Για το τι είναι σκηνοθεσία, θα παραφράσω τον αείμνηστο σκηνοθέτη ΣΙΝΤΝΕΥ ΛΙΟΥΜΕΤ και θα πως ότι είναι «η πιο ταλαιπωρημένη λέξη κι έννοια μετά τη λέξη ΑΓΑΠΗ». Ο Σύντνευ Λιούμετ το έλεγε αυτό για το «στυλ» που το κοπανούσαν με ευκολία οι διάφοροι. Κι έλεγε ο σπουδαίος σκηνοθέτης (που δεν πήρε ποτέ Οσκαρ σκηνοθεσίας αλλά ένα τιμητικό για το σύνολο του έργου του- ως πρόσωπο πιά, εξού και το τιμητικό που πάει στα πρόσωπα)ότι δεν υπάρχουν «ταινίες με στυλ» εξηγώντας πως ΚΑΘΕ σκηνοθέτης έχει στυλ, το δικό του στυλ. Οτι ο καθένας σκηνοθετεί με τον δικό του τρόπο, ο καθένας κάνει τις δικές του ταινίες κι η κάθε ταινία έχει το δικό της «στυλ».
Η ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ λοιπόν περιλαμβάνει τα πάντα. Από τα πιο θεαματικά κι εφετζίδικα ως τα πιο λιτά και τα πιο προσωπικά. Ζητούμενο στη βράβευση είναι η σκηνοθεσία που αναδεικνύει καλύτερα το περιεχόμενο ή το ύφος του έργου σε σχέση με τις υπόλοιπες. Ωστόσο, έχει να κάνει και με ΠΟΙΟ είναι το έργο. Εδώ κάπου κρύβεται και το μυστικό για κάποια μεγάλα ονόματα που δεν κέρδισαν βραβείο για επιμέρους σκηνοθεσία και τακτοποιήθηκαν με τα «τιμητικά» ως αναγνωρισμένα πρόσωπα.
Είναι τελείως διαφορετικό του ζητούμενο της σκηνοθεσίας σε μια Ακαδημία από ό, τι είναι σε ένα Φεστιβάλ.
Υποψήφιοι για το ΟΣΚΑΡ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑΣ 2015 είναι:
- ΑΛΕΧΑΝΤΡΟ ΓΚΟΝΖΆΛΕΣ ΙΝΙΑ΄ΡΙΤΟΥ «BIRDMAN»
Προιστορία στα Οσκαρ: Είναι η δεύτερη φορά που ο Ινιάριτου προτείνεται για τη σκηνοθεσία. Η προηγούμενη ήταν το 2007 για τη «Βαβέλ» όπου έχασε από τον Μάρτιν Σκορσέζε με τον «Πληροφοριοδότη».
Στη «Βαβέλ» ήταν στο teamτων παραγωγών για το βραβείο της καλύτερης ταινίας όπου είχε κι εκεί υποψηφιότητα (άνευ κέρδους) ενώ φέτος, στο «Birdman» είναι υποψήφιος και με την ιδιότητα του παραγωγού (πάλι μαζί με άλλους) για την καλύτερη ταινία όπως και στο πρωτότυπο σενάριο ως ομάδα συνολικώς με άλλους τρεις σεναριογράφους.
Ωστόσο, η πρώτη υποψηφιότητα της καριέρας του ήταν το 2001 στην κατηγορία της ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ όπου εκπροσώπησε στην πεντάδα το ΜΕΞΙΚΟ με τις «ΧΑΜΕΝΕΣ ΑΓΑΠΕΣ» (Amores peros) κι έχασε από το «Τίγρης και Δράκος» του Ανγκ Λι, που εκπροσωπούσε την ΤΑΙΒΑΝ. Εκπροσώπησε για δεύτερη φορά την πατρίδα του, το Μεξικό, το 2011, με το «Biutiful» και το έχασε από το «Ισως αύριο» της Σουζάνε Μπίερ που εκπροσωπούσε τη ΔΑΝΙΑ.
