Είναι καταπληκτικό να σε διδάσκει ο μοντέρ κινηματογράφο, να σου εξηγεί τους μπελάδες ενός «μετωπικού» παιξίματος από θεατρικό ηθοποιό που κοιτά απευθείας την κάμερα όπως το κοινό από τη σκηνή του θεάτρου κι αυτό να δένει τα χέρια του μοντέρ και να μην τον αφήνει να παρέμβει στην ταινία και να της δώσει ροή. ‘Η να σου εξηγεί την ηθοποιία από τη δική του σκοπιά, της δικής του Τέχνης δηλαδή, το ότι τον ενδιαφέρει ο ηθοποιός που στην κάμερα έχει συναίσθηση του σινεμά και που από όπου κι αν τον «κόψει» ο μοντέρ, ο ηθοποιός μπορεί να του βγάλει τη σκηνή. ‘Η να σου εξηγεί τα «μέτρα» για τις «ανάσες» και τις δυσκολίες στο να «κόψει» κωμωδία, στο να προβληθεί και να μην καεί το αστείο..
Το φετινό μενού των ΜΟΝΤΕΡ της ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ περιλαμβάνει ποικιλίες κι επισημάνσεις που περιέχουν τα μυστικά της ΜΑΓΕΙΑΣ του ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ. Κι άσε τους «δήθεν» να μιλούν για τις «ταινίες δημιουργών» προφανώς αγνοώντας τη συμβολή του μοντέρ και του μοντάζ. Τα νομίζουν κι αυτά ως ότι τα έκανε ο…. auteur. Παρόλα αυτά, και στον auteur ακόμα, ο μοντέρ είναι που έδωσε τον ρυθμό σε αυτό που αντελήφθη για σκηνοθεσία .
Πάμε να εξετάσουμε τις φετινές προτάσεις των ΜΟΝΤΕΡ.
ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ ΕΙΝΑΙ.
- BABY DRIVER- Πολ Μάκλις, Τζόναθαν Εϊμος
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Πρώτη υποψηφιότητα και για τους δύο
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Δεν ανέφερα τυχαία τη λέξη «κωμωδία» στο φετινό πρόλογο μου για το μοντάζ. Αυτή την ταινία είχα στο νου μου όπου το μοντάζ σε συνεργασία με τους ήχους είχε να φέρει εις πέρας μια πολύ δύσκολη δουλειά που εκ πρώτης ματιάς δεν «φαίνεται»: Να πάρει ένα περιπετειώδες blockbuster με στοιχεία κωμωδίας και να του προσδώσει τον κωμικό χαρακτήρα που χρειάζεται. Στην ΑΝΑΛΥΣΗ περί ΗΧΟΥ είχα αναφέρει το ανάλογο στη δουλειά των ηχοληπτών. Στο μοντάζ κατάφεραν οι δύο άσσοι, διότι περί άσσων πρόκειται, να δώσουν στην περιπέτεια ρυθμό κωμωδίας ώστε να καταλήγει η σκηνή στην κορύφωση ή στην προβολή του αστείου χωρίς να χάνει και την ταυτότητα της ως περιπέτεια.
- ΔΟΥΝΚΕΡΚΗ- Λη Σμιθ
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Τρίτη υποψηφιότητα για τον συγκεκριμένο μοντέρ. Εχει προταθεί στο παρελθόν για το «Master and Commander» (2004) και για τον «Σκοτεινό ιππότη» (2009) χωρίς να έχει κερδίσει.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Η ταινία είναι το μοντάζ της και ο ήχος της πάνω από όλα αλλά και όχι μόνο. Είναι η σκηνοθεσία του Κρίστοφερ Νόλαν που βασίζεται κατά κύριο λόγο σε αυτούς τους συνεργάτες αφού ζητούμενο της ταινίας είναι η ταυτότητα του πολεμικού είδους αφενός, της πολεμικής, θεαματικής περιπέτειας κι όχι του πολεμικού δράματος και συγχρόνως η αναπαράσταση κι η αναπαραγωγή της μάχης της Δουνκέρκης όπου τις γεμάτες δύναμη θεαματικές λήψεις, ο μοντέρ είναι που θα τις μετατρέψει σε ταινία ακολουθώντας, όμως, το ήχο που είναι ο κυρίαρχος μοχλός για τη σκηνοθεσία του Νόλαν. Και με αυτό τον τρόπο μπόρεσε και προσέδωσε ΚΑΙ δραματικότητα από την ίδια την αγωνία που απέσπασε από τα σημεία που επέλεγε να «κόψει» τις διαρκείς επιθέσεις κι αναχαιτίσεις. Στο Σωματείο των Μοντέρ είναι η ταινία που κέρδισε το βραβείο επιτεύγματος της χρονιάς για τον κλάδο.
