Ως πρόλογο, θα ξεκινήσω από τον ΜΙΧΑΛΗ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗ , παραβιάζοντας κατά κάποιο τρόπο την καλλιτεχνική-κινηματογραφική μου ιδεολογία, τον Αριστοτελικό ΕΡΓΟΚΕΝΤΡΙΣΜΟ. Και πριν αναλύσω το ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΨΕΜΑ, θέλω να πω κάτι για τον ίδιο, τον κορυφαίο κινηματογραφιστή -κορυφαίο σκηνοθέτη, για την ακρίβεια μια και δεν έκανε μόνο σινεμά αλλά και θέατρο τόσο της πρόζας όσο και της Οπερας. Ότι ο Κακογιάννης, ΕΛΛΗΝΑΣ ΕΚ ΚΥΠΡΟΥ, κι όχι σκέτο «Κύπριος», που γεννήθηκε στη Λεμεσό κι έζησε μεγάλο διάστημα στην Αγγλία, ήρθε στην Ελλάδα στη δεκαετία του ‘50 , στην οποία ουσιαστικά δεν είχε ζήσει κι έκανε τέσσερις ελληνικές ταινίες , απύθμενου ελληνικού βάθους, διαφορετικού κοινωνικού ντεκόρ η κάθε μία (ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΞΕΥΠΝΗΜΑ, ΣΤΕΛΛΑ, ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΜΑΥΡΑ, ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΨΕΜΑ) κι αποθέωσε όλο αυτό με την τολμη της τραγωδίας στην οθόνη, την ΗΛΕΚΤΡΑ του ΕΥΡΥΠΙΔΗ που έγινε παγκοσμιος πρωτοπόρος και έλαμψε στους διεθνείς ουρανούς με ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ, «ΑΛΕΞΗΣ ΖΟΡΜΠΑΣ».Αυτο το στοιχείο το παραθέτω επειδη είαι ένα ΦΙΛΤΡΟ μεσα από το οποίο μπορει κανείς να πλευρίσει το έργο του Κακογιάννη , μια οπτική γωνία μέσα από την οποία να το δει κι όπως και να έχει, κι από όπου κι αν το δει , πάλι ΘΑ ΤΟ ΑΠΟΛΑΥΣΕΙ. Κουβαλά, κι ας ζούσε έξω, μια ελληνική ψυχή διαταξική
Ναι, υπάρχει κι αυτό. Μπορεί να έχει εκείνη τη φεστιβαλική βραδύτητα κατά την αφήγηση και την εξέλιξη, μπορεί να επιμένει στα τοπία και τις γύρω περιοχές μπορεί να σιγοβράζει και να σιγοκαίει τους χαρακτήρες των ανθρώπων, όμως, όλα αυτά καταφέρνουν κι αφορούν από την στιγμή που θα προσπεράσει ο θεατής τη βραδύτητα και θα την συναισθανθεί.. Το συγκεκριμένο το γράφω περισσότερο ως πρόβλημα του θεατή, παρά της ταινίας. Για να εξηγούμαστε.
ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ. Αυτό είναι το θέμα της ταινίας της ΦΙΝΟΣ ΦΙΛΜ που είναι η 5η και τελευταία ταινία της γόνιμης συνεργασίας ΝΤΙΝΟΥ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ στη σκηνοθεσία και ΝΙΚΟΥ ΦΩΣΚΟΛΟΥ στο σενάριο. Είναι το θέμα κι είναι η μονολεκτική απάντηση στην ερώτηση «περί τίνος πρόκειται;». Μια ερώτηση που την κάνουν συχνά πυκνά στο εξωτερικό, στις εξετάσεις περί σεναρίου αλλά και περί ταινιών γενικότερα. Κι απαιτούν μονολεκτική απάντηση ώστε να ξέρουν τόσο ο συγγραφέας όσο κι ο σκηνοθέτης σε τι εστιάζουν.
Η ΑΛΙΚΗ , όμως, έτσι το λειτούργησε , επειδή έκανε την πετυχημένη δραματική υπέρβαση και με τη φόρα που είχε πάρει, ήθελε να τερματίσει και πρώτη, άντε δεύτερη, στα εισιτήρια. Το εισέπραξε ως αποτυχία, το λειτούργησε ως αποτυχία και φτιάχτηκε ένας μύθος γύρω από αυτό το υπέροχο φιλμ που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Όμως.. έτσι είναι αν έτσι νομίζετε…
Πραγματικά είναι ταινία για να την ευχαριστηθεί θεατής. Με ποιά έννοια; Ότι σε βάζει από την αρχή σε κλίμα, ότι σου προκαλεί αυτομάτως το ενδιαφέρον, ότι σου φτιάχνει σασπένς κι έχεις την αίσθηση ότι ανα πάσα στιγμή μπορεί να εκραγεί «βόμβα», ότι δεν πλατειάζει κι ότι όλο αυτό είναι έργο τριών προσώπων. Κατα βάση όμως είναι εργο ικανού σκηνοθέτη κι ο σκηνοθέτης αυτός είναι θηλυκού γένους, ονομάζεται ΜΑΡΥΑΜ ΤΟΥΖΑΝΙ, είναι ΜΑΡΟΚΙΝΗ (και πολύ όμορφη, όπως είδα σε μια φωτογραφία) και γράφει και το σενάριο, με συνεργάτη, τον σκηνοθέτη ΝΑΜΠΙΛ ΑΓΙΟΥΧ, ο οποίος είναι επίσης Μαροκινός, και μαλιστα ζει εκεί, κι έχει συμβάλει σε τολμηρές ταινίες, που κάποιες ξαφνιάζουν για την αντίληψη που υπάρχει γύρω από τις ισλαμικές χώρες, ωστόσο το Μαρόκο θεωρείται κι από τις πιο προχωρημένες, σε θέματα κοινωνικά κλπ ,αν κρίνουμε από τις κατά καιρούς ταινίες τους.