Ταυτότητα Κατηγορίας: Ένα δραματικό σενάριο με γκροτέσκα στοιχεία σκηνοθετεί ο Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιάριτου στη συγγραφή του οποίου εμπλέκεται κι ο ίδιος. Το σενάριο έχει ως θέμα την προσπάθεια ενός ανθρώπου, και συγκεκριμένα ενός ηθοποιού, να κερδίσει το στοίχημα της αλλαγής πλεύσης στην καριέρα του και στη ζωή του, να απαρνηθεί εκείνα που τον έκαναν δημοσίως γνωστό και να γίνει αποδεκτός από ένα «άλλο» κόσμο που είτε δυσκολεύεται να τον δεχτεί είτε απλά τον εχθρεύεται. Τόπος δράσης το Μπροντγουέi, περιβάλλον ο κόσμος του θεάτρου. Στη σκηνοθεσία του τονίζει τα γκροτέσκ στοιχεία του σεναρίου συγχρόνως όμως παρουσιάζει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον εύρημα που είναι και «ατού» για τη διεκδίκηση του βραβείου: Τον, σύμφωνα με το σενάριο, εσωτερικό κόσμο του ήρωα, στον οποίο περιλαμβάνονται όλοι οι χαρακτήρες που τον πλαισιώνουν, τον παρουσιάζει με την ψευδαίσθηση μονοπλάνου που στροβιλίζεται γύρω από τον ήρωα κι ενσωματώνει τα πρόσωπα ή τα αποβάλλει για να πάει παρακάτω. Εδώ εξαίρεται η συνεργασία με τον διευθυντή φωτογραφίας που χειρίστηκε την κάμερα ενώ στα creditτου, με τα οποία διεκδικεί το βραβείο, περιλαμβάνεται κι η νεκρανάσταση του πρωταγωνιστή Μάικλ Κίτον στον οποίο δίνει νέα «πνοή ζωής», τον κάνει «μοντέλο» του ήρωα του.
- ΡΙΤΣΑΡΝΤ ΛΙΝΚΛΕΙΤΕΡ «ΜΕΓΑΛΩΝΟΝΤΑΣ» (Boyhood)
Προιστορία στα Οσκαρ: Είναι η πρώτη του σκηνοθετική υποψηφιότητα.
Ωστόσο, έχει , κατά το παρελθόν, δύο σεναριακές υποψηφιότητες ενώ στο σενάριο τον συναντάμε και φέτος με την ίδια ταινία.
Ταυτότητα Κατηγορίας: Εδώ κι αν υπάρχει σκηνοθετικό εύρημα, μόνο που είναι εντελώς διαφορετικό διότι δεν αποτυπώνεται στην ταινία με τον τρόπο που ξέρουμε. Εδώ έχουμε να κάνουμε με προσωπική δουλειά του σκηνοθέτη ο οποίος θέλησε να παρακολουθήσει ζωντανά το μεγάλωμα του κεντρικού ήρωα του, κινηματογραφώντας τον σε πορεία 12 χρόνων. Και παράλληλα, ασχολείτο με την υπόλοιπη καριέρα του. Καινοτομία; Εύρημα; Οι συζητήσεις που γίνονται εκεί, από τις χιλιάδες των ανθρώπων του κινηματογράφου με δικαίωμα ψήφου στα Οσκαρ, είναι στο αν εισπράττει από αυτή την καινοτομία κάτι κι η ταινία. Κι ότι αν χρησιμοποιούσε ηθοποιούς διαφορετικών ηλικιών, όπως κάνουν κι οι υπόλοιποι σκηνοθέτες , θα υπήρχε ή δεν θα υπήρχε διαφορά στο έργο. Οι υποστηρικτές ισχυρίζονται πως αυτή η «ζωντανή» 12ετής παρακολούθηση επηρεάζει κι όλη την ταινία αφού και το σενάριο είναι γραμμένο πάνω σε αυτή τη λογική, και μάλιστα από τον ίδιο (ο ίδιος το έχει γράψει μόνος του χωρίς credit συνεργατών στους τίτλους )κι ότι την άποψη ενισχύει η επιλογή της ταινίας από τους μοντέρ στην πεντάδα του καλύτερου μοντάζ που έδεσε 12ετές αλλά και παρόν υλικό.