- ΕΓΩ Η ΤΟΝΙΑ (I, Tonya)- Τατιάνα Ρίγκελ
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Πρώτη υποψηφιότητα
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Κι αυτό το μοντάζ τιμήθηκε από το Σωματείο Μοντέρ, στην κατηγορία «κωμωδίας». Το ΕΠΙΤΕΥΓΜΑ δεν είναι στο «αστείο» μια και το φιλμ χαρακτηρίζεται «μαύρη κωμωδία» από το ίδιο το περιεχόμενο με την έλλειψη ηθικής, αλλά από το γεγονός πως το μοντάζ ανέλαβε την ταινία να την κάνει ταινία, να δώσει φρενήρη ρυθμό στην κατάσταση με ηρωίδα μια γνωστή πατινέρ που μπλέχτηκε σε σκάνδαλο, να φτιάξει ροή, να δένει ολοένα εικόνες σκηνοθετημένες και ψευδοντοκυμαντερίστικες (που ήταν επιταγή της σκηνοθεσίας κι όχι απάτη), να δένει την ηθοποιό με πλάνα από αληθινή πατινέρ με τρόπο ώστε να νομίζουμε πως όλο αυτό είναι της ηθοποιού, να προβάλλει τις ερμηνείες εκεί που είχε δυνατές ερμηνευτικές σκηνές και να μη χάνουν οι σκηνές αυτές από δραματική ουσία παρόλο ότι ήταν γραμμένες «σύντομες» αλλά η τάξη της μοντέζ δεν τις στροβίλισε στο ρυθμό, τις έκανε να φαίνονται σαν ουσιαστικές σκηνές δραματικής ταινίας. Είναι μοντάζ που αναλαμβάνει το «συμμάζεμα» και το «πακετάρισμα» μιάς ταινίας σε ταινία.
- Η ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ (The shape of water)- Σύντνεϋ Βολίνσκι
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Πρώτη υποψηφιότητα
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Όπως έχουμε εδώ διαφορετικού τύπου ταινία, έτσι έχουμε και διαφορετικού τύπου μοντάζ. Ταινία σκηνοθεσίας του Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο, συνδυασμός απείρων ειδών που συγκλίνουν όλα σε ένα πρωτότυπο και σκοτεινό παραμύθι όπου το μοντάζ κάνει την ταινία όχι απλώς να κυλάει σαν νερό, όπως συνηθίζεται σε μια φράση κλισέ για το καλό ροϊκό μοντάζ, αλλά να ακολουθεί κυριολεκτικά το ρυθμό του νερού, τη «μορφή του νερού» που είναι κι ο τίτλος της ταινίας, όπου η συγκεκριμένη μορφή δεν είναι καθόλου ήρεμη, το «νερό» διαταράσσεται κάθε τόσο αλλά το φιλμ κυλά ταξιδεύοντας τον θεατή σε μαγεία, ατμόσφαιρα και συναίσθημα.
- ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΠΙΝΑΚΙΔΕΣ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΕΜΠΙΝΓΚ ΣΤΟ ΜΙΣΟΥΡΙ (Three billboards outside Ebbing, Missouri)- Τζων Γκρέγκορυ
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Πρώτη υποψηφιότητα
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Μοντάζ δράματος με ειρωνικά σεναριακά στοιχεία. Μοντάζ περιεκτικού σεναρίου πολυσύνθετων χαρακτήρων και βαθύτατων ερμηνειών. Μοντάζ ταινίας σεναριογράφου σκηνοθέτη. Από τις περιπτώσεις που όποιος θέλει να μάθει σινεμά , να προβληματιστεί και να εμβαθύνει πάνω στο τι είναι το καθένα, μπορεί να το κάνει κι αυτό έχει να κάνει με τις επισημάνσεις της Ακαδημίας (δηλαδή της ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑΣ). Αυτό που εμείς , με γυμνό οφθαλμό, το νομίζαμε για σκηνοθεσία ήρθαν οι μοντέρ κι οι σκηνοθέτες να μας επισημάνουν τα μη διακριτά: Πως έχουμε ένα μοναδικής αξίας, πληρέστατο σενάριο κι αυτό που του δίνει ζωή και ρυθμό είναι το μοντάζ που έχει κινήσει τα νήματα και τους ανθρώπους της ιστορίας περισσότερο κι απ΄ την ίδια τη σκηνοθεσία του υπερ-ταλαντούχου συγγραφέα. Αυτό είναι από τα πολύ ωραία ΜΑΘΗΜΑΤΑ της φετινής χρονιάς, διότι οι διάφοροι που κανιβαλίζουν από άγνοια (και πότε η άγνοια είχε τρόπους; Ειδικά απέναντι στη Γνώση;), δεν υποπτεύονται καν ότι εδώ είναι Ακαδημία Κινηματογράφου και μέσα από τις επιλογές παραδίδονται μαθήματα- σε όποιον, φυσικά, θελήσει να τα πάρει.
ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ: Η υπεροχή της «Δουνκέρκης» είναι πασιφανής. Είναι ταινία μοντάζ , ήχου αλλά με σκηνοθεσία επενδυμένη πανω τους, είναι δύσκολο μια τέτοια δουλειά να προσπεραστεί για να ψηφιστεί, να προκριθεί κάτι πιο ιδιαίτερο. Το Σωματείο Μοντέρ με τη βράβευση επιβεβαιώνει το παραπάνω αλλά δεν είναι αυτός ο μόνος λόγος που στο μοντάζ της «Δουνκέρκης» μιλάμε για υπεροχή.