Εκτύπωση αυτής της σελίδας
Pantimo

«TÁR» : ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕ ΚΑΘΟΛΙΚΟΤΗΤΑ

10 Φεβρουαρίου 2023
Κατηγορία Κριτικές
Διαβάστηκε 2215 φορές

Είναι ΔΥΣΚΟΛΗ ταινία το «TÁR» γι αυτό και χρειάζεται ενός τύπου «ξεκλείδωμα». Όχι επειδή ο θεατής είναι ανεπαρκής ώστε να το καταλάβει αλλά επειδή  μπορεί να αιφνιδιαστεί, μπορεί να περίμενε άλλο πράγμα και μέχρι να συνειδητοποιήσει τι ακριβώς είναι το έργο που βλέπει κι  αν του αρέσει ή όχι, να έχει χάσει  μεγάλο μέρος της επαφής του με το έργο κι από κει και μετά η σύνδεση μεταξύ τους να είναι..επισφαλής.’Η ακόμα κι  αδύνατη

Η «TÁR» έχει ΣΕΝΑΡΙΟ. Δεν είναι μια αυθαιρεσία, και σίγουρα δεν είναι μια σοφιστικέ δηθενιά. Είναι όμως σενάριο διαφορετικής γραφής, ένα σενάριο που μπορείς να πεις ότι σπάει και παραδεδεγμένη φόρμα (φέτος έχουμε κάποια τέτοια σεναρια όπως το «Τα πάντα όλα», τούτο εδώ, ακόμα και «Τα πνεύματα του Ισινέριν» σε ένα βαθμό) οπότε κι η διήγηση της υπόθεσης πιθανόν να παρερμηνευθεί από το θεατή, νομίζοντας ότι θα δει άλλη ταινία. Προσωπικά μιλώντας θεωρώ ότι κατατοπίζω τον αναγνώστη περισσότερο με το να του πω πως έχει γραφτεί αυτό το σενάριο και τι δείχνει παρα να του λέω την υπόθεση και να νομίζει πως θα δει μια αφηγηματική ταινία με τις περιπέτειες, τους έρωτες και τα πάθη μιας μουσικού, μιας διευθυντριας ορχήστρας. Θα τα δει μεν αυτά, αλλά με ένα άλλο τρόπο.

Διότι το έργο τι είναι; Κι εδώ πρόκειται για πειραματικό άθλο του σεναριογράφου-σκηνοθέτη ΤΟΝΤ ΦΗΛΝΤ, πειραματικό που καταλήγει σε αποτέλεσμα, το να μας περιγράψει τον ψυχισμό μιας σύγχρονης διευθύντριας ορχήστρας και μάλιστα της Συμφωνικής του Βερολίνου και να μας τον δείξει με εικόνες κατάστασης. Καταστάσεων.

Οι πληροφορίες που μας δίνει το σενάριο για αυτήν, κατά την εισαγωγή του είναι τέτοιας πληρότητας που νομίζει κανείς ότι πρόκειται για υπαρκτό πρόσωπο, κάποιοι ξεγελάστηκαν και κατέφυγαν στο διαδίκτυο για να πληροφορηθούν λεπτομέρειες για το άτομο της. Φυσικά κι είναι πρόσωπο μυθοπλασίας αλλά οι πληροφορίες οι αρχικές είναι πλήρεις, είναι πληροφορίες ολοκληρωμένου ανθρώπου, ολοκληρωμένου ήρωα-δραματικού χαρακτήρα και κυρίως είναι υπόδειγμα πάνω στο σεναριακό μάθημα πως οι χαρακτήρες έχουν δύο ηλικίες: Μία πριν αρχίσει το έργο και μία κατά τη διάρκεια . Οι πληροφορίες λοιπό αυτές οι αρχικές είναι της Ταρ πριν αρχίσει το έργο Με αυτά τα στοιχεία, ως διαβατήρια της για τη δράση προχωράμε στο κυρίως θέμα, στη σύγκρουση- όπως λέγεται το κυρίως θέμα στη δραματουργία. Κι εδώ τώρα αρχίζουν τα δύσκολα: Διότι η αφήγηση δεν είναι της «υπόθεσης» αλλά τω στοιχείων της ηρωίδας που τη δείχνουν στην καθημερινότητα της, στις σχεσεις της, τις προσωπικές, τις επαγγελματικές, τις κοινωνικές, τις διδασκαλικές, τις ανταγωνιστικές, σαν καταστάσεις ψυχής που οδηγούν την ηρωίδα στη λύση, στην διαδρομή και κατοπιν στη λύση, κι έχον ως κεντρικό άξονα τη σχέση της με τη μουσική. Μία σχέση όμως, η οποία πηγάζει από την ψυχή της, γίνεται πορτραίτο τελειομανούς ανθρώπου με ένα αντικείμενο και δη στην Τέχνη άρα με απόλυτες και δικτατορικές ενίοτε τάσεις, κι αυτό θα έχει επιπτώσεις στην ίδια.. Μια κι ο έλεγχος μπορεί να χαθεί ακόμα κι από συγκροτημένα άτομα. Κι αυτός ο ψυχισμός λειτουργεί ως υπόθεση του έργου