- ΜΠΕΝΕΤ ΜΙΛΕΡ «FOXCATCHER»
Προιστορία στα Οσκαρ: Ο Μπένετ Μίλερ ήταν υποψήφιος ξανά το 2006 για τη σκηνοθεσία του «Τρούμαν Καπότε» και το είχε χάσει από τον Ανγκ Λι για «Το μυστικό του Brokeback mountain»
Ταυτότητα Κατηγορίας: Όταν είχα δει την ταινία, με ενθουσιασμό είχα τιτλοφορήσει την κριτική μου «Πως σκηνοθετείται το ξετύλιγμα μιάς ιστορίας». Αυτό είναι και το μεγάλο ατού που τον φέρνει υποψήφιο για το Οσκαρ. Αυτός κι ο Μόρτεν Τάυλντουμ από «Το παιχνίδι της μίμησης» είναι οι δύο σκηνοθέτες της πεντάδας που δεν συμμετέχουν στη συγγραφή των σεναρίων των ταινιών τους. Κι αυτό είναι στοιχείο εξέτασης μιάς άλλης σκηνοθεσίας. Η σκηνοθέτηση του ξετυλίγματος της ιστορίας είναι υποδειγματική , ζωντανεύει το σενάριο, προβάλλει το θέμα, αξιοποιεί τα στοιχεία του θέματος , που στρέφεται γύρω από τρείς χαρακτήρες με φόντο την Ολυμπιακή Ομάδα των ΗΠΑ στο αγώνισμα της πάλης κι αναδεικνύει κι ηθοποιούς. Το γεγονός, όμως, πως η ταινία δεν κατάφερε να μπεί στην 8άδα (ούτε καν 5άδα) της καλύτερης ταινίας ενώ οι τέσσερις από τις 5 υποψηφιότητες αφορούσαν σε μεγάλες κατηγορίες (σκηνοθεσία, σενάριο, δύο ερμηνείες και μακιγιάζ-το οποίο είναι συμπλήρωμα του πρωταγωνιστικού ρόλου) δηλώνουν πως η ταινία δεν ενθουσίασε το σύνολο όσο τους επί μέρους κλάδους. Θεωρητικά αυτό τον καθιστά κι αδύναμο κρίκο της τελικής διεκδίκησης για το podium.
Tip: Είναι αυτός που «εκτόπισε» στην Ακαδημία τον Κλιντ Ιστγουντ με το «American Sniper» από την πεντάδα των σκηνοθετών, όπως την έδινε το Σωματείο τους. Οι άλλοι τέσσερις είναι υποψήφιοι και για τα βραβεία του Σωματείου Σκηνοθετών.
- ΓΟΥΕΣ ΑΝΤΕΡΣΟΝ «THE GRAND BUDAPEST HOTEL»
Προιστορία στα Οσκαρ: Στη σκηνοθεσία προτείνεται για πρώτη φορά.
Ωστόσο έχει δύο υποψηφιότητες στις σεναριακές κατηγορίες, το 2002 για την «Οικογένεια Τένανμπάουμ» που το έχασε από τον Τζούλιαν Φέλους για το «Gosford Park» του Ρόμπερτ Αλτμαν και το 2013 για το «Moonrise Kingdom» που το πήρε ο Κουέντιν Ταραντίνο για το «Τζάνγκο ο τιμωρός» και στην ίδια κατηγορία έχει φέτος την τρίτη του υποψηφιότητα.
