Το 2021 παρατηρήθηκε το φαινόμενο από τις 5 σκηνοθεσίας οι 4 να ήταν και για σενάριο-εξαίρεση ο Ντέηβιντ Φίντσερ με το «Manc». Πέρσι, πάλι οι 4 από τις 5 είχαν το σκηνοθέτη τους και στο σενάριο, εξαίρεση ηταν ο Στήβεν Σπήλμπεργκ με το «West Side Story». Φέτος «ενέδωσε» κι ο Σπήλμπεργκ και συνέγραψε σενάριο, οπότε μας τέλειωσαν οι εξαιρέσεις.
Το άλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι πως και οι 5 σκηνοθεσίες (βλέπετε ότι τονίζω τη λέξη ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ, διότι είναι Ακαδημία και τα κριτήρια είναι εργοκεντρικά , δεν βραβεύονται πρόσωπα αλλά επιτεύγματα κι ας υπάρχει πλέον αυτή η ταύτιση με τις 5άδες) ανήκουν σε πρωτότυπα σενάρια. Καμία σκηνοθεσία δεν είναι για εκ διασκευής. Επίσης περίεργο. Στα εκ Διασκευής ο σκηνοθέτης συνεργάζεται πολλές φορές με τον σεναριογράφο διασκευαστή για να δώσει το δικό του τόνο στη μεταφορά. Εξ ού και σε έργα εκ Διασκευής πολλές φορές το βραβείο πηγαίνει στη μεταφορά κι ο σκηνοθέτης το παραλαμβάνει ως εκ διασκευής σεναριογράφος κι όχι ως σκηνοθέτης. Αυτά, όμως, ας τα αφήσουμε για τη ώρα του Εκ Διασκευής.
Και πάμε να δούμε τις 5 σκηνοθεσίας αφού προηγουμένως είχαμε δει τα 5 σενάρια τους. Πως έγραψε το σενάριο και τι έλεγε το σενάριο, τώρα θα δούμε πως αυτό το σενάριο το «ζωντάνεψαν» οι ίδιοι, το πήραν από το χαρτί και το έκαναν εικόνα
ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΕΣ
- ΜΑΡΤΙΝ ΜΑΚ ΝΤΟΝΑ «ΤA ΠNEYMAΤΑ ΤΟΥ ΙΝΙΣΕΡΙΝ» (The banshees of Inisherin)
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ OSCAR. Πρώτη σκηνοθετική υποψηφιότητα. Και 3 σεναριακές
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Ο Μάρτιν Μακ Ντόνα είναι συγγραφέας, που σκηνοθετεί. Συγγραφέας, όχι απλά σεναριογράφος, έχει πολύ πράγμα και στο θέατρο κι αυτή τη στιγμή είναι από τους λίγους αξιόλογους. Στο θέατρο κατά πόσο σκηνοθετεί ο ίδιος τις παραστάσεις των έργων είναι ένα ερώτημα. Στην εδώ ταινία, όπως και στις προηγούμενες αλλά εδώ η σκηνοθετική βελτίωση είναι αισθητή, ακολουθεί και πάλι το σενάριο . Κι η βελτίωση της σκηνοθεσία έχει να κάνει και με τη βελτίωση του σεναρίου. Δεν χρεώνεται η σκηνοθεσία την απουσία φινάλε, όμως κάτι τέτιο μπορεί να την συπμαρασύρει. Οπως έγινε στις κατά τα άλλα δυναμικές "3 πινακίδες....". Τα δραματικά πρόσωπα που έχει γράψει, κι έχει σκηνοθετήσει ανάλογα τους ηθοποιούς, τους έχει βάλει σε βάθος ανίχνευσης των χαρακτήρων , είναι η ουσία κι απαρχή. Κι ο τόπος κι οι εσωτερικοί χωροι είναι δοσμένοι με πληρότητα από το σενάριο ώστε να σκηνοθετηθεί η «μπεκετική» σιωπή , η «μπεκετική» μοναξιά, δια των ηθοποιών. Να μοιάζει προέκταση τους, Όμως, όπως και στις «3 πινακίδες», έτσι κι εδώ δείχνει την εξυπνάδα του, ρίχνοντας μεγάλο μερτικό στο μοντάζ. Με το μοντάζ εξασφαλίζει τη συνοχή, την εσωτερική ροή, την αξιοποίηση των ερμηνευτών στο δέσιμο των πλάνων τους.