Μια φορά κι ένα καιρό, υπήρχε στη Νίκαια η οδός Κονδύλη. Υπάρχει ακόμα αλλά έχει αλλάξει όνομα. Για μένα θα ειαι πάντα «οδός Κονδύλη» διότι σε αυτή την οδό ήταν συγκεντρωμένα ΟΛΑ ΤΑ ΣΙΝΕΜΑ το ένα δίπλα στο άλλο. Στη δεκαετία του 70, άρχισαν να ρημάζονται. Στη δεκαετία του 80 έφυγαν και τα τελευταία. Όχι μόνο της συγκεκριμμένης οδού αλλά και των..περιχώρων. ΔΕΝ ΞΑΝΑΠΕΡΑΣΑ ΠΟΤΕ ΑΠΌ ΤΗΝ «ΟΔΟ ΚΟΝΔΥΛΗ» που άλλαξε όνομα, δεν άντεχα αυτή την εικόνα. Μία φορά κατά λάθος κι αυτός ο δρόμος που έσφυζε από ζωή λόγω κινηματογράφων, ήταν έρημος και κατασκότεινος. Είπα στον πατέρα μυ να στρίψει στο πρώτο στενό που επιτρέπεται και να φύγουμε..
Ετοιμαζόταν η ανανέωση στη ΦΙΝΟΣ ΦΙΛΜ, είχε αρχίσει ο ΦΙΝΟΣ κι έδινε όλο και περισσότερο χώρο στον ΣΤΑΥΡΟ ΤΣΙΩΛΗ αλλά ένα χρόνο μετά, η κρίση χτύπαγε αλύπητα. Το «ΚΑΤΑΧΡΗΣΙΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ» ‘ήταν κορυφαίο της συνεργασίας ΤΣΙΩΛΗ-ΦΩΣΚΟΛΟΥ, μαζί με την «ΖΟΥΓΚΛΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ» που είχε προηγηθεί και καλό θα είναι να την περιλάβει κι αυτήν , κάποια στιγμή η ΕΡΤ στο πρόγραμμα. Μαζί και με τα άλλα του Τσιώλη αλλά και του ΠΑΝΟΥ ΓΛΥΚΟΦΡΥΔΗ, το «»ΕΣΧΑΤΗ ΠΡΟΔΟΣΙΑ» όπως και το «ΠΟΛΥ ΑΡΓΑ ΓΙΑ ΔΑΚΡΥΑ» που είχε προηγηθεί.
Όλα αλλάζουν, όλα εξελίσσονται, το θέμα είναι πως βλέπει κανείς την έννοια «εξέλιξη». Αν την βλέπει κοιτώντας μπροστά, τότε είναι για καλό. Αν τη βλέπει με το βλέμμα στραμμένο στο παρελθόν, τότε είναι μόνο κακή, αγγίζει τα όρια της κατάντιας. Για όποιον κοιτάζει πίσω. Αυτό ισχύει για τα πάντα. Πόσο μάλλον για τα είδη του σινεμά. Όταν το ‘ίδιο το σινεμά έχει φύγει προς «άγνωστη» κατεύθυνση κι αυθαδιάζει και προς τις ίδιες τις αίθουσες του . Είτε του πάλαι ποτέ, είτε του αβέβαιου….σήμερα. Οσο για το μέλλον, άδηλον.
Κι αν δεν «γίνεσαι» με την παραπάνω συνδρομή, σίγουρα χάρη σε αυτά ΕΠΙΒΑΛΛΕΣΑΙ.
Περί του ΝΙΚΟΥ ΚΟΥΡΚΟΥΛΟΥ ο λόγος διότι στο «ΚΑΤΗΓΟΡΩ τους ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ» βρήκε το ρόλο που τον επισημοποίησε και τον οριστικοποίησε ως σταρ- πρωταγωνιστή, τον έβαλε στην κορυφή του «Ολύμπου».
Το είχε ξεκινήσει με τον ΒΑΣΙΛΗ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ, ο οποίος ως σεναριογράφο δεν τον αποχωριζόταν στη μελέτη του είδους. Διότι ο Γεωργιάδης δοκίμαζε τις δυνάμεις του στο γουέστερν μέσω… φουστανέλας. Κι ήθελε δίπλα του το Φώσκολο για τα σενάρια