Περί «αυτού», περί του ΕΙΔΟΥΣ δηλαδή που λέγεται ΣΑΤΙΡΑ πρόκειται κι ακριβώς επειδή είναι σάτιρα, προκαλεί αντιδράσεις με το περιεχόμενο. Όπως συμβαίνει ΠΑΝΤΟΤΕ με την σάτιρα, από καταβολής. Κάποιοι πάντοτε ενοχλούνται με το περιεχόμενο της, επειδή το χιούμορ τους δεν υπάρχει ή δεν είναι σε θέση να επικοινωνήσει με το χιούμορ του έργου.
Κάθε φορά που βλέπω μια ταινία του ΚΛΙΝΤ ΗΣΤΓΟΥΝΤ βγαίνω από το σινεμά είτε συνεπαρμένος είτε καταγοητευμένος. Κι αυτό, ενώ την ίδια στιγμή, μπορώ να διακρίνω αν η ταινία είναι και «μεγάλη» ή όχι. Διότι φυσικά, όλα τα δάκτυλα ίδια δεν είναι , αλλά μέσα σε όλα του τα άλλα, ο Κλιντ, ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΑΙ ΤΕΡΑΣΤΙΟΣ ΚΛΙΝΤ ,έρχεται να μας αποδείξει κι αυτό: Ότι προυπόθεση για να βγεις «τρελαμένος» από το σινεμά, από μια ταινία, δεν είναι το αν η ταινία αυτή είναι «μεγάλη» ή «αριστούργημα» ή διάφορα τέτοια των κριτικών (τους οποίους ο Κλιντ έχει «γραμμένους») αλλά από τη ΣΙΝΕΜΑΔΙΛΑ που εκπέμπει το δημιούργημα. Εκεί είναι το μυστικό για να κατακτάς τον θεατή, να τον κάνεις να βγαίνει γοητευμένος από την αίθουσα είτε η ταινία σου ήταν μία οσκαρικών προδιαγραφών, είτε ένα «εργάκι» για να περάσει η ώρα. Ο Κλιντ καταφέρνει και σε βγάζει από την αίθουσα με το ίδιο συναίσθημα, είτε πρόκειται για την πρώτη περίπτωση είτε για τη δεύτερη είτε για όλες τις ενδιάμεσες.
Ηταν η υποβολή της ΡΩΣΙΑΣ για το Ξενόγλωσσο Οσκαρ, μπήκε στη «short list», δεν πέρασε στην πεντάδα, το είχαμε και στα Ευρωπαϊκά όπου κι εκεί δεν έκανε τίποτε πλην μιας επισήμανσης για την πρωταγωνίστρια, την ΒΙΚΤΟΡΙΑ ΜΙΡΟΣΝΙΤΣΕΝΚΟ.
Πολύ ενδιαφέρον το πολωνικό φιλμ που παίζεται αυτή την εβδομάδα στις αθηναϊκές αίθουσες και το οποίο έχει περάσει στο στάδιο των «ημιτελικών», στη λεγόμενη «short list», για την πεντάδα του Ξενόγλωσσου» (ή «Διεθνούς» όπως θα λέγεται πιά) ΟΣΚΑΡ.
Δεν είναι τυχαίο που δόθηκε τόση έμφαση από το publicity, από τη δημοσιότητα δηλαδή, στο περιβόητο «μονοπλάνο». Σαν να ήθελαν- και ΗΘΕΛΑΝ!!!!- να καταστήσουν σαφές εκ των προτέρων περί τίνος πρόκειται και να στρέψουν την προσοχή στο επίτευγμα που είναι η βάση της ταινίας. Μια βάση όμως ΟΥΣΙΑΣ κι όχι Εντυπωσιασμού.
Το πρώτο και κύριο μάθημα από τον «μαέστρο» ΡΟΜΑΝ ΠΟΛΑΝΣΚΙ είναι εκείνο που είχε παραδώσει όταν δίδαξε τον «ΠΙΑΝΙΣΤΑ» που του χάρισε και το ΟΣΚΑΡ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑΣ (μαζί με τον «Χρυσό Φοίνικα» των Κανών). Το μάθημα επαναλαμβάνεται αν και λίγο «κομπιασμένα» διότι κάποια στιγμή γυρίζει και προς τον ίδιο.. Θα τα εξηγήσω πιο κάτω αναλυτικά.
Είχε δίκιο ένας φίλος που μιλούσε με προκαταβολικό σκεπτικισμό για την ταινία στηριζόμενος στο επιχείρημα ότι όσοι δεν ξέρουν το «FOX NEWS» και τα παρασκήνια του, είτε δεν θα ενδιαφερθούν για την ταινία είτε δεν θα μπορούν να την παρακολουθήσουν- ή , έστω, να βρουν ενδιαφέρον στην παρακολούθηση της. Παρόλο ότι, προκαταβολικά κι εγώ, αντέκρουσα το επιχείρημα στη βάση ότι πολλά έργα που μας αρέσουν βασίζονται σε γεγονότα που δεν γνωρίζαμε κι ότι η αξία έχει να κάνει με την κινηματογραφική επεξεργασία, είχε δίκιο! Μάλλον κι οι δύο είχαμε δίκιο……
Προτίμησα ως τίτλο της κριτικής την επισήμανση διαχωρισμού από το έργο του Αντον Τσέχωφ, διότι το «Τρεις αδελφές» υποχρεωτικά παραπέμπει στο έργο εκείνου. Κι ο θεατής μπορεί να το σκεφτεί με επιφύλαξη, αν θα πάει, εκείνος δηλαδή που το έχει δει πολλές φορές, να πάει να δει και μια ΤΟΥΡΚΙΚΗ βερσιόν. ΚΑΜΙΑ ΣΧΕΣΗ!
Προτάσσω στον τίτλο της κριτικής τα ΟΠΤΙΚΑ ΕΦΦΕ διότι είναι το πρώτιστο ΕΠΙΤΕΥΓΜΑ της ταινίας για το οποίο μπορώ να μιλήσω.
Από την ταινία λείπει η «μεγαλοσύνη» εξού και δεν μετάνιωσα, που, αυτήν ειδικώς, αποφάσισα να τη δω από το NETFLIX κι όχι στην αίθουσα. Το ένστικτο με καθοδήγησε για μια ακόμα φορά.
Διότι, σε αυτή την ταινία, ακόμα κι αν συμπτωματικά έχει συμβεί, μια ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