Η Ταρ, όπως είναι γραμμένη, ως έργο-ρόλος από τον Τοντ Φηλντ, είναι ένας σύγχρονος άνθρωπος, ή μάλλον ένας άνθρωπος της σημερινής εποχής, που συγκεντρώνει πάνω της πολλά στοιχεία και γύρω από τη γυναικεία υπόσταση κι από τη γυναικεία κατάκτηση κι από τη γυναικεία εξουσία κι από τη γυναικεία ομοφυλοφιλία κι από μητρότητα κι όλα αυτά είναι εξωτερικεύσεις της ψυχής της, που ο συγγραφέας-σκηνοθέτης τα δείχνει μέσα από επεισόδια, όπου και τα επεισόδια δεν είναι γραμμένα σαν να επρόκειτο για έργο δράσης. Κι όταν λέω «δράσης» δεν εννοώ το είδος περιπέτεια αλλά τη δραματική δράση. Ο Τοντ Φηλντ διαλέγει διαφορετικό τρόπο για να πει την ιστορία. Ο τρόπος αυτός μοιάζει αργός. Εξωτερικά, είναι! Όταν όμως θέλεις να αφηγηθείς ένα «τοπίο ψυχής» πρέπει ανάλογη να είναι κι η φόρμα σου. Εχει μεγάλες σκηνές, μακρόσυρτες,  «μακρουλέ»ς,  πολλές από αυτές είναι και γραμμένες για να γυριστούν ως μονοπλάνα, με την ηρωίδα πολύ επεξηγηματική σε ο,τι συζητεί σε αυτά τα πλάνα, σε ό,τι κι αν πραγματεύεται, κι αυτό είναι το στοιχείο του χαρακτήρα, η σχολαστικότητα κι η λεπτομερειολογία, αυτό που μας δίνει ως στοιχεία της ζωής της πριν αρχίσει το έργο και δικαιολογούν απόλυτα την ως τώρα πορεία της, την ως τωρα θριαμβική διαδρομή της. Δεν δικαιολογούν την πράξη, επεξηγούν τον άνθρωπο που έφτασε ως εδώ, χωρίς να μιλά για γεγονότα που τον έφεραν εδώ αλλά μιλώντας  για πράγματα που του συμβαίνουν εδώ.

Κι εδώ ερχόμαστε στο επίμαχο σημείο: Εμας μας ενδιαφέρουν αυτά;

Το σημείο αυτό είναι πολύ σοβαρό. Καταρχάς ως θεατές, μας ενδιαφέρουν τα πάντα και δεν μας ενδιαφέρει τίποτε αν δεν μας πάρει από το χέρι ή έστω να μας δώσει το χέρι του και να μας ξεναγήσει Αν μας περιφρονήσει ελιτίστικα, τότε κι εμείς του γυρίζουμε την πλάτη.

Εδώ λοιπόν υπάρχει ένας ελιτισμός που είναι όμως της ηρωίδας, και πρέπει να γραφτούν αναλογα κι οι σκηνές της, να συνάδουν με την ίδια. Μια και το έργο εκφράζει την ψυχή της, βγαίνει από την ψυχή της, όχι με την  δραματική έννοια αλλά με την ψυχική, με την υπόσταση.. Και πρέπει να την καταλαβαίνουμε για την κάθε πράξη της, για την κάθε ενέργεια της, μια και το έργο είναι ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΑΥΤΗΝ κι όχι απέξω περί αυτής. Ετσι λοιπόν ενώ έχουμε μια περίπτωση, και μάλιστα πολύ ειδική περίπτωση, γνωρίζοντας την μέσα από τις καταστάσεις της και τους ρυθμούς της που γίνονται και ρυθμοί της ταινίας, αρχίζουμε και ξεφεύγουμε από την «περίπτωση» και περνάμε σε ανθρώπινη σφαίρα, οδεύουμε σταδιακά προς την καθολικότητα.. Σιγα σιγα η Ταρ γίνεται αναγνωρίσιμο κομμάτι της εποχής , ίσως δεν οδηγεί όλους τους θεατές στην ταύτιση , όμως την αναγνωριση του ποια είναι την πετυχαίνει. Μα και στη συντριβή οι ρυθμοί της δεν αλλάζουν Και κατεπέκταση ούτε και της ταινίας

