Δεν μεταχειρίζομαι τον όρο «σινεφίλ» διότι ενίοτε εμπεριέχει κι εχθρικές προς το γενικότερο σινεμά διαθέσεις κι εννοεί ασπασμό μόνο του σινεμά του auteur. Γι αυτό και δεν πολυχρησιμοποιώ τον όρο. Οπότε σε ένα ντοκυμαντέρ για τον ΣΥΡΑΚΟ ΔΑΝΑΛΗ ο όρος εξατμίζεται- αν δεν κατακρημνίζεται- και βλέπουμε τη διαδικασία παραγωγής μιάς ταινιας μέσα από τα λόγια ενός ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ. Διότι μη μου πει κανείς ότι ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ, όπως κι ο ΜΟΝΤΕΡ, δεν είναι μιάς μορφής ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ στη συλλογική Τέχνη που λέγεται «ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ».
Το ντοκυμαντέρ που υπογράφει (με πολύ σεβασμό!) ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΚΟΥΖΙΩΤΗΣ ακούει στον πλήρη τίτλο «ΣΥΡΑΚΟΣ ΔΑΝΑΛΗΣ-ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΟ ΦΩΣ». «Παίζει» με τον τίτλο της ταινίας «ΕΚΔΡΟΜΗ» του ΤΑΚΗ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ για την οποία ο Συράκος είχε πάρει το βραβείο Φωτογραφίας στο φοβερό και τρομερό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1966, που τελικώς αποδεικνύεται ότι ήταν το χειρότερο από πλευράς κριτικής επιτροπής που έγινε ποτέ κι ας απαρτιζόταν από την Ελλη Λαμπέτη, τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Γιάννη Τσαρούχη, τον Γιάννη Μπακογιαννόπουλο.. Δεν είναι μόνο ότι βράβευσαν την ταινία «Ξεχασμένοι ήρωες» που δεν είχε τίποτε να πει και για την οποία ο Συράκος δεν κάνει κουβέντα. Είναι ότι μαγειρεύτηκαν με τον χειρότερο τρόπο τα αποτελέσματα και για το θέμα αυτό ο Συράκος ΚΑΝΕΙ κουβέντα και μάλιστα καταπέλτη. Και για την επιτροπή του 1966 και για επόμενες όπου θα πω μερικά από τα λεγόμενα του. Ομως στου 1966 ο εμβληματικός κινηματογραφιστής κάνει λόγο και για το δικό του βραβείο και αναγνωρίζει πως θα έπρεπε να το είχε πάρει για άλλη συμμετοχή στο ίδιο Φεστιβάλ, το «ΜΕ ΤΗ ΛΑΜΨΗ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ» του ΠΑΝΟΥ ΓΛΥΚΟΦΡΥΔΗ. Ο ίδιος, μέσα από τα λεγόμενα του περί Φωτογραφίας αναφέρεται στις δυσκολίες της κάθε ταινίας χωριστά, λέει όμως και τι του εξήγησε κάποιος στη συνέχεια «πως έπρεπε να το πάρεις γα το «Με τη λάμψη στα μάτια» αλλά η ταινία είχε ήδη δύο βραβεία κι έπρεπε κάτι να πάρει κι η «Εκδρομή». Αυτό το «έπρεπε κάτι να πάρει κι η «Εκδρομή»» τον «τσάκισε».
Κι αναφέρεται και σε άλλες κριτικές επιτροπές, για τις οποίες μιλά με απέχθεια, και δηλώνει πως ο ίδιος τελικά μετά από θητεία σε τέσσερις εξ αυτών όπου είδε σημεία και τέρατα και μαγειρέματα αποφάσισε, σαν να επρόκειτο για όρκο, να μην ξαναπάρει μέρος σε κριτική επιτροπή! Και δεν ξαναπήρε.
Αναφέρεται επίσης και στην κριτική επιτροπή του 1971 όπου συμμετείχε κι ο ίδιος κι εκεί μπόρεσε και πέρασε τη γραμμή του αλλά είχαν προηγηθεί τα τέρατα: Ηταν πρόεδρος ο Αλέκος Σακελλάριος, προσωπικά δεν το θυμόμουν, και λέει πως είχε υποσχεθεί το βραβείο ερμηνείας στον Δημήτρη Παπαμιχαήλ για τον «Παπαφλέσσα» κι ότι είχε ζητήσει να παρευρίσκεται στην τελετή απονομής κι η Αλίκη Βουγιουκλάκη για να γίνει ντόρος. Και τότε σηκώθηκε ο Συράκος και είπε ότι «σε αυτό το Φεστιβάλ υπάρχει το «Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση;» του Ντίνου Κατσουρίδη όπου ο Θανάσης Βέγγος δίνει μεγάλη ερμηνεία γι αυτό και καλώ τους συναδέλφους της κριτικής επιτροπής να ψηφίσουν κατά συνείδηση». Ο Σακελλάριος βγήκε από την αίθουσα , επέστρεψε, υπέγραψε την ψηφοφορία και το αποτέλεσμα και θριαμβευτές ήταν η ταινία του Κατσουρίδη κι η ερμηνεία του Βέγγου ενώ η Αλίκη «φυγαδεύτηκε».
