένεια που καλύπτει τέσσερις δεκαετίες της σύγχρονης γερμανικής Ιστορίας  και κυρίως αυτή η ασυνήθιστη φωτιστικά και χρωματικά εικόνα, που ξαφνιάζει , δεν είναι είδος φωτογραφίας που συνηθίζεται σε τέτοιους είδους τρίωρα ιστορικά έπη. Μόνο που επειδή ακριβώς το συγκεκριμένος επίσης είναι εξίσου ασυνήθιστο, δεν έχει σχέση με τα τετριμμένα, παρακολουθεί την Ιστορία μέσω της Τέχνης, της Ζωγραφικής, κι ο ήρωας παλεύει από παιδάκι με την ψυχρότητα της Ιστορίας και της Εξουσίας , η Φωτογραφία πραγματικά είναι ένα δώρο του διευθυντή φωτογραφίας προς τον σκηνοθέτη και τους παραγωγούς και τους χρηματοδότες που τον επέλεξαν και τον πλήρωσαν. Κυριαρχεί το ψυχρό μπλέ, τουλάχιστον ψυχρά το φωτίζει ο Ντεσανέλ και κάτω από αυτούς τους ουρανούς φωτίζει κι όλη την ταινία, όπου κι αν βρίσκεται , είτε στη Δρέσδη επί Χίτλερ είτε στο Βερολίνο επί Τείχους.

4. ROMA- Αλφόνσο Κουαρόν

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Το βιογραφικό του Κουαρόν ως προϊστορία στα Οσκαρ περνά από σωρεία κατηγοριών και ειδικοτήτων. Από τους πιο πολυπράγμονες παγκοσμίως. Μόνο ο ΝΤΙΝΟΣ ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ ήταν σε  ΟΛΑ τα του σινεμά ανακατεμένος. Κάπως έτσι κι ο Κουαρόν. ΕΧΕΙ ΟΣΚΑΡ  ΔΙΠΛΟ στο «GRAVITY» και για ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ αλλά και για ΜΟΝΤΑΖ, έχει σεναριακές υποψηφιότητες, φέτος με τη «Roma» έχει ο ίδιος ΠΕΝΤΕ προσωπικές (κι η ταινία αριθμεί 10) και για πρώτη φορά μπαίνει υποψήφιος και για ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Κι επειδή η ταινία είναι όλη ένα άλμπουμ, ένα άλμπουμ μαυρόασπρων αναμνήσεων από το 1971, η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ έχει παίξει τον απόλυτα πρωταγωνιστικό ρόλο κι έχει γίνει ένα με τη σκηνοθεσία. Σε σημείο που οι «σκεπτικιστές» να θεωρούν ότι η ταινία είναι «ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ και τίποτε άλλο», οι γνωρίζοντες να κατανοούν ότι η σκηνοθεσία πέρασε μέσα από τη φωτογραφία εξού και τις διευθύνει αμφότερες ο ίδιος άνθρωπος, φωτογραφία και σκηνοθεσία γίνονται ένα. Όχι μόνο για τους φωτισμούς και για αυτό το μοναδικό μαυρόασπρο που έρχεται να συγκρουστεί με την πολωνική σχολή αλλά και για την κάμερα, την κίνηση, τη χρήση του travelling που μεταβάλει τους δρόμους του Μεξικού σε κινηματογραφικό πλατό, με φωτιστικά πεδία άπειρα καθώς το εν λόγω travelling διασχίζοντας το κύριο σκηνικό φανερώνει του κόσμου τα ανθυπο- σκηνικά με διαφορετικά φωτιστικά επίπεδα… κι αυτή η ποιητική αίσθηση των μαυρόασπρων αναμνήσεων, που δεν είναι σκέτες ωραίες φωτογραφίες αλλά εμπεριέχον ψυχή.

5. ΕΝΑ ΑΣΤΕΡΙ ΓΕΝΝΙΕΤΑΙ (A star is born)- Ματιέ Λιμπατίκ

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Είχε προταθεί και το 2011 για τον «Μαύρο Κύκνο» χωρίς να κερδίσει.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Αυτή είναι η μόνη αμερικανική ταινία που διεκδικεί στην κατηγορία της Φωτογραφίας. Κι αυτό που μπορούμε να καταλάβουμε μελετώντας είναι ότι το σύνολο της Κινηματογραφίας ,αυτό που λέμε «Ακαδημία» και μερικοί φαντάζονται κάτι κύριους με τηβένους σε μυστικές , ελευσίνιες τελετές που απεργάζονται την καταστροφή του κόσμου, τι πίστωσε ως ΑΝΑΝΕΩΣΗ  του «Ένα αστέρι γεννιέται»; Τη σεναριακή διασκευή και τη Φωτογραφία. Για ανανέωση, μιλω. Σε αυτή την ανανέωση υπήχθησαν κι οι ηθοποιοί που διακρίθηκαν. Δεν πιστώνεται όμως στη σκηνοθεσία αλλα στη φωτογραφία και στη σεναριακή αντιμετώπιση του πασίγνωστου, προπολεμικού θέματος με ανανεωτική διάθεση. Η φωτογραφία κάνει μια πολύ σύνθετη δουλειά, έχει σκληρούς φωτισμούς, δεν προβάλει το γκλάμουρ της ροκ σκηνής, ενώ συγχρόνως κάνει τα απαραίτητα close up στην λανσαριζόμενη σταρ της ταινίας, την ΛΕΪΝΤΥ ΓΚΑΓΚΑ, μόνο που κι αυτά είναι σαν κοντινά μιας σημερινή ταινίας «ανεξάρτητης» κι όχι ενός γκλαμ του κλασικού Χόλυγουντ. Ωστόσο, περνά μπροστά από το πρόσωπο της ,θαυμάσια τους εναλλασσόμενους φωτισμούς της ανάδειξης, Η φωτογραφία έχει αποτυπώσει τη  σκληράδα και την απογκλαμουροποίηση  ενώ ταυτοχρόνως προβάλει αστέρι που γεννιέται, μόνο που αυτό το αστέρι είναι σημερινό, της σημερινής εποχής. Αυτό το πέτυχε η φωτογραφία στο ακέραιο. Χώρια τις θαυμάσιες λήψεις των συναυλιών αλλά και την ομοιογένεια τους με τα ημι- σκότεινα κλαμπ.

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ: ΜΑΥΡΟΑΣΠΡΟΣ…ΠΟΛΕΜΟΣ. Η «Roma» έχει το προβάδισμα διότι φωτογραφία με σκηνοθεσία γίνονται ΕΝΑ, επειδή γίνονται από τον ίδιο άνθρωπο. Όμως η μεξικάνικη σχολή , που κι αυτή έχει πολύ παρελθόν στο ασπρόμαυρο, βρίσκεται αντιμέτωπη με την πολωνική σχολή όπου κι εδώ, στον «Ψυχρό Πόλεμο» δηλαδή , η φωτογραφία είναι το απόλυτο στήριγμα της σκηνοθεσίας κι η μόνη διαφορά από τη «Roma» είναι πως δεν τα έχει κάνει και τα δύο ο ίδιος άνθρωπος. Εγχρωμος αντίπαλος, φυσικά κι είναι η «Ευνοούμενη» κι εγώ θα λυπηθώ για μια ακόμα φορά τον Καλέμπ Ντεσανέλ του «Never look away», χωρίς να σημαίνει ότι είναι κι η ψήφος μου.