Εδώ ερχόμαστε τώρα και καταλαβαίνουμε πως ο Τοντ Φηλντ ενδιαφέρθηκε πολύ και για την ΟΨΗ. Ότι αυτή η ηρωίδα κι ο ιδιαιτερος σεναριακός τρόπος γραφής της, αξιώνει κι αναλογη όψη. Όπως γράφω στην ΑΝΑΛΥΣΗ περί ΜΟΝΤΑΖ στα OSCAR 2023 στο PANTIMO.GR, το πρώτο πρόσωπο που εκλεισε ο Τοντ Φλντ για να κάνει την ταινία , ήταν η μοντέζ. Η Αυστριακή ΜΟΝΙΚΑ ΒΙΛΙ, που έχει μοντάρει τα έργα του  ΜΙΚΑΕΛ ΧΑΝΕΚΕ. Την όψη την ξεκίνησε ο Φηλντ από το ρυθμό κι ο ρυθμός έφερε τη ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ , για την επίσης γραφω στο OSCAR ANAΛΥΣΗ του PANTIMO κι έχει σημασία πως ρυθμός και όψη συγχρωτίστηκαν κι από που ήρθε όψη. Από το ρυθμό ήρθε  και της έφτιαξε για όψη κυριαρχία του γκρίζου χρώματος Όλα είναι γκρίζα. Εσωτερικοί κι εξωτερικοί χώροι είτε μιλάμε για το θέατρο της  Συμφωνικής του Βερολίνου είτε για την πόλη του Βερολίνου είτε για τους ιδιωτικούς χώρους των χαρακτήρων. Με ποια άλλη χρωματική  σύνθεση θα μπορούσε να της κάνει όψη ανάλογη και φωτισμούς που να είναι διακριτικοί και διακριτοί; Σε τι ατμόσφαιρα μπορούσε να φιλοξενηθεί η Ταρ; Μεγάλη η δουλειά του Γερμανού διευθυντή φωτογραφίας ΦΛΟΡΙΑΝ ΧΟΦΜΑΪΣΤΕΡ.

Και βέβαια όλο αυτό έγινε επειδή υπήρχε η ΚΕΗΤ ΜΠΛΑΝΣΕΤ. Η οποία ξαναβρίσκεται σε μεγάλη ώρα έχοντας παιξει ενδιαμέσως και σε ευτελή πράγματα αλλά η δική μου θέση είναι ότι ο ηθοποιός πρέπει να δοκιμάζει όσα μπορεί, να περνάει από είδη, «ανωτερα» και ¨κατωτερα» , να βλέπει παντού τι γίνεται, να εμπλουτίζει το παίξιμο του δι αυτού του τρόπου με νεα στοιχεία.

Η ερμηνεία της Μπλάνσετ αγγίζει την τελειότητα διότι όλο αυτό το κάνει με αποθέωση της αφαίρεσης, με λιτότητα τρομακτική , μόνο που δεν συγχέει τη λιτότητα με την υποτονικότητα, Το παίξιμο της έχει παλμό, έχει πάθος, η  τεχνική της αστράφτει, οι χρωματισμοί της δείχνουν ότι έχει μπει στα κατάβαθα της ηρωίδας της και του έργου και την κυριότερο, ως προς την  προσωπική μου, κριτική αντίληψη: Την παίζει με ανθρώπινη κατανόηση. Δεν υπογραμμίζει ούτε τα αρνητικά της ούτε τα θετικά της. Κρατεί την ουδετερότητα της ιδιότητας της, την γκριζάδα της όψης που της όρισε ο σκηνοθέτης  και της προσφερε σε πλάνα μοναδικής καταγραφής ο διευθυντής φωτογραφίας κι ολο μαζί συνολικά τελεί υπό απόλυτη ΑΡΜΟΝΙΑ- πως θα μπορούσε άλλωστε να μην; Όταν όλο στρέφεται γύρω από τη Μουσική. Να έχανε την Αρμονία;

Όλα αυτά τα έγραψα για να ξέρει ο θεατής περί τίνος πρόκειται και μην πάει για άλλα και δει άλλα.

 

 

Pantimo

Τελευταία άρθρα από τον/την Pantimo