Ξεκινώντας με το ότι με καθήλωσε από το πρώτο πλάνο, από την πρώτη εικόνα. Η οποία δεν ήταν τίποτε το θεαματικό.. ήταν άνθρωποι και μιλούσαν. Γιατί καθηλώνει από την πρώτη εικόνα; Και γιατί μας πάει έτσι, «σερί», ως το φινάλε στη διάρκεια των 133 λεπτών;

Θα εκφραστώ ευθέως με όλη την ευθύνη να μου ξεφύγει κανένα….spoiler. Ας ξεφύγει. Δεν θα έχει να κάνει με αποκάλυψη συγκεκριμένου αλλά με μία γενικότητα.

Διότι είναι Μπέργκμαν αλλά και δεν είναι Μπέργκμαν. Ο Μπέργκμαν ήταν βαρύς, δύσκολος, αφόρητος πολλές φορές, αργός ,δεν είχε ανάσες κι ο ρυθμός ενίοτε ήταν θανατερός. Αυτός εδώ, αυτός ο ΓΙΟΑΚΙΜ ΤΡΙΕΡ της ΝΟΡΒΗΓΙΑΣ, έχει πάει τον Μπέργκμαν παραπέρα, τον έχει προχωρήσει, όχι τον ίδιο φυσικά αλλά το είδος του. Διότι ο Τρίερ με τη συμπαράσταση του πολύτιμου στο σενάριο συνεργάτη του, τον ΕΣΚΙΛ ΒΟΓΚΣΤ, που τους συνδέει και μια υποψηφιότητα σεναριακού Oscar, για τον «Χειρότερο άνθρωπο του κόσμου» μαζί με τη διεθνή υποψηφιότητα της ταινίας, έχει καταβροχθίσει τα είδη και τα έργα που επηρέασε ο Μπέργκμαν κι αυτά είναι πολλών και ποικίλων σκηνοθετών κι ενδιαφερόντων. Φυσικά κι έχει κρατήσει ως βάση τον Μπέργκμαν αλλά τον έχει εμποτίσει κι εμβολιάσει με όλα τα υπόλοιπα ώστε να  βγάλει ένα έργο που παρακολουθείται απίστευτα ευχάριστα ενώ συμβαίνουν πράγματα που προέρχονται από την  μπεργκμανική φιλολογία. Ο Τρίερ, όμως, τα κάνει κάτι άλλο.. Η μια υπέρβαση διαδέχεται την άλλη και στην κορύφωση- τελικά δεν θα το αποκαλύψω το spoiler- ναι, του βγάζεις το καπέλο για την κορύφωση, για το που το οδήγησε, για το ότι ανέτρεψε του κόσμου τα δεδομένα, κι έβαλε δική του υπογραφή. Με τη συνεργασία του πολύτιμου, το τονίζω, Βογκστ, το έκανε να μοιάζει και με σασπενς, έχοντας σχεδόν πείσει ότι πηγαίναμε για κάτι άλλο από αυτό που μας έδειξε.  Ομως οι δυο πανάξιοι, μας είχαν παραδώσει και κλειδιά. Μεσω κάποιων προσώπων, που ήδη ανάτρεπαν θεωρίες και κώδικες, αλλά το έργο κυλούσε επειδή ο καθένας έβλεπε σκανδιναβικό Βορρά  κι οικογενειακά εσώψυχα κι ήθελε να φαντάζεται Μπέργκμαν, επειδή για Μπέργκμαν του μιλούσαν και τα δημοσιεύματα και του ανακάτευαν και τον Ιψεν επειδή το έργο είναι νορβηγικό και την ηρωίδα τη λένε «Νόρα», μόνο που η Νόρα του Ιψεν με τη Νόρα του Τρίερ και του Βόγκστ έχουν όση σχεση έχει ο «φάντης με το ρετσινόλαδο». Την παραμικρή!!! Πλην του ότι στο ξεκίνημα, στο θέατρο, επειδή η ηρωίδα, μαθαίνουμε γρήγορα,  είναι ηθοποιός, έχει να παίξει το έργο του Ιψεν, κι εκεί τελειώνουν όλες οι….ομοιότητες. Οϋτε με την ηρωίδα ούτε με την υπόθεση ούτε με το θέμα υπάρχει η παραμικρή σύμπλευση. Το όνομα «Νόρα» είναι πολύ κοινό στη Νορβηγία κι οι μελετητές του Ιψεν γνωρίζουν πως ο τεράστιος έδωσε κοινό όνομα στην ηρωίδα του έτσι για να είναι ακόμα πιο εκκωφαντικό το μπουρλότο στα θεμέλια της κοινωνίας.

