Όμως η βαθιά ουσία του έργου, αυτό που αποκομίζεις κι αυτό που σε τυραννάει σε όλη τη διάρκεια του έργου είναι το «Αυτό το ζώο το παράξενο», ο Ανθρωπος δηλαδή, όπως τον είχε χαρακτηρίσει ο Τσέχωφ. Κι η βαθιά αλήθεια της ουσίας είναι πως ο πόλεμος είναι φωλιασμένος βαθιά μέσα στον Ανθρωπο, είναι πρωτογενές ένστικτο, είναι εκείνο το ένστικτο που προκαλεί πολέμους και ο Πόλεμος δεν έχει να κάνει με τον Καπιταλισμό, τον Ιμπεριαλισμό, τη Θρησκεία κλπ ή δεν είναι αυτά η γενεσιουργός αιτία. Ο πόλεμος ξεκινά από τον ίδιο τον Ανθρωπο, από εκείνο το πρωτογενές συστατικό που ζητά την ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ και την ΕΠΙΒΟΛΗ. Κι είναι ακόμα πιο επικίνδυνο από το ένστικτο της επιβίωσης που διακατέχει τα ζώα τα οποία ορμούν όταν πεινούν και το κάνουν στις περιοχές που υπάρχει η λεία τους. Όταν βρουν τροφή οι λύκοι των βουνών ποτέ δεν κατεβαίνουν στην Αθήνα, δεν καταλαμβάνλυν και την οδό Πανεπιστημίου από επεκτατισμό.. Κι αυτό το κακό πως αντιμετωπίζεται; Αφού το βλέπουμε να διαιωνίζεται; Λένε κάποιοι σοφοί πως με δύο τινά αντιμετωπίζεται. Το καλύτερο σενάριο είναι εκείνο που μιλά για την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Το κακό σενάριο είναι πως μόνο αν εμφανιστούν όπλα αφανισμού τότε μπορεί ο Ανθρωπος να συνετιστεί . Για την ώρα, πάντως, δεν τον βλέπουμε να συνετίζεται. Ειδικώς αν πιάσουμε το θέμα της Μέσης Ανατολής ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ.
Κι έτσι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα έργο, σε ένα σενάριο, που μας δείχνει έναν «παραμυθά», έναν storyteller όπως θα έλεγαν κι οι…. Σάπιες Ντομάτες της κριτικής, όπου σενάριο και σκηνοθεσία είναι ΕΝΑ ΚΙ ΑΔΙΑΙΡΕΤΟ και θαυμάζουμε τον τρόπο με τον οποίο αφηγείται αυτός ο ικανότατος ΖΙΑΝΤ ΝΤΟΥΕΙΡΙ την ιστορία του, η οποία ιστορία άπτεται της ίδιας της Ιστορίας- με το Ιώτα Κεφαλαίο.
Στην πρόσφατη Βηρυττό, ένα καθημερινό επεισόδιο, ανάμεσα σε ένα ένοικο σπιτιού που του χάλασε η υδρορροή και σε ένα τεχνίτη των δρόμων που δούλευε στα δημόσια έργα, ένα λεκτικό επεισόδιο θα οδηγήσει στη χειροδικία και το περιστατικό θα λάβει τεράστιες διαστάσεις που θα απειλήσει να κάψει ολόκληρο τον Λίβανο.
Διότι οι δύο πολίτες που τσακώθηκαν ήταν ο ένας Χριστιανός Λιβανέζος κι ο άλλος Παλαιστίνος πρόσφυγας των καταυλισμών.
Και δεν είναι μόνο οι δύο άνθρωποι, οι οποίοι, καθώς ξετυλίγεται το δράμα, αποκαλύπτουν τα βαθιά ταμπού και τραύματα που κουβαλά ο καθένας αλλά πως μπλέκουν κι οι δικηγόροι στο παιχνίδι, στη συνέχεια τα ΜΜΕ, φτάνουν μέχρι σε ακρόαση από τον ίδιο τον Πρόεδρο της χώρας.
Μα το κύριο έργο είναι η δίκη. Η οποία δίκη είναι το μεγάλο εύρημα για ταυτοποίηση σεναρίου και πραγματικότητας με τον θεατή σε ρόλο ακροατή της δίκης, όχι μόνο στις σκηνές που συντελούνται κι εκτυλίσσονται εντός του δικαστηρίου αλλά και του ίδιου του θέματος αφού ο πανάξιος ΝΤΟΥΕΪΡΙ, με εκπληκτικό τρόπο, δείχνει τον ολοκληρωμένο κόσμο του καθενός και τις ξεκάθαρα μη επουλωμένες αντιθέσεις.