- ΝΤΑΝΙΕΛ ΚΟΥΑΝ, ΝΤΑΝΙΕΛ ΣΑΪΝΕΡΤ «ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΟΛΑ» (Everything everywhere all at once)
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ OSCAR: Πρώτη υποψηφιότητα και για τα δυο μέλη του ντουέτο, τους «Ντάνιελς»-όπως τους αποκαλούν.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ. Εδώ είναι οι σκηνοθέτες που γράφουν το σεναριο τους, το σενάριο είναι τίγκα στα σκηνοθετικά ευρήματα, σε ‘ολο αυτό το παλαβό που συμβαίνει με την ηρωίδα και το παράλληλο σύμπαν του συζύγου της και που το ένα σύμπαν φέρνει το άλλο κι όλα εναλλάσσονται μέσω κινηματογραφικών σχολών. Το να γράψεις στο χαρτί τις εναλλαγές των κινηματογραφικών σχολών ανα σκηνή, ναι. Είναι σεναριακή υπαγόρευση προς τη σκηνοθεσία. Και το να κρατάς τη λιτότητα επειδή η παραγωγή είναι χαμηλού κόστους και να αναπληρώνεις με σκηνές που θα δράσει το μονταζ και θα κάνει την ταινια να φαίνεται πλουσιότερη , είναι σκηνοθετική ευφυία. Κι αξιοποίηση ρυθμού που ξεκινά από τη γνώση και την τριβή του ντουέτο στα βιντεοκλιπ. Το να δωσεις όμως ερμηνευτική γραμμή σε όλους αυτούς τους ηθοποιούς ώστε να παίζουν με λιτότητα , σε πλήρη συντονισμό μεταξύ τους,αυτό το παλαβό που τους συμβαίνει και συγχρόνως μέσα απο αυτή τη γραμμή να τους μεταβάλεις σε χαρακτήρες και να πετυχαίνεις και 4 ερμηνείες υποψήφιες για Οσκαρ, ναι, εδώ μπαίνει το σκηνοθετικό πεντακάθαρα. Κι ο αντιφωνητής της ..Μαρίας Νεφέλη ρωτά: Και ποιος τα έγραψε όλα αυτά ώστε οι χαρακτήρες να αποκτούν τροπή και μάλιστα όχι απότομη αλλά παράλληλη με την εξέλιξη της παλαβής ιστορίας;
- ΣΤΗΒΕΝ ΣΠΗΛΜΠΕΡΓΚ «THE FABELMANS»
ΠΡΟIΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ OSCAR: ΚΑΤΟΧΟΣ 2 OSCAR ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑΣ, το 1994 για την «ΛΙΣΤΑ ΤΟΥ ΣΙΝΤΛΕΡ» και τo 1999 για την «ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ ΡΑΫΑΝ» (για τον «ΣΙΝΤΛΕΡ» έχει OSCAR κι ως ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ, ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ). Η φετινή είναι η 9η υποψηφιότητα. Ισοφαρίζει τον Μάρτιν Σκορσέζε κι αμφότεροι υπολείπονται του Γουίλιαμ Γουάιλερ που πέρασε στην ιστορία με 12 σκηνοθετικές υποψηφιότητες. Φέτος, με τους «Fabelmans» πήρε και την πρώτη του σεναριακή.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Το πως ζωντανεύει στο πανί, τη σχέση του παιδιού με το σινεμά, με την οικογένεια, με το μπουλινγκ, με τη συζυγική σχέση των γονιών, με τη πρώτη κάμερα της εφηβείας, με τη γνωριμία με τον Τζων Φορντ..