Εδώ δεν έχουμε μπουρλότο και κοινωνία. Εδώ έχουν τα εσώψυχα που καθορίζουν την  κεντρική ηρωίδα και θα τα δούμε να εχουν απλωμένα τα πλοκαμια τους και στην αδελφή της, διότι υπάρχει ένας μπαμπάς που είναι επιβολή της οικογένειας, ο οποίος όμως είχε φυγει διότι χώρισε τη μαμά η οποία ήταν ψυχοθεραπεύτρια κι υπάρχει κι ένα σπίτι, το λεγόμενο «πατρικό», του διαφεντευε η μητέρα η οποία τωρα πέθανε, όπου το σεναριο στηνει ολόκληρη ίντριγκα και γυρω από το σπίτι, διότι εκεί μέσα έχουν συμβεί πολλά. Κι είναι λογικό να εχουν σημαδέψει ανθρώπους, συνειδητά κι ασύνειδα…Διότι ο πατέρας είναι φυσιογνωμία που εγκατέλειψε άρα και λογαριασμοί  βαθείς, είναι σκηνοθέτης, που εχει εγκαταλείψει τις ταινίες μυθοπλασίας κι ασχολείται την τελευταια 15ετία με τα ντοκυμαντέρ, κι επιστρέφει  στη δραματουργία για να δωσει στην κόρη του τη μεγαλη, τη Νόρα,  με την οποία υπαρχει πλήρης αποξένωση, ένα σεναριο και θελει να το παίξει εκείνη και να τη σκηνοθετησει αυτός, ένα σεναριο που θυμίζει τη μανα του αλλά εκεί μέσα κουβαλιούνται πολλά. Και ποιος κουβάλαγε το πρόβλημα και πως γινόταν μετάθεση σε φορείς και όλα όσα εμείς που  βυθιζόμαστε στην ψυχαναλυση και στην ψυχοθεραπεία για να μάθουμε για τους εαυτούς μας, έτσι αναγλυφα τα αντιμετωπίζουν κι οι χαρακτήρες και βεβαια δεν ξεχνάμε το… «από Διός άρξασθαι»

Αυτά τα πλούσια και πυκνά συμβαίνουν στο απολαυστικό αυτό δραμα και θα το τονίσω ότι ο Μπέργκμαν αυτό το χαρισμα της επικοινωνίας των βαθυτατων θεματων του με τον πολύ κόσμο δεν το είχε.

Δεν λέω ποιος από τους δυο είναι καλύτερος, προς Θεού δεν συγκρίνω, απλά παραλληλίζω. Κι ο Τρίερ σίγουρα εχει αυτό το θείο χάρισμα. Μας καθήλωσε σε θερινό σινεμά, που δεν ήταν και σινε-Τεχνης να πεις ότι πάνε οι σνομπ κι οι δήθεν, ήταν κανονικό, αστικό θερινό κι ήταν ΦΙΣΚΑ. Και πως να μην είναι. Ειπαμε, σε αυτές τις κινηματογραφικές σχολές του Βορρά, παρακολουθούν τα πάντα, διδάσκονται τα πάντα, μαθαίνουν τα πάντα και μαθαίνουν μέσα από αυτά και την υπερβαση. Ζηλευτό έργο για κάποιον που σπουδάζει και για κάποιον που καταλαβαίνει όταν θα το δει στην αίθουσα  του καλοκαιρινού («α, αυτές δεν είναι ταινίες για καλοκαίρι» θα πουν οι…κούνια που τους κούναγε….). Πολύ το χαρηκα. Ευαίσθητοι, γνώστες και ψιλιασμένοι, με την απαραίτητη πονηρια που πρεπει να διαθετει κάποιος δημιουργος.

Οπότε, με τετοιο σεναριο, με τετοια συνεργασία σεναριου και σκηνοθεσίας, με απίστευτες σκηνές για μελετη να συνομιλούν γύρω από ενα τραπέζι κι η κάμερα με το μονταζ να κάνουν θαυματα χωρίς επιτηδευση, χωρις ο θεατής να προλαβαίνει να πάρει χαμπάρι. Πότε κόβουν το πλάνο, πότε ο λογος ανήκει σε εκείνον που μιλάει, πότε πέφτει πάνω στην άλλη που ακούει, οι μελετημένες εκφράσεις για να συνδεθεί όλο αυτό, για να γινει αυτή η συνθεση, ναι…είναι ωραία πράγματα.

Ηθοποιοί κλάσεως. Η ΡΕΝΑΤΕ ΡΕΪΝΣΒΕ που την γνωρίσαμε στο «χειρότερο άνθρωπο του κόσμυ» ως μια σύγχρονη αλλά πολύ βορεια.. «νταρλινγκ» , είναι τεραστια ηθοποιός. Οι αλήθειες στο παίξιμο πέφτουν βροχή.

Αλλά πως να μην πέσουν όταν οι αφαιρεσεις εχουν ξεκινήσει από τον ίδιο το σκηνοθέτη και τα περί Μπέργκμαν που λέγαμε;

Εδδ μας αφηνει  άφωνους ο ΣΤΕΛΑΝ ΣΚΑΡΣΓΚΑΡΝΤ, το απόλυτο κύρος βαθιας ερμηνευτικής λιτότητας, απέριττος, γεμάτος αφαιρεσεις. Ναι αλλά δεν πάνε  πίσω κι αυτοί που πλαισιώνουν, η κοπέλλα που παίζει την αδελφή, η ΕΛΛ ΦΑΝΙΝΓΚ ως Αμερικανίδα «αντικαταστάτρια» που έχει μπεί τοσο βαθιά  όχι μονο στην ψυχολογία  της ηρωίδας αλλά και της ατμόσφαιρας της σκηνοθεσίας.

Μα κι οι μικροί σε διάρκεια ρόλοι…Ενας κι ένας… Και τα σκηνικά, ειδικά το σπίτι που γίνεται κάλλιστα και σκηνικό θεάτρου ή και πλατό άμα λάχει…Κι η φωτογραφία που βγάζει σάπια φύλλα του Βορρά αλλά όχι της ψυχής…

Πραγματικά , έργο ζηλευτό. Για θεατές αφενός και για δημιουργούς αφετέρου που καταλαβαίνουν και που θέλουν να μάθουν..