Εμείς με τη σκηνοθεσία θα ασχοληθούμε, όπως κάνει κ η Ακαδημία και με το σκηνοθέτη προσωπικά , όσον αφορά στη συγκεκριμένη σκηνοθεσία του. Ώστε να καταλαβαίνουμε τι είναι σκηνοθεσία, ειδικά που όσο περνά ο καιρός όλο και κάποιες ειδικότητες αυτονομούνται, κι έτσι κατά κάποιο τρόπο περιορίζεται ο ρόλος του σκηνοθέτη. Για παράδειγμα αυτό το φετινό με την αναγνώριση του casting ως ξεχωριστής κατηγορίας για τον casting director, διαφοροποιεί τα πράγματα απέναντι στον σκηνοθέτη κι ας μην το λένε, προφανώς δεν το έχουν πάρει χαμπάρι. Όπως κάθε αυτονόμηση που έρχεται να δηλώσει την πολυσυλλεκτικότητα. Είναι βέβαιο ότι από το 2026 που θα ξεκινήσει να απονέμεται το Oscar casting director, οι πραγματικά ψαγμένοι γύρω από το σινεμά, θα κληθούν να δουν διαφορετικά τα πράγματα και καταρχάς τι θα προτείνουν ως casting οι καθ’ ύλην αρμόδιοι, οι casting directors.
Σκεφθείτε ότι υπάρχει θέμα, με τα blockbuster των πολλών οπτικών εφφέ, από σκηνοθέτες που αναρωτιούνται «τι χώρος έμεινε για τον σκηνοθέτη;». Την έχω κάνει αυτή τη συζήτηση αμέτρητες φορές, με σκηνοθέτες, βέβαια, που δεν κάνουν τέτοιες ταινίες.
Μειώνεται, τελικά, ο ρόλος του σκηνοθέτη; Η Μήπως μέσα στον αριστοτελικό ΕΡΓΟΚΕΝΤΡΙΣΜΟ γίνεται περισσότερο κατανοητός ο πραγματικός ρόλος του , η ουσία του ρόλου του κι η σημαντικότητα του απέναντι στην ημιμάθεια που του πίστωνε ή του χρέωνε ό,τι εκείνη νόμιζε; Και στο κάτω- κάτω, κι αυτοί που κάνουν ταινίες των οπτικών εφφέ, δεν είναι σκηνοθέτες;
Πάμε λοιπόν να δούμε τις 5 ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΕΣ (κι όχι Σκηνοθέτες, εδώ δεν είναι Φεστιβάλ να αναζητεί τον auteur αλλά Ακαδημία που εξετάζει έργο κι όχι πρόσωπο) που ξεχώρισαν για φέτος οι αρμοδιότεροι όλων, δηλαδή οι Σκηνοθέτες της Ακαδημίας. Και τις παραδίδουν προς τελικό έλεγχο σε όλους τους συμμετέχοντες κινηματογραφικούς κλάδους , που συνεργάζονται, ο καθένας από το μετερίζι του, με το σκηνοθέτη και συμβάλλουν στη σκηνοθεσία του.
ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ
- ΖΥΣΤΙΝ ΤΡΙΕ «ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΜΙΑΣ ΠΤΩΣΗΣ» (Anatomy of a fall)(Anatomie d’ une chute)
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ OSCAR: Πρώτη αλλά και διπλή υποψηφιότητα για την Γαλλίδα Ζυστίν Τριέ, η οποία είναι υποψήφια και στο σενάριο για την ταινία αυτή.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Στο σενάριο δεν είναι μόνη της, έχει και συνεργάτη. Συνήθως σε αυτές τα περιπτώσεις ο συνεργάτης είναι που βάζει τα θεμέλια της ιστορίας ενώ ο σκηνοθέτης που συνυπογράφει το σενάριο , έχει κάνει τη δική του παρέμβαση , σεναριακή αλλά με βάση το πως θα το σκηνοθετήσει, τι έχει να συμπληρώσει.. Ποια είναι η σκηνοθεσία εδώ; Τι είναι σκηνοθεσία; Είναι το πως κεντράρει στο περιεχόμενο, στο πως δίνει τις σκηνές του δικαστηρίου μια και το έργο της είναι δικαστικό δράμα με κάποιο αστυνομικό ενδιαφέρον, αλλά η ουσία είναι η ματιά. Η ματιά εδώ είναι πάνω στο γυναικείο χαρακτήρα, στη γυναικεία υπόσταση , που έχει να κάνει με τη στάση της ηρωίδας του σεναρίου απέναντι στο θέμα, στο αν σκότωσε η δεν σκότωσε κι αν όχι τότε γιατί δεν μίλησε ή απέναντι στο ανάπηρο παιδί της,, κι αυτό καθώς υπογράφεται από την ταινία πιστώνεται στη σκηνοθεσία. Ποιο; Η ΜΑΤΙΑ! Στο ότι η Γυναίκα έχει το δικαίωμα να μην ακολουθεί αυστηρώς τα πρότυπα. Αυτό αλλάζει όλη τη σύνθεση των δικαστικών δραμάτων και κάνει το έργο διαφορετικό. Σκηνοθεσία περιεχομένου μέσω καθοδήγησης ερμηνειών με τεράστια συνδρομή του μοντάζ.