Στο ξεκίνημα, έχει σκηνή παιδικής μαγείας, αυτή με τον κινηματογράφο και τον υποτιθέμενο εαυτό του πιτσιρίκο, με εκείνο το μπάσιμο στην πρώτη επαφή με το σινεμά.. Στο «8ο θαύμα» του Σεσίλ Ντε Μιλ και στη σκηνή που διαλέγει για να δείξει το θαυμασμό και το σοκ του5χρονου από εκείνη την ταινία.. Στα επόμενα ακολουθεί μια ηπια γραμμή, το παιδί σκηνοθετείται σε χαμηλούς τόνους, οι γονείς και ιδιως η μητέρα σε ένα τόνο αέρινο, σαν αχλή της μνήμης αλλά και μιας άλλη συναισθηματικής λειτουργίας, όχι συγκινησιακης όπως θα περίμεναν οι θεατές του, και με αυτές τις επιλογές κρατα τη απόσταση από τον ‘ιδιο τον εαυτο του, που τον βλέπει ως θέμα ταινίας….Σε όλο το έργο οι τόνοι είναι ήρεμοι ακόμα κι όταν δέχεται επιθέσεις, ακόμα κι όταν συγκινησιακά φορτισμένες σκηνές «αποβουτυρώνονται» και κρατούν το περιεχόμενο και στη συναισθηματική του σημασία κι όχι το ανεξέλεγκτο συναίσθημα. Αθλος όταν μιλάς για προσωπικά και προσπαθείς παραλλήλως να αναχαιτίσεις τις ορμές σου.. Εδώ φαίνεται και το ότι πήρε πεπειραμένο συν-σεναριογράφο , για να τον ελέγχει κάποιος Και το φινάλε στο πως έχει σκηνοθετήσει τη σκηνή του Τζων Φορντ στο γραφείο του που είναι πέραν από το πως είναι γραμμένη στο χαρτι, εδώ φαίνεται η σκηνοθετική παρέμβαση, η επιλογή του Ντέηβιτ Λυντς για το ρόλο κι η «συνωμοσία» των δυο σκηνοθετών στο πως θα τον αποδώσουν.
- ΤΟΝΤ ΦΗΛΝΤ «TÁR»
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ OSCAR: Πρώτη σκηνοθετική υποψηφιότητα, 3η σεναριακή
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Ο σεναριογράφος Φηλντ έγραφε μια ηρωίδα με πλήρη στοιχεία προϊστορίας κι ο σκηνοθέτης Φηλντ έπαιρνε τα στοιχεία αυτά, καθώς εξελισσόταν η ιστορία, και τα έκανε ύφος. Τόσο γραπτό όσο και κινηματογραφικό. Με τα στοιχεία της ηρωίδας, αυτής τη σύνθετης αυστηρής κι εγωκεντρικής ως ένα βαθμό προσωπικότητας που είναι διευθύντρια Ορχήστρας της Φιλαρμονικής του Βερολίνου, της έφτιαχνε καταστάσεις ψυχής, αντί για αφηγηματική ιστορία. Και συγχρόνως ην έβλεπε μέσα σε αυτό το χώρο, με το φακό του κινηματογραφιστή, σε ένα έργο όπου η φωτογραφία εκλήθη να της κάνει τα ανάλογα πλάνα και με το μοντάζ να της δίνει τον χώρο για να πει όσα θέλει να πει, ακόμα κι όταν γίνεται σχολαστική σαν την ηρωίδα της, τη σχολαστικότητα της ακολουθεί και το μοντάζ. Ετσι «παντρεύτηκαν» ο σκηνοθέτης Φηλντ με τον σεναριογράφο Φηλντ διότι ΟΛΟ ΑΥΤΟ , ως Ανθρωποκεντρικό, κατέληγε σε ΕΡΓΟ-ΡΟΛΟΣ κι έπρεπε να έχουν στο νου για Μεγάλη Πρωταγωνίστρια. Όχι απλώς μια καλή ηθοποιό. Κι όλο αυτό γινόταν για την Κέητ Μπλάνσετ διότι αν δεν ήταν αυτή το έργο θα κατέβαινε κλίμακα… Οπότε αντιλαμβανόμαστε τι δουλειά έκανε ο σεναριογραφος-σκηνοθέτης για να καταλήξει σε έργο πρωταγωνίστριας.
