Ωστόσο, η επιλογή μου να ξεκινήσω το φετινό αφιέρωμα με τη Διεθνή Ταινία δεν είναι μόνο το απροσδόκητο αλλά κι ένα κέντρισμα από το μενού της: Η παρουσία του «ΟΥΔΕΝ ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΑΠΟ ΤΟ ΔΥΤΙΚΟΝ ΜΕΤΩΠΟΝ» της Γερμανιας που είναι υποψήφιο σε 9 κατηγορίες, μεταξυ των οποίων και της Καλύτερης Ταινίας και της Διεθνούς. Κάτι που δεν συμβαίνει πλέον σπάνια, ειδικά από όταν η Ακαδημία των Oscar είναι μόνο κατ’ όνομα «αμερικανική» και στην ουσία πρόκειται για την κατ’εξοχήν «global» , σφαιρική, Ακαδημία του Κόσμου. Φέτος η Κατηγορία αυτή θα εξετασθεί και θα κριθεί με άξονα τη γερμανική ταινία και θα τα εξηγήσω πιο κάτω.
Ξεκινάμε λοιπόν και ΚΑΛΗ ΑΡΧΗ
ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΕΣ:
- OYΔΕΝ ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΑΠΟ ΤΟ ΔΥΤΙΚΟΝ ΜΕΤΩΠΟΝ (Im Westen Nichts Neues) του Εντβαρντ Μπέργκερ
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ OSCAR: Ως ΔΥΤΙΚΗ Γερμανία έχει ΟSCAR στο 1980 με «ΤΟ ΤΑΜΠΟΥΡΛΟ» του ΦΌΛΚΕΡ ΣΛΕΝΤΟΡΦ και κατόπιν ως ενιαία , το 2003 με το «ΠΟΥΘΕΝΑ ΣΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ» της ΚΑΡΟΛΙΝΕ ΛΙΝΚ και το 2007 με το «ΟΙ ΖΩΕΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ» του ΦΛΟΡΙΑΝ ΧΕΝΚΕΛ ΦΟΝ ΝΤΟΝΕΡΣΜΑΡΚ. Η φετινή είναι η 20ή υποψηφιότητα της χώρας.
Ωστόσο, οφείλουμε παραλλήλως να αναφέρουμε ότι στα χρόνια του Τείχους του Βερολίνου ΚΑΙ η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Γερμανία είχε πετύχει μία υποψηφιότητα με το «Ιακώβ ο ψεύτης» του Φράνκ Μπέγιερ το 1977, το οποίο έγινε remake στο Χόλυγουντ με τον Ρόμπιν Γουίλιαμς.
ΤΟ ΦΙΛΜ : Κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου του προοδευτικού Γερμανού συγγραφέα Εριχ Μαρία Ρέμαρκ και κατά κάποιο τρόπο remake (μια και το βιβλίο έχει ξαναμεταφερθει στο σινεμά) της προπολεμικής αμερικανικής ταινίας του Λούις Μάιλστοουν που είχε πάρει και τα Οσκαρ Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας τη σαιζόν 1930-31. Πρόκειται για βιβλίο βαθιά αντιπολεμικού περιεχομένου με ήρωες νέα παιδιά που πάνε εθελοντικά στον γερμανικό στρατό, κι ερχονται σε επαφή με την άθλια πραγματικότητα των χαρακωμάτων του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου , με τις κακουχίες και το θάνατο ενώ η Ανακωχή εις βάρος της χώρας τους όλο και πλησιάζει.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Καθαρόαιμο πολεμικό φιλμ, καθυστέρησε πολύ η Γερμανία να μεταφέρει το βιβλίο στη οθόνη, τόσο για λόγους κινηματογραφικούς επειδή το φιλμ του Μάιλστόουν ήταν ένα αριστούργημα αξεπέραστο κι απέδιδε την ουσία της φρίκης όσο κι επειδή οι πολιτικοί λόγοι και το «αναμνήσαντα οικεία κακά» αποθάρρυναν. Εδώ πήραν την απόφαση, τα πράγματα έχουν αλλάξει, το περιεχόμενο είναι αντιπολεμικό, το σηκώνει κι η εποχή κι η Γερμανία επίσης, όμως το σημαντικότερο είναι άλλο: Ότι η η συγκεκριμένη μεταφορά έχει γίνει με όρους καλής παραγωγής, η σεναριακή προσαρμογή είναι πάνω σε αυτό τον άξονα κι ούτε λόγος ότι ως πολεμικό φιλμ δεν έχει να ζηλέψει απολύτως τίποτα. Βέβαια ότι στα 9 Οscar, για τα οποία έχει προταθεί δεν περιλαμβάνεται η Σκηνοθεσία, αυτό κάτι δηλώνει (δεν έχει προταθεί ούτε το μοντάζ οπότε κι αυτό κατι δηλώνει επί της Σκηνοθεσίας) κι αυτό που δηλώνει είναι πως λείπει η ψυχή των χαρακωμάτων του Ρεμαρκ και κυριαρχεί η εικόνα των χαρακωμάτων της γερμανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας σε άψογη μορφή.
- ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ 1985 (Argentina 1985) του Σαντιάγκο Μίτρε (ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ)
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ OSCAR: Κάτοχος 2 OSCAR η ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ, το 1986 για την «ΕΠΙΣΗΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ» του ΛΟΥΙΣ ΠΟΥΕΝΤΖΟ και το 2010 για «ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΗΣ» του XOYAN XOΣΕ ΚΑΜΠΑΝΕΛΑ . Η φετινή είναι η 8η υποψηφιότητα της χώρας
ΤΟ ΦΙΛΜ: Στο πολιτικό είδος ανήκει και στην δικαστική του υποδιαίρεση. ‘Η στο δικαστικό είδος με πολιτικό περιεχόμενο. Πρόκειται για δραματοποίηση της δίκης των υπεύθυνων του πραξικοπήματος με αρχηγό τον δικτάτορα Βιντελα που έβαλε την Αργεντινή στο γύψο από το 1976 ως το 1983 με εκατόμβες θυμάτων, νεκρούς κι εξαφανισμένους και τις μανάδες να συγκεντρώνονται στην πλατεία και να γίνονται παγκόσμια εικόνα.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ. Τη δίκη των πρωταιτίων δραματοποιεί η ταινία αλλά η δίκη αυτή είχε ένα ξεχωριστό στοιχείο το οποίο εκτός από ξάφνιασμα του δικαστηρίου γίνεται και σεναριακό εύρημα και κάνει την ταινία δικαστικά διαφορετική: Την δικηγορική ομάδα απαρτίζουν νεαρά άτομα, φιλόδοξοι δικηγόροι, όχι ιδιαιτέρως πολιτικοποιημένοι κάποιοι εξ αυτών, όμως νέοι που δεν καταλαβαίνουν από εμπόδια που έχουν όρεξη να ρίξουν τη γροθιά στο μαχαίρι χωρίς συνειδητοποίηση του κινδύνου, ακριβώς επειδή είναι νέοι. Η ιστορία τους έχει να κάνει με το πως «στρατολογήθηκαν» και πλαισίωσαν τον δικηγόρο Στρασέρα (που τον παίζει ο Ρικάρντο Νταρίν- υπαρκτό πρόσωπο)), που κανείς δεν τους πήρε στα σοβαρά πλην του ξαφνιασμένου αρχηγού τους και πως ο Λαγός με τη Χελώνα κι ο Δαβίδ με τον Γολιάθ είπαν να αναμετρηθούν μια φορά ακόμα. Ο σκηνοθέτης είναι και σεναριογράφος, πολιτικοποιημένος, ξέρει να στήσει αφήγηση και να φτιάξει εκπληκτική κατάσταση εντός δικαστηρίου και να βάλει και τον Ρικάρντο Νταρίν να κάνει καθιστός την αγόρευση. Το λέω διότι έχει σημασία.