Δεν κρύβω ότι μου κάνει εντύπωση το συγκεκριμένο επειδή ξέρω ότι ο Αλέκος Σακεελλάριος με το ζεύγος Βουγιουκλάκη-Παπαμιχαήλ ήταν εκείνα τα χρόνια «στα μαχαίρια» κι ειδικά με τον Παπαμιχαήλ. Μου κάνει εντύπωση ότι μπορεί να τους είχε υποσχεθεί κάτι τέτοιο. Ωστόσο, τα ντοκουμέντα είναι ντοκουμέντα..
Αυτά είναι τα δύο σκαμπρόζικα της συνέντευξης διότι ο άνθρωπος καταθέτει όλη του τη την πείρα και τη ζωή για το ελληνικό σινεμά στα 75 λεπτά περίπου που διαρκεί το ντοκυμαντέρ και λέει απίστευτα πράγματα για εκείνη την εποχή, για τους πρωτοπόρους μαστόρους του ελληνικού σινεμά και για το ότι έμαθαν την Τέχνη αυτή κάνοντας την.
Λέει απίστευτα περιστατικά για νυχτερινούς φωτισμούς τότε με την «Εκδρομή» σε συνθήκες παραγωγής πρωτόγονες, αφήνει υπαινιγμούς περί των auteur αλλά τα ρίχνει και στο Φίνο καθώς και στο Φινέικο ωςένα Βυζάντιο στο οποίο ήταν δύσκολο να λειτουργήσει κάποιος που σκεπτόταν κι έπραττε ανεξάρτητα. Όπως τα ρίχνει γενικά στους παραγωγούς εκείνης της εποχής, όχι με κακία αλλά με ενημέρωση ντοκουμέντου.
Είχα μείνει καρφμένος και δεν ήθελα να χάσω ούτε ένα «και» από τα λόγια του. Για τα παλιά σινεμά, την Κυψέλη της παιδικής του ηλικίας όταν ακόμα ήταν ρέμα και που όταν έβρεχε έμπαινε σε ένα καφάσι με τον αδερφό του κι άφηνε το ρέμα να τους βγάλει στην Πατησίων, μιλά για τον Γρηγόρη Δανάλη, επίσης πρωτοπόρο διευθυντή φωτογραφίας,νπου τον αποκαλούσαμε «παππού του ελληνικού σινεμά», βραβευμένο στον «Ουρανό» του Κανελλόπουλου που τον είχε πάρει τον Συράκο στη δουλειά ως βοηθό κι έτσι άρχισε η σχέση με τον Θεσσαλονικιό σκηνοθέτη..
Μέσα από το λόγο του μπροστά στην κάμερα μπορεί και φτιάχνει χίλιες εικόνες που σε μεταφέρουν σε γυρίσματα και σου δίνουν κλίμα εποχής, καταθέτει την πείρα του ως γνώση, όπως συνέβαινε με όλους εκείνους τους πρωτομάστορες τους οποίους ήμουν τυχερός που τους πρόλαβα και τους γνώρισα διότι κι εγώ από ΕΚΕΙΝΟΥΣ διδάχτηκα το σινεμά και τα μυστικά του και τη συλλογικότητα της Τέχνης αυτής που με σημάδεψε.
Μιλά για την ΕΡΤ στην οποία πέρασε μετά όταν ο κινηματογράφος άρχισε να πνέει τα λοίσθια κι εκείνος έστησε εκείνα τα ντοκυμαντέρ που ανέδειξαν σωρεία νέων σκηνοθετών εις πείσμα πολλών παλαιών κι έφερε στο νου θύμησες παλιές…
Τον βλέπουμε στα στερνά του χρόνια ήρεμο καλλιτέχνη στην Αίγινα να καταπιάνεται με τη ζωγραφική, να φτιάχνει καθρέφτες, ένας ήρεμος και σοφός άνθρωπος που είχε ολοκληρωθεί και κατασταλάξει…
Ενας άνθρωπος που μετέβαλε σε φεγγάρι τη λάμπα του Δήμου διότι ο Κανελλόπουλος, εμ δεν είχαν δεκάρα τσακιστή για την παραγωγή, εμ δεν είχαν φώτα, ήθελε να πρωτοστατεί στο πλάνο και το φεγγάρι. Κι ο Συράκος τράβηξε τη λάμπα του δήμου από το σημείο που τον οδήγησε η θεική παρέμβαση, η άνωθεν, κι όταν είδε το πλάνο ο Κανελλόπουλος δεν είχε πάρει καν χαμπάρι ότι επρόκειτο για την λάμπα και τον ρώτησε «το φεγγάρι πως κατάφερες και το «τράβηξες»;».
Διηγήσεις, διηγήσεις, διηγήσεις, κατασταλάγματα Σοφίας και Γνώσης… του το αφιερώνω σε αυτόν και στην οικογένεια του και στην αγαπημένη μου ΑΝΝΑ ΓΕΡΑΛΗ μια και την Κυριακή έχουν το μνημόσυνο του.
Η ταινία αυτή ήταν το καλύτερο μνημόσυνο που μπορούσε να γίνει για τον Συράκο και για το χρέος που έχει προς αυτόν ο ελληνικός κινηματογράφος ΕΚΕΙΝΟΣ αλλά κι ο κληρονομημένος…