- ΡOYΜΠΕΝ ΕΣΤΛΟΥΝΤ «ΤΟ ΤΡΙΓΩΝΟ Της ΘΛΙΨΗΣ» (Triangle of sadness)
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ OSCAR: Πρώτη σκηνοθετική υποψηφιότητα, όπως και σεναριακή κι υπάρχει και μια της Ξενόγλωσσης Ταινίας, το 2018 για το «Τετράγωνο»
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Το έργο χωρίζεται σε τρία μέρη. Στο δεύτερο, που είναι η τρικυμία η οποία οδηγεί το γιοτ στο ναυάγιο και τους ηρωες μαζί του, τη διαφορά γραψίματος στο χαρτί και ζωντανέματος στην οθόνη. Ναι το σενάριο περιγράφει λεπτομερώς όλους τους χαρακτήρες στις αντιδράσεις τους , στην τραπεζαρία του πλοίου. Είναι όμως η σκηνοθεσία που τους έχει βάλει σε αυτή την υπαινικτική κωμικότητα, σε αυτό το αδήλωτο γκροτέσκο, στους τόνους του σνομπισμού, και του εμετού που ακολουθεί ενώ η κάμερα είναι αυτή η οποία με την κίνηση της, λίγο λίγο στην αρχή, μας βάζει σε κλίμα επερχόμενου ναυαγίου. Οπου εδώ δεν είναι ¨Τιτανικός» αλλά πρέπει να κρατηθεί και να ζωντανέψει ώστε να αποδειχθεί το είδος «αλληγορία» στο οποίο ουσιαστικα ανήκει η ταινία κι είναι μια σατιρική αλληγορία πάνω στο σημερινό καπιταλισμό και στη διόγκωση της περιγραφής κάποιων εκπροσώπων του. Η πρώτη πραξη κι η Τρίτη ανυψώνονται ακριβώς επειδή αυτό τον «Σταυρό» τον έχει κουβαλήσει η δεύτερη πράξη, αυτή καλείται να δώσει το στίγμα. Τοτε καταλαβαίνουμε εκείνα που δεν ξέραμε όταν βλέπαμε την πρώτη, με την εισαγωγή στο μοντελινγκ και στον καυγά του ζευγαριού περί χρήματος, τοτε αντιλαμβανόμαστε ότι στην πραξη με τους Ροβινσώνες ,ο τόνος συνεχίζεται κι είναι άλλου είδους ναυαγοί αυτοί.
ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ: Εδώ σε θέλω μάστορα. Μπορει να σκηνοθετηθεί από άλλον εκτός από αυτούς που το εγραψαν το «ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΟΛΑ»; Πρώτη ερώτηση, που απαντά και στις απορίες για την στήριξη του από το Σωματείο Σκηνοθετών. Οι Σεναριογράφοι θα ξεκίναγαν από αυτό ή μήπως από το «Τα πνεύματα του Ινισέριν»; Διάσταση εδώ..Οι μη θεατρικώς προερχόμενοι σεναριογράφοι, θα του βρουν θεατρικά ψήγματα αλλά οι Ηθοποιοί θα έχουν ενθουσιαστεί με τις αποδόσεις ώστε να ρίξουν πίστωση στον σκηνοθέτη. Οι Μοντέρ δεν θα κρύψουν τον ενθουσιασμό τους για «Τα πάντα όλα» αν και το «Ινισέριν» θα τους κλέψει ψηφους…Από σκηνογραφους και διευθυντες φωτογραφίας αλλά κι από σκηνοθέτες της παραδεδεγμένης έννοιας ο Σπήλμπεργκ θα παρει τους βαθμούς του. Οι μουσικοί θα έχουν φυγει προς τους Ντάνιελς κι άντε να τους μαζέψεις. Σε ένα βαθμό κι οι Ενδυματολόγοι, στο βαθμό που ο Σπήλμπεργκ δεν έριξε εκεί το βάρος, στην ενδυματολογική αναπαράσταση της εποχής και θα το βρουν ενδυματολογικά σωστό αλλά λιποβαρές. Με τον φεστιβαλικό τόνο του ‘τριγωνου της θλίψης» ποιος κλάδος άραγε θα μπορούσε ν συγκινηθεί και να στραφεί προς εκείνο; Λογικά οι Σκηνοθετες κι οι σεναριογράφοι που…απομένουν.