- CLOSE του Λούκας Ντόντ (ΒΕΛΓΙΟ)
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ OSCAR: 8η υποψηφιότητα του Βελγίου αλλά Oscar η χώρα ακόμα δεν έχει πάρει…
ΤΟ ΦΙΛΜ: Η ιστορία μιας φιλίας, φιλίας εφήβων αγοριών, στην αρχή μάλιστα της εφηβείας, εκεί στα 13 τους.. Σε ένα σχολείο. Το ξεκίνημα μιας σχέσης που περιλαμβάνει το μηδέν και το άπειρο, τα πάντα και το τίποτα, διότι είναι παιδιά, είναι αδιαμόρφωτα κι αυτό οδηγεί σε σύγκρουση και πληγώνει ανεπανόρθωτα. Κι όχι μόνο θεωρητικά αλλά και πρακτικά μέσα στο σενάριο, στη δράση στην υπόθεση.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Ανετα αντιπαρατάσσεται απέναντι στο «ουδέν νεώτερον..» στα πλαίσια της αναζήτησης έργου με ψυχή, με καρδιά, με συναίσθημα, χωρίς μεγάλες παραγωγές που μπορούν να τις κάνουν κι οι ίδιοι στο Χόλυγουντ. Το «Close» του Bελγίου είναι ένας τέτοιος αντίπαλος κι από αυτή την άποψη , δυναμικός. Είναι το συναίσθημα που κυριαρχεί στην οθόνη, είναι το πρόσωπο αυτού του παιδιού που μένει για να κλάψει για τους δύο, είναι το απροσδιόριστο της ευθύνης και της ενοχής σε αυτή την ηλικία. O σκηνοθέτης είναι νεαρός και δείχνει γνώσεις όχι μόνο στα συναισθήματα επειδή είναι και σεναριογράφος και γράφει και καλά αλλά έχει κι αίσθηση της κάμερας , του φωτός, της κίνησης, του «γκρο πλαν».
- ΕΟ του Γέρζυ Σκολιμόφσκι (ΠΟΛΩΝΙΑ)
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ OSCAR: H ΠΟΛΩΝΊΑ, αν κι ήταν η πρώτη χώρα από το Ανατολικό Μπλοκ που προτάθηκε το 1964 με το «μαχαίρι στο νερό» του Ρομάν Πολάνσκι, πήρε το OSCAR μόλις το 2015 με την «IDA» του ΠΑΒΕΛ ΠΑΒΛΙΚΟΦΣΚΙ. Η φετινή είναι η 13η υποψηφιότητα της κι η πρώτη φορά που περνάει στην 5άδα ταινία του Γέρζυ Σκολιμόφσκι του οποίου ταινία η Πολωνία έχει υποβάλει μόνο μία ακόμα φορά (χωρίς όμως επιτυχία). Μια κι έλειπε πολλά χρόνια στη Δύση, με έδρα την Αγγλία αρνούμενος το καθεστώς και πριν τον Γιαρουζέλσκι
ΤΟ ΦΙΛΜ: Η οδύσσεια ενός γαϊδαράκου. Από την Πολωνία ως την Ιταλία. Οι άνθρωποι που συναντά στο διάβα του, καλοί, κακοί, αθώοι, ύποπτοι.. Κι οι περιπέτειες του μαζί τους. Από το τσίρκο ως την αβεβαιότητα. Με εκπληκτικούς χώρους ανα χώρα, ωραίες σεναριακές καταστάσεις, μουσική, ήχο, φωτισμούς και κάμερα που να το πηγαίνουν παντού Και με έκτακτες εμφανίσεις θαυμάσιων ηθοποιών όπως η Ιζαμπέλ Υπερ σε ρόλο «γραμμένο»
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ. Οσα έγραψα στο «ΦΙΛΜ» είναι κι η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ του. Κράτησα για εδώ μία «πρόσθετη» , που τη θεωρώ επιτομή κι άθλο του Σκολιμόφσκι: Ότι ουσιαστικά βλέπουμε την ιστορία κι εμείς μέσα από τη ματιά αυτού του γαϊδαράκου. Ο οποίος δεν είναι καθόλου…. κουτεντές… Αλλά τι να κάνει; Άλλη μια ταινία που μπορεί να τα κάνει δύσκολα στο «ουδέν νεώτερον»..
