Οπότε έτσι δημιουργείται κλίμα γύρω από ένα πρόσωπο που ανακαλύφθηκε σε Φεστιβάλ κι υποστηρίζεται από τα Φεστιβάλ κι όπου όλοι θα κοιτάζουν περισσότερο αυτόν παρά την ταινία που προβάλλεται στο πανί.

Το ανακαλυφθέν πρόσωπο είναι ο ΝΟΥΡΙ ΜΠΙΛΓΚΕ ΤΣΕΙΛΑΝ, δεν είναι καινούργιος, είναι όμως «παιδί» του Φεστιβάλ Κανών. Το οποίο Φεστιβάλ, όπως κάνουν άλλωστε όλα τα Φεστιβάλ, ενδιαφέρεται να ανακαλύπτει, να λανσάρει ή να επιβάλει πρόσωπα. Τα φεστιβαλικά ιερατεία αποφάσισαν πως από την Τουρκία υιοθετείται ο Τσειλάν. Όπως είχε γίνει και στην Ελλάδα με τον Αγγελόπουλο. Από συμμετοχή σε συμμετοχή οδηγείσαι σταδιακά στην κατάκτηση του «Χρυσού Φοίνικα» και στην καθιέρωση του ονόματος.

Κάπως έτσι τα ιερατεία των Φεστιβάλ έβγαλαν από τη μέση τον άλλο Τούρκο, τον Φατίχ Ακίν διότι οι ταινίες του δεν είναι του είδους που βοηθούν τα Φεστιβάλ στην καθιέρωση κάποιου.

Οπότε όλοι μιλούν για Τσειλάν, και κάποιοι για «χειμερία νάρκη»

Αν θελήσουμε όμως να αποστρέψουμε το βλέμμα από τον σκηνοθέτη κι από το καθεστώς της προσωπολατρείας και αποφασίσουμε να μείνουμε καρφωμένοι στην οθόνη και να δούμε την ταινία, εκεί μπορούμε να κάνουμε μερικές διαπιστώσεις, μπορούμε επίσης να εκφράσουμε και μερικές απορίες.

Το πρώτο αρνητικό που θα σημειώσουμε είναι η απελπιστικά μεγάλη διάρκεια. 191 λεπτά, επίσημος χρόνος, είναι εντελώς ανεπίτρεπτά για ένα θέμα σαν κι αυτό και για μια σεναριακή ανάπτυξη εφάμιλλη του θέματος. Το θέμα είναι «μικρό» σε επέκταση, είναι ένας άνθρωπος με υπαρξιακά προβλήματα που τα επαναλαμβάνει στους γύρω του. Για να δικαιολογείται μια τέτοια διάρκεια θα πρέπει το σενάριο να είναι πλούσιο σε υπόθεση, σε ανατροπές, σε συγκρούσεις.  Όταν δεν τα έχει αυτά, η διάρκεια γίνεται πρόβλημα, κάλλιστα μπορεί να κατηγορηθεί και για άγνοια των κανόνων δραματουργικής οικονομίας.

Το δεύτερο αρνητικό απορρέει από το πρώτο: Ότι στα αδικαιολόγητα μάκρη παρατηρούνται πάντα- φυσικό είναι!- κι αδικαιολόγητες επαναλήψεις. Τα ίδια πράγματα λέγονται και ξαναλέγονται πολλές φορές χωρίς να πηγαίνουν παρά κάτω την ιστορία.

Εδώ όμως θα σου πουν ότι «έτσι εκφράζεται ο δημιουργός διότι εδώ έχουμε σινεμά του auteur». Δεν μετράει τόσο το έργο όσο ο δημιουργός.

Επειδή είμαι πολέμιος αυτής της θεωρίας θα κάνω την κριτική προσπαθώντας να δω την ταινία  κι από την πλευρά αυτή, την οποία αντιστρατεύομαι.

Θα πω λοιπόν πως «auteur» με τίποτα δεν σημαίνει και «μεγάλος σκηνοθέτης».  Ο Τσειλάν, ως auteur, ψάχνει να βρει τον εαυτό του κι από αυτή την άποψη η «Χειμερία νάρκη» εκφράζει την ωρίμανση αυτού του εαυτού. Μία καλή του εξέλιξη είναι πως ξέρει να κρατά την υπόγεια ένταση των ηρώων σε διάρκεια κι οφείλω να παραδεχτώ πως τα 191 λεπτά μου φάνηκαν λιγότερο αφόρητα από όσο όφειλαν να είναι με όλα εκείνα που καταλόγισα στην αρχή του κειμένου,.

Επίσης, η αισθητική του ωρίμανση όπου πράγματι δεν προβάλει φανφάρες, είναι λιτός , χωρίς να είναι κουραστικά μινιμαλιστής, η αίσθηση του κάδρου του και της φωτογραφίας του που ήταν ένα προσόν από τα βασικότερα που μπορούσε κανείς να επισημάνει κι από το ξεκίνημα του (σε δική του ταινία έχω δει την ωραιότερη χιονισμένη Κωνσταντινούπολη) όπως κι εδώ οι  φωτισμοί στα εσωτερικά του, στους χώρους του πανδοχείου της απομακρυσμένης περιοχής στην Καππαδοκία, είναι υποβλητικότατοι. Επίσης να πω ότι οι άνθρωποι, οι ήρωες, οι χαρακτήρες , είναι ολοκληρωμένοι, έχουν αποκτήσει δική τους ζωή, έχουν εσωτερική πορεία ακόμα κι αν ο «δημιουργός» τους τα βάζει τα πρόσωπα να ξαναλένε τα ίδια.

Θέμα βέβαια δεν υπάρχει. Η τουλάχιστον δεν είναι τόσο ακριβές όσο τα πρόσωπα. Τους ανθρώπους έχει και μέσα από εκεί προσπαθεί να αντλήσει και θέμα. Ωστόσο, στο σινεμά του auteur, πολλές φορές κάτι τέτοια αντιμετωπίζονται ως λεπτομέρειες. Οι ερωτήσεις είναι έτοιμες, τα Φεστιβάλ είναι έτοιμα, οπότε κανείς δεν ενδιαφέρεται για τις όποιες ελαττωματικότητες που στο σινεμά των ΕΙΔΩΝ θα ήταν καταδικαστικές.

Αλλωστε ο Τσειλάν κι οι γύρω του  αποφεύγουν όσο μπορούν τον όρο ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ και χρησιμοποιούν τον όρο ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ. Κάτι που παρατηρείται και στην Ελλάδα εσχάτως και βλέπουμε να λιγοστεύουν οι σκηνοθέτες και να πολλαπλασιάζονται οι «δημιουργοί»

ΥΓ. Και για το ξεκαθαρίσουμε: Ως "auteur", τον Τσειλάν δεν τον υποτιμώ.