Επίσης, έχει υποψηφιότητα και στην κατηγορία του ΚΙΝΟΥΜΕΝΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ το 2010 με το «Ο απίθανος κύριος Φοξ» που το έχασε από το «Ψηλά στον ουρανό»
Ταυτότητα Κατηγορίας. Δεν είναι τυχαίο που κι οι τρεις σεναριακές υποψηφιότητες του ήταν στην κατηγορία του ORIGINAL σεναρίου παρόλο ότι η φετινή μας είχε κάνει να πιστεύουμε ότι θα μπει στου διασκευασμένου επειδή εμπνεόταν από γραπτά του Στέφαν Τσβάιχ. Άλλο όμως το «εμπνέομαι», και μάλιστα από πολλά κείμενα, κι άλλο «μεταφέρω». Αυτό το επισημαίνω επειδή ο Γουές Αντερσον είναι ένας originalκαλλιτέχνης, με εντελώς προσωπικό χιούμορ και με εντελώς προσωπική γκροτέσκα προσέγγιση στα θέματα όπου η φετινή υποψηφιότητα του στη σκηνοθεσία δηλώνει την κινηματογραφική του ωρίμανση- όχι μόνο με ιδέες όπως στα προηγούμενα αλλά και με τελειοποίηση στην κινηματογραφική μορφοποίηση αυτών των ιδεών. Κι αυτή η μορφοποίηση φαίνεται από το πώς διαχέει τις ιδέες του σε ολόκληρη την ταινία μέσα κι από σκηνογραφική διεύθυνση κι από ενδυματολογία κι από φωτογραφία ακόμα κι από μουσική και τις ιδέες τις μεταβάλει σε ατμόσφαιρα της ταινίας, τις προεκτείνει και σε αισθητική. Ε, αυτό είναι η σκηνοθεσία!
- ΜΟΡΤΕΝ ΤΑΥΛΝΤΟΥΜ «ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΜΙΜΗΣΗΣ» (The imitation game)
Προιστορία στα Οσκαρ: Προτείνεται για πρώτη φορά
Ταυτότητα Κατηγορίας: Είναι ο δεύτερος της πεντάδας, μαζί με τον Μπένετ Μίλερ του «Foxcatcher», που σκηνοθετεί σενάριο κάποιου άλλου. Ο Μόρτεν Τάυλντουμ σε αντίθεση με τον Μίλερ, δεν σκηνοθετεί το καθαυτό ξετύλιγμα μιάς ιστορίας αλλά την ατμόσφαιρα της. Δηλαδή την ατμόσφαιρα μιάς ιστορίας κατά την εκτύλιξη της. Η ιστορία δίνεται από το σενάριο με πολλά χρονικά πήγαινε-έλα κι ο Τάυλντουμ την τυλίγει με ατμόσφαιρα και με ροή ενώ στους ηθοποιούς υπογράφει την πρώτη μεγάλη πρωταγωνιστική ενθρόνιση του Μπένεντικτ Κάμπερμπατς και μια άλλη χρησιμοποίηση της Κίρα Νάιτλι. Ας σημειωθεί ότι η σκηνοθεσία αναδεικνύεται επειδή η ιστορία την οποία μας δίνει το σενάριο έχει πολύ ενδιαφέρον, έχει άγνωστο ιστορικό γεγονός, πολιτικό παρασκήνιο, κοινωνικές προκαταλήψεις, στάδια κατασκοπείας και στο επίκεντρο ένα υπαρκτό πρόσωπο, ένα επιστήμονα , ήρωα αλλά και θύμα των περιστάσεων. Οπότε, αυτό είναι που κάνει και τη σκηνοθεσία σημαντική,. Η ίδια σκηνοθεσία σε ένα ασήμαντο σενάριο θα πέρναγε στα μουγκά όπως πολλές άλλες. Αυτό σε σχέση με τον πρόλογο στα «περί σκηνοθεσίας»
ΠΡΟΒΛΕΨΗ: Μονομαχία ΙΝΙΑΡΙΤΟΥ-ΛΙΝΚΛΕΙΤΕΡ (αλλά να περιμένουμε και τη γνώμη του Σωματείου)