- ΤΗΕ QUIET GIRL (An Cailín Ciúin) του Κολμ Μπαϊρέαντ (ΙΡΛΑΝΔΙΑ)
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ OSCAR: Πρώτη υποψηφιότητα της Ιρλανδίας, η οποία όλο κι αυξάνει την παραγωγή της στην εθνική γλώσσα, βέβαια σε έργα «μικρά»
ΤΟ ΦΙΛΜ: Ένα κορίτσι, κάποιο καλοκαίρι. Φεύγει απ΄την προβληματική οικογένεια της για να πάει να περάσει τους καλοκαιρινούς μήνες με «θετή» οικογένεια…Κουβαλά τα βάρη της, βρίσκει μια πρώτη γαλήνη, όμως κι εδώ υπάρχουν «μυστικά» και …house is not a home. Το θέμα είναι ποιο είναι το «house» και ποιο το «home»
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Το απόλυτο «μίνιμαλ» απέναντι στο «ουδέν νεώτερον» αλλά και γενικότερα ως «μινιμαλ», σε σημείο που κάποιοι δικοί μας μπορει και να αναρωτηθούν πόσο πιά πιο μίνιμαλ ήταν η ελληνική υποβολή «Μαγνητικά πεδία». Η ταινία εξαίρεται για τη σκηνοθετική απόδοση της γαλήνης της εξοχής αλλά και μιας απειλής αδιόρατης που δεν εντοπίζεται και δεν ξέρουμε αν και με ποιο τρόπο μπορεί να ξεσπάσει. Και σαφέστατα είναι έργο ψυχολογίας, τόσο της ηρωίδας όσο και του περιβάλλοντος στη βάση ότι κάθε άνθρωπος που χαρακτηρίζεται «προβληματικός» κατά τη συστημική επιστήμη είναι φορέας του προβλήματος του συστήματος του περιβάλλοντος κι όχι του εαυτού του.
ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ: Εγραψα εξ αρχής, σχεδόν από τον πρόλογο, ότι στην Διεθνή Ταινία τα παντα φέτος θα κριθούν με βάση το «Ουδέν νεώτερον από το Δυτικόν Μέτωπον». Το οποίο ως κινηματογραφική πολεμική παραγωγή παίρνει άριστα. Και σύμφωνα με τη.. μισή (όχι ολόκληρη) στατιστική η ταινία που προτείνεται και για καλύτερη και για διεθνής, το διεθνές το εξασφαλίζει. Κι ισχύει. Με μια διαφορά!! Ότι όλες που το πήραν από το «Ζ» ίσαμε το «Η ζωή είναι ωραία», «Amour», «Ρόμα», «Παράσιτα» κλπ. , ΟΛΕΣ αυτές είχαν υποψηφιότητα ΚΑΙ στη Σκηνοθεσία. Το ότι δεν το έχουν ψηφίσει οι Σκηνοθέτες σημαίνει ότι δεν του βρήκαν την ανάλογη «ψυχή». Η απουσία και του Μοντάζ σε σύνολο εννέα επισημάνσεων , το υπογραμμίζει αυτό. Κι έχει απέναντι του 4, με επικεφαλής το βελγικό αλλά και τα άλλα δεν υστερούν, που έρχονται να ανταποκριθούν σε ουσιωδέστερα ζητούμενα περί Διεθνούς Ταινίας. περιεχομένου και τρόπου αφήγησης. Ναι, έρχεται όμως και το τρίτο κύμα, με το ότι το γερμανικό φιλμ έχει γοητεύσει με τα επιτεύγματα του πολλούς κινηματογραφικούς κλάδους και στην ψήφο αυτών των κλάδων βασίζεται. Διότι στο τέλος - τέλος για σινεμά πρόκειται. Και τα κινηματογραφικά προτερήματα αφθονούν.