Όχι, δεν δείχνει «χρυσή τομή», όχι δεν λέει ότι η αλήθεια κρύβεται κάπου στη μέση που είναι και μια θεωρία την οποία δεν ασπάζομαι η οποία εκδηλώνει τεμπελιά και συμβιβασμό για να ξεμπερδεύουμε αλλά δείχνει τον άνθρωπο με όλο το εσωτερικό φορτίο που κουβαλά. Ένα επεισόδιο στο δόμο κρύβει την μη διάθεση για συνύπαρξη δύο λαών, την Ιστορία δύο λαών. Δεν ξεπέφτει ποτέ στο κήρυγμα, όμως, δίνει τη δυνατότητα σε όποιον θελήσει, να πάει και να ψάξει την Ιστορία να διαβάσει, να συγκρίνει, να μελετήσει, την Ιστορία του Λιβάνου και την Ιστορία των Παλαιστίνιων. Αυτή είναι κι η μεγάλη αξία του Κινηματογράφου: Όχι να σου κάνει Μάθημα Ιστορίας αλλά να σε παρακινήσει να ψάξεις εσύ αν θέλεις την ίδια την Ιστορία , μαγνητισμένος από τη δραματοποίηση της Τέχνης.
Είναι εκπληκτικό πως εκτίθενται οι θέσεις και των δύο πλευρών κι εδώ είναι η μαγκιά του ότι όλο αυτό το έχει βάλει να γίνεται σε δίκη. Όπως συμβαίνει στα δικαστήρια, στην εκδίκαση των υποθέσεων, όπου καταθέτουν και ξανακαταθέτουν και ξανακαταθέτουν κι οι δύο πλευρές. Κι όλο αυτό το ποτίζει με σασπένς, το κάνει απόλυτο κινηματογράφο ενώ τα σεναριακά ευρήματα φτάνουν ως τους χαρακτήρες των δικηγόρων και του τι εκπροσωπούν αλλά και των μελών των οικογενειών των δύο αντιδίκων.
Είναι ΑΠΟ ΤΑ ΩΡΑΙΟΤΕΡΑ ΕΡΓΑ ΠΟΥ ΕΙΔΑ ΦΕΤΟΣ, είναι το είδος του σινεμά που θαυμάζω κι αυτό από το οποίο μαγεύομαι, από τα μεγάλα σενάρια και τη σκηνοθεσία που τα προβάλει και τα ανεβάζει κι όπου ΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΠΥΡΟΔΟΤΕΙ ΤΟ ΝΟΥ και δεν επιστρέφει στην «ασφάλεια» του συναισθήματος.
Θα μπορούσα να μιλώ επί ώρες και να γράφω κατεβατά επί κατεβατών για αυτή την ταινία, να πω ότι τη ζήλεψα ως Ελληνας φίλος του κινηματογράφου, να δώσω υψηλά διαπιστευτήρια στην ΤΟΛΜΗ του Λιβανέζου storyteller να κάνει ένα έργο πολύ επικίνδυνο που φτάνει στο σημείο , στους τίτλους αρχής, να διαχωρίζει τη θέση της Κυβέρνησης του Λιβάνου από τις απόψεις της ταινίας και την ίδια ώρα ο Μεσανατολίτης Λίβανος να χρίζει την ταινία εκπρόσωπο του, να την στέλνει επισήμως στο Φεστιβάλ Βενετίας και να του βραβεύεται, να την υποβάλει και για το Οσκαρ όπου μπήκε και στην πεντάδα. Εδώ οι εγχώριοι «Ευρωπαίοι» ούτε που θα τολμούσαν να δυσαρεστήσουν τις νομενκλατούρες με μά ιστορία σαν κι αυτή και φυσικά η επίσημη χώρα δεν θα την έχριζε εκπρόσωπο της αν ας πούμε είχαμε μια δίκη με Χριστιανό Ελληνα και με μία ξένη μειονότητα που…. Μα τι λέω; Για ποια ξένη μειονότητα; Στην Ελλάδα δεν θα τολμούσαν να κάνουν τέτοια ταινία ούτε για τον Ελληνικό Εμφύλιο που να τον πιάνει από το 1943(!) κι όχι μόνο να δείχνει τις θέσεις εκατέρωθεν όπως τις πρεσβεύουν οι άνθρωποι του μύθου και του δράματος αλλά κυρίως αδυνατώ να φανταστώ σε τίτλους ελληνικής ταινίας που την στέλνουν οι αρμόδιοι φορείς (βλ Υπουργείο Πολιτισμού ή Κέντρο Κινηματογράφου) να γράφει στους τίτλους έναρξης «Η ταινία δεν εκπροσωπεί την Κυβέρνηση της Ελλάδας αλλά εκφράζει τις απόψεις των ηρώων του δημιουργού τους».
Μεγάλη ….. «ΠΡΟΣΒΟΛΗ» αυτή από τον ΛΙΒΑΝΟ.
ΥΓ. Η ηθοποιία είναι υψηλού επιπέδου. Τόσο του «Λιβανέζου» ΑΝΤΕΛ ΚΑΡΑΜ που έχει και κινηματογραφική γοητεία όσο και του «Παλαιστίνιου» ΚΑΜΕΛ ΕΛ ΜΠΑΣΑ, ενός εσωτερικού ρολίστα περιωπής, ενώ από το supporting cast τόσο ο συνήγορος του Λιβανέζου όσο κι η έγκυος σύζυγος παίρνουν το χειροκρότημα μου. Κι όλοι οι υπόλοιποι ηθοποιοί.
ΥΓ2 Διότι , ως αληθινά σπουδαίος κινηματογράφος, ανυψώνει κι ένα είδος, το ΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΔΡΑΜΑ και καταλήγει σε μία από τις καλύτερες δικαστικές ταινίες που έχουμε δει στην οθόνη.