- ΜΑΡΤΙΝ ΣΚΟΡΣΕΖΕ «ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΙΣΜΕΝΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ» (Killers of the flower moon)
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ OSCAR: OSCAR-ΟΥΧΟΣ ο ΜΑΡΤΙΝ ΣΚΟΡΣΕΖΕ, το ΠΗΡΕ το 2007 για το «Ο ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΟΔΟΤΗΣ» (The departed). Η φετινή είναι η 10η υποψηφιότητα του , του λείπουν δυο ακόμα για να ισοφαρίσει τον record-man της Σκηνοθεσίας, τον Γουίλιαμ Γουάιλερ, που είχε 12 σκηνοθετικές υποψηφιότητες. Βέβαια, ο Γουάιλερ είχε και 3 Oscar….
Ο Σκορσέζε έχει και τρεις σεναριακές υποψηφιότητες, στις οποίες είναι συν-σεναριογράφος κι όχι αυτό που λέμε σεναριογράφος-σκηνοθέτης, το ίδιο ισχύει και για την Ζυστίν Τριέ που ανέφερα πιο πάνω.
TAYTOTHTA KATHΓΟΡΙΑΣ: Ένα δυνατό θέμα. Το οποίο είναι κι αποκαλυπτικό μια κι ο κινηματογράφος δεν είχε ασχοληθεί με τη συγκεκριμένη περίπτωση. Την γενοκτονία μιας συγκεκριμένης ινδιάνικης φυλής, των Οσέιτζ, με εντελώς διαφορετικό και ιδιαίτερο τρόπο από εκείνα που έχουμε υπόψη περί εξόντωσης Ινδιάνων. Εδώ πρόκειται για κάτι άλλο. Και διαδραματίζεται στο Μεσοπόλεμο κι όχι επί ..Φαρ Ουεστ. Ο Σκορσέζε επιλέγει να το σκηνοθετήσει ως αστυνομικό γουεστερν, όμως με μία ΠΡΟΣΟΧΗ: Να ρίξει το βάρος στην αυθεντικότητα. Να φανεί σαν να ήταν ντοκουμέντο , να φανεί το γεγονός.. Με αυτή την προσοχή, σύμφωνα και με το σενάριο, επιλέγει για το ρόλο της Ινδιάνας μία ηθοποιό της φυλής αυτής, την Λίλυ Γκλαντστόουν, ανάμεσα στους δυο δικούς του σταρ, τον Ντι Κάπριο και τον Ντε Νίρο, και κάνει focus της σκηνοθεσίας πάνω της. Στην σκορσεζικη κατευθυνση ερμηνείας ηθοποιών, στη λιτότητα και την εσωτερικότητα .Το ίδιο κάνει και με τη μουσική και με τα τραγούδια. Στόχος είναι η αίσθηση της αυθεντικότητας. Κι η μάγισσα του Μονταζ και δασκάλα του,η Θελμα Σουνμέηκερ, του κάνει τις 3,5 ωρες να μη γινονται αντιληπτές. Αυτό είναι η σκηνοθεσία του Σκορσέζε.
- ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ ΝΟΛΑΝ «OPPENHEIMER»
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ OSCAR: 2η σκηνοθετική υποψηφιότητα , έχει και τρεις σεναριακές, η μία είναι φέτος, για την ίδια ταινία.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Μια σκηνοθεσία απολύτως ωριμασμένη, ενός σκηνοθέτη που ξεκίνησε από τα σενάρια, αλλά ο σκηνοθέτης εαυτός έχει βγει πλέον πολύ μπροστά, με την επικούρηση φυσικά του σεναριογράφου εαυτού. Ο οποίος ξέρει να χαράζει την ιστορία, τις διαδρομές της και τους ρόλους αλλά ο σκηνοθέτης έρχεται εδώ και κάνει θαύματα. Το σημαντικότερο είναι ότι κάνει blockbuster στο οποίο είναι ολοφάνερα παρόν το προσωπικό, ψυχολογικό, πολιτικό, ιστορικό στοιχείο κι όλα αυτά καταφέρνει και τα συνθέτει σε συνολική αφήγηση ιστορίας, σε κινηματογραφική αφήγηση. Με ευρήματα για τον τρόπο χρήσης της φωτογραφίας η οποία υποκαθιστά ακόμα και τα οπτικά εφφε στο να μην ξεφύγει το έργο, του μοντάζ στην υπηρεσία των δαιδάλων αφήγησης,, της χρήσης της μουσικής και των οργάνων της και των στόχων της,, με ρόλους που να δίνουν υλικό στους ηθοποιούς για ερμηνείες ενώ πάνω από όλα στέκει ένα θέμα , αυτό της πυρηνικής απειλής κι η ψυχολογία του ανθρώπου που «ανακάλυψε» την ατομική βόμβα του ολέθρου. Κι οι αντιφάσεις του. Κι οι εχθροί του.. Κι οι δικοί του.. Και τα πάθη του.. Κι ο περίγυρος του. Σε ύφος, κλίμα και συνέπεια ΕΠΟΥΣ.
- ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΝΘΙΜΟΣ «POOR THINGS»
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ OSCAR. Δεύτερη σκηνοθετική υποψηφιότητα για τον Γιώργο Λάνθιμο, ο οποίος έχει και μια σεναριακή καθώς και μία ξενόγλωσσης ταινίας στο ξεκίνημα του.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ. Ο σκηνοθέτης, που διαθέτει σενάριο βασισμένο σε βιβλίο , και το κατευθύνει, χωρίς να γράφει ο ίδιος το σενάριο, προς μία κατεύθυνση η οποία γίνεται σκηνοθετική υπογραφή. Ποια είναι η κατεύθυνση; Μια σύνθεση ύφους με στοιχεία από το παράλογο, από το γκροτέσκο, από την έννοια της διόγκωσης, ένα ύφος που να μοιάζει πειραματικό αλλά να είναι πολύ συγκεκριμένο και να κατευθύνει τους πάντες, όλους τους συνεργάτες προς αυτό το ιδιαίτερο που γίνεται ύφος κι υπογραφή του. Το οπτικό μέρος που έχει όλα τα στοιχεία της πειραματικής αντίληψης και δουλεύουν με θέρμη σκηνογράφοι, ενδυματολόγος, καλλιτέχνες του μακιγιάζ και της κομμωτικής, ο διευθυντής φωτογραφίας που του το καδράρει όλο αυτό.. κι ακολουθούν οι ηθοποιοί όπου κι εδώ δείχνει ο Λάνθιμος πως το έχει και με τους ηθοποιούς και το είχε αποδείξει και στις προηγούμενες ταινίες με αποκορύφωμα την «Ευνοούμενη». Εδώ επενδύει στην Εμμα Στόουν σε ένα ρόλο που δεν απαντάται συχνά, να παίξει μια «Ελάιζα Ντουλιτλ» που την έφτιαξε, όμως, ο Φρανκεσταιν κι όχι ο καθηγητής Χιγγινς του Μπέρναρντ Σω και της έβαλε μυαλό εμβρύου κι η ηθοποιός αρχίζει να αναπτύσσεται σιγά – σιγά , περνώντας από σχολές θεάτρου, από κινησιολογία και θέατρο μαριονετών ως να αρχίσει να γίνεται άνθρωπος να ανακαλύπτει τη γυναίκα και να το βγάζει στην ερμηνεία του είδους που καθόρισε ο σκηνοθέτης. Και με τον τρόπο που δουλεύει , να συντονίζει και τους άλλους ηθοποιούς με τις ιδιαιτερότητες του είδους και της ερμηνείας της πρωταγωνίστριας του, εξού κι η επένδυση, το σκηνοθετικό και το ερμηνευτικό.. Και τη μουσική, την κάνει κι αυτήν μέρος του πειραματικού εγχειρήματος. Αυτά είδαν και θαύμασαν.
- ΤΖΟΝΑΘΑΝ ΓΚΛΕΙΖΕΡ «ΖΩΝΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ» (Zone of interest)
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ OSCAR: Πρώτη αλλά και πολλαπλών ταχυτήτων υποψηφιότητα μια κι είναι και για το σενάριο (εκ διασκευής) καθώς και για τη Διεθνή Ταινία ως Ηνωμένο Βασίλειο
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ. Η σκηνοθετική προσέγγιση είναι το περιούσιο στοιχείο, ο τρόπος. Κι επειδή αφορά στο Ολοκαύτωμα, από τη θεματική του οποίου έχουν βγεί αριστουργήματα, ουκ ολίγα, του παγκόσμιου κινηματογράφου κι εδώ έχουμε κάτι εντελώς άλλο: Μέσα από τη γαλήνη και την ηρεμία του τοπίου, του ωραίου σπιτιού, της νοικοκυρεμένης οικογένειας , βγαίνει το Αουσβιτς. Εκεί «δουλεύει» ο καλός οικογενειάρχης οποίος είναι ο Ρουντολφ Χες που τους έκανε σαπούνια. Και με τον ήρεμο τρόπο και αυτή την προσέγγιση, ο Γκλειζερ κάνει ένα τρομακτικό σχόλιο απέναντι στη βία και στο ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι, κυριολεκτικά ανελέητοι, Το βάρος του, πέφτει στη χρήση του ήχου, ο ήχος της ησυχίας που ακούγονται πότε κάποιοι επιλεγμένοι θόρυβοι, ιαχές, ακατάληπτοι διάλογοι, σαν κάπου μακριά και τότε…Κι επίσης, στα λίγα λόγια και στην εικόνα που σε ανατριχιάζει με την ηρεμία της και τη γαλήνη της. Με αποκορύφωμα το φινάλε που δεν έχουμε δει τέτοιο γαλήνιο ξεκλήρισμα, τέτοια ήρεμη γενοκτονία.. Εδώ η σκηνοθεσία είναι το όλον με την έννοια ότι ο ίδιος έχει γράψει και το σενάριο, το οποίο δεν είναι πρωτότυπο, προέρχεται από βιβλίο, αλλά το γράφει με τον τρόπο που θέλει να το σκηνοθετήσει για να πετύχει αυτό που έκανε το φιλμ μοναδικό.
ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ: Εδώ όντως θα παίξουν ρόλο οι κλάδοι κι από αυτή την άποψη, τη μεγαλύτερη εύνοια την έχει ο Κρίστοφερ Νόλαν . Πρώτα από όλα, έχει πάρε το δικό του κλάδο, τους Σκηνοθέτες. Κι από εκεί και πέρα έχει πάρει και τους Παραγωγούς, έχει πάρει όλους τους επι μέρους, έχει πάρει και τους Ηθοποιούς αφενός με δυο ερμηνείες κι αφετέρου με το ensemble cast, για το οποίο έχει σύσσωμο μαζί του ένα κλάδο που έτσι κι αλλιώς ψηφίζει όλα τα χρόνια, τώρα πήρε και δικό του αέρα, ναι, τους casting directors. Αυτοί στην πλειονότητα τους είναι «Oppenheimer». Ο Λάνθιμος θα πάρει μαζί τους σκηνογράφους, ενδυματολόγους, μακιγιερ-κομμωτές ένα μέρος των διευθυντών φωτογραφίας, όσους γενικά το βλέπουν ως εναλλακτικό και προτιμούν το εναλλακτικό (αν και το ¨κλασικό» δεν είναι της πεπατημένης, κι εννοώ τον «Oppenheimer»), μπορεί να πάρει και τους σεναριογράφους μια κι εδώ δεν υπάρχει το «American fiction». Στους ηθοποιούς η όποια διαίρεση , μεταξύ Λανθιμου και Σκορσέζε, κι όχι Νόλαν, θα φανεί περισσότερο στον Α γυναικείο, εδώ θα κάνει ωστοσο κάποια διαρροή υπερ του ενός ή του άλλου. Πάντως διευθυντές φωτογραφίας ως πλειοψηφία, μοντερ, μουσικοί, ηχολήπτες ψηφίζουν κάργα «Oppenheimer». Με τους Ηχολήπτες υπάρχει ένα θέμα ως προς τον Τζόναθαν Γκλέιζερ, αν τον ξεχωριστό ήχο της ταινίας τον βλέπουν ως επίτευγμα του δικού τους κλάδου ή της σκηνοθεσίας.