Ναι, είναι ένα έργο-ανοιχτη επιστολή στην οικογένεια του, στην παιδική κι εφηβική του ηλικία και πάνω από όλα στο σινεμά.. Κι επειδή τα έργα του πάντα είναι ποτισμένα με συναίσθημα κι επειδή ξέρουμε πόσο λατρεύει το σινεμά, περιμέναμε κάτι είτε σαν «Αμαρκορντ» είτε σαν «Σινεμά ο Παραδεισος», όποιο κι αν ήταν, θα ήταν αλα Σπήλμπεργκ.
Μας την «εφερε» όμως, αποδεικνύοντας για μια ακόμα φορά πόσο γιγάντιος είναι. Και παραδίδει κι ένα μάθημα περί προσωπικής ταινίας.
Μας την έφερε διότι επέλεξε έναν άλλο δρόμο για να μιλήσει γύρω από τα δικά του, ξέροντας πως όταν μένεις προσκολλημένος στο βίωμα τότε μπορεί και να χάσεις από τους συγκινησιακούς χυμούς, μια κι ο θεατής δεν θέλει το δικό σου δράμα αλλά του ήρωα.
Ο Σπήλμπεργκ δεν επέλεξε την οδό που περιμέναμε αλλά ένα δρόμο που θα έλεγα ότι χαλαρά συγγενεύει με του Πολ Τόμας Αντερσον, ας πούμε, δια χειρός όμως ΣΠΗΛΜΠΕΡΓΚ
Τι σημαίνει αυτό; Οτι ενώ είναι δραματικό έργο, ότι ενώ μιλά για ευαίσθητα πράγματα ευαίσθητης ηλικίας ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΥΓΙΝΗΣΙΑΚΟ. Δακρύζουμε λιγότερο από οποιοδήποτε άλλο εργο του Σπήλμπεργκ που ακουμπούσε στο συναίσθημα. Δεν είναι Συγκινησιακό, είναι όμως ΓΛΥΚΟ. Όχι με δόση ζάχαρης, καμία ζάχαρη δεν υπάρχει, είναι μια γλύκα που κτίζεται μέσα από την προσέγγιση διά της μνήμης και δια της επεξεργασίας του βιώματος. Ένα έργο που συνδέεται ΧΑΛΑΡΑ με την έννοια της ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑΣ, εξίσου χαλαρα με εκείνα που είπα και περί Πολ Τομας Αντερσον.
Η πλάκα είναι ότι το ξεκίνημα είναι παραδοσιακό σπηλμπεργκικό και νομίζουμε ότι θα κυλήσει έτσι: Όταν ο ηρωας στην ηλικία των 5 χρονων πηγαίνει για πρώτη φορά σινεμά στη ζωή του και το έργο που θα δουν είναι το «ΟΓΔΟΟ ΘΑΥΜΑ» του Σεσίλ Μπ Ντε Μιλ, ένα έργο που έγραψε Ιστορία στο είδος του θεάματος, μια περιπέτεια τσίρκου με πολλά ανθρώπινα στοιχεία όσο και θεαματικά και που είχε πάρει το Οσκαρ Καλύτερης Ταινίας στην απονομή του 1953μαζί με της πρωτότυπης ιστορίας. Και μέσα στον κινηματογράφο της εποχής, με τα πολλά καθίσματα και τη μικρή οθόνη πριν εμφανιστεί το σινεμασκόπ, ένα χρόνο πριν, μας δίνει με καταπληκτικό τρόπο και με ένα μοντάζ του ονείρου από τον ΜΑΪΚΛ ΚΑΝ, τον μόνιμο συνεργάτη (πλην «ΕΤ») ο οποίος εδώ δουλεύει με παρτενέρ την ΣΑΡΑ ΜΠΡΟΣΑΡ με την οποία έχει ξανασυνεργαστεί, το σοκ της εμπειρίας. Το συναισθηματικό σοκ της εμπειρίας ενός πιτσιρίκου που πρωτοπάει σινεμά και πέφτει πάνω σε αυτή τη συναρπαστική ταινία όπου έχει διαλέξει ο μεγαλος Σπήλμεργκ και τη σκηνή εκείνη που θα μετεδιδε αυτό το συναίσθημα. Μια σκηνή από το φιλμ του Ντε Μιλ που επίσης βασιζόταν στο μονταζ και θα καταγραφόταν στην ψυχή του πιτσιρίκου κι από κει και μετα η Μοιρα είχε αποφασίσει: Μια σχεση με το σινεμα καρμική.
Το κουβάρι των αναμνήσεων ξετυλίγεται με πρωτότυπο τρόπο, ενίοτε ποιητικό, με τη σχέση των γονεων, τις μετακινήσεις από πολιτεία σε πολιτεία κι από πολη σε πολη λόγω εργασίας του μπαμπά, το αντισημιτικό μπουλινγκ από τα χρυσά αγόρια του λυκείου στην Καλιφόρνια ως τη στιγμή που θα μπει στο στουντιο και θα έλθει σε επαφή με τον γίγαντα σκηνοθέτη ΤΖΩΝ ΦΟΡΝΤ σε μια αποκαλυπτική σκηνή.
Εχει άπειρες καλογραμμένες και καλοσκηνοθετημένες σκηνές η ταινία, δεν θα αρχίσω να τις ονοματίζω και να τις απαριθμώ, θα αφήσω στο θεατή να δοκιμάσει το συναίσθμα που δοκίμασα κι εγώ καθως τις έβλεπα χωρίς να είμαι προετοιμασμένος.
Είναι η πρώτη φορά που ο Σπήλμπεργκ γράφει σενάριο αλλά δεν το γραφει μόνος του διότι είναι και μεγαλος σκηνοθέτης και μεγαλος παραγωγός και ξέρει πως όταν θες να κάνεις κάτι προσωπικό πρεπει να παίρνεις αναλογο συνεργάτη ώστε να σε συμμαζεύει και να σου βάζει τις πινελιές της εξειδίκευσης που εσύ δεν γνωρίζεις. Πήρε λοιπόν τον ΤΟΝΥ ΚΟΥΣΝΕΡ , τον βραβευένο με Τονυ συγγραφέα του «Αγγελοι στη Αμερική» κι υποψήφιο δυο φορές για Οσκαρ , και τις δυο σε ταινίες του Σπήλμπεργκ, το «Μόναχο» και τον «Λινκολν» κι ο Κουσνερ του συμμάζεψε τις μνήμες και τις μετεβαλε σε σεναριο ανταξιο του Σπηλμπεργκ.
Το «απρόβλεπτο» της σκηνοθεσίας περνά και σε άλλους συνεργάτες, στη φωτογραφία του ΓΙΑΝΟΥΣ ΚΑΜΙΝΣΚΙ, που τον προκαλεί ο Στήβεν σε άλλους φωτισμούς και σε άλλη ατμόσφαιρα, στον υπευθυνο σκηνογραφίας ΡΙΚ ΚΑΡΤΕΡ ο οποίος φτιάχνει χώρους που θα μπορουσαν να φωτιστουν και σαν παραμυθένιοι, όσον αφορα στα του σινεμά ή σαν έργα με θύμησες του ’60 . Και βέβαια ο ΤΖΩΝ ΓΟΥΙΛΙΑΜΣ, άλλος ανεξάντλητος που συνοδεύει μουσικα τα συναισθήματα του Σπήλμπεργκ με ένα «αλλιώτικο» σκορ. Πόσα αποθεματικά ταλέντου έχουν αυτοί οι άνθρωποι, από τον Σπήλμπεργκ ως τον Γουίλιαμς μετά από τόσα μα τόσα έργα!!!
Κι αυτό που προκαλεί θαυμασμό στην περίπτωση Σπήλμπεργκ είναι πως δοκιμάζει είδη, ύφη κι αισθητικές και βάζει ξέχωρη υπογραφή στο καθένα, ακολουθεί το είδος και το νέο υφος, στο βάθος, όμως, παραμένει ο ίδιος.
Στους ηθοποιούς: Η ΜΙΣΕΛ ΓΟΥΙΛΙΑΜΣ έχει το δύσκολο ρόλο, την έχει διδάξει να μεταβάλει σε ρόλο τη μάνα του και να της δώσει τα στοιχεία που της δίνει το σενάριο τα οποία ενίοτε είναι κι αλαφροίσκιωτα. Ενας πολύ δύσκολος ρόλος για την ηθοποιό, ένας ρόλος ισορροπιών ή μαλλον εξισορρόπησης στοιχείων χαρακτήρα και στοιχείων ύφους της συνολικής σκηνοθεσίας.
Ο ΠΟΛ ΝΤΑΝΟ,υπό την εποπτεία του Σπήλμπεργκ για πρώτη φορά έπαιξε αφαιρετικά, κι απόβαλε τα εκφραστικά φορτώματα που συνήθιζε. Επίσης δύσκολος ρόλος εξισορροπήσεων στο πως βλέπει και θέλει ερμηνευμένο επί της οθόνης τον πατέρα.
Ο νεαρός που παίζει τον υποτιθεμενο Σπήλμπεργκ της εφηβείας, ο ΓΚΑΜΠΡΙΕΛ ΛΑ ΜΠΕΛ, είναι όπως θα τον φανταζόμασταν, ξεχωριστή μνεία στην παλαίμαχη ΤΖΙΝΙ ΜΠΕΡΛΙΝ, μια υπέροχη κωμικό, υποψήφια για Οσκαρ στο «Παραξενο ταξίδι του μελιτος» στο Heartbreak kid» του Νηλ Σάιμον, που είχε ένα υπέροχο κωμικό ρόλο, κι εδώ κάνει την γιαγια από μεριά πατέρα , αυτή που με μια ατάκα αποδεικνύει στη συνέχεια ότι στριμμένη ξε-στριμμένη, κάτι έβλεπε και δεν χώνευε τη νυφη της. Όλα αυτά χωρίς διαλογους, χωρίς αναλύσεις, μόνο με πυκνότητα γραφής κι απαράμιλλης σκηνοθεσίας.
Γενικά το cast υπογραφει ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ με τις ασυνήθιστες επιλογες. Ti να πούμε για το δώρο-έκπληξη να βάλει τον ΝΤΕΗΒΙΝΤ ΛΥΝΤΣ να παίξει τον σκηνοθέτη Τζων Φορντ στην υπέρτατη σκηνή του.
Αφησα τελευταίο τον ΤΖΑΝΤ ΧΙΡΣ, με καριέρα στο θέατρο, Εμμυ στην τηλεόραση, υποψήφιο για Οσκαρ πριν 42 χρόνια ως ψυχίατρο του ΤΙΜΟΘΥ ΧΑΤΤΟΝ στο «ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ» του ΡΟΜΠΕΡΤ ΡΕΝΤΦΟΡΝΤ, όπου εδώ έχει ρόλο της μίας και μόνης σκηνής: Κάνει τον αδελφό της γιαγιάς, έναν πολύ ιδιορρυθμο τύπο. Με τι πληρότητα,με τι λιτότητα, άντε πάλι θα έχουμε να γράφουμε στα Οσκαρ για τους ρόλους της μιας και μόνης σκηνής αλλά τι σκηνής, εκείνης της σκηνής που δίνει στον ηθοποιό τη δυνατότητα να τα κάνει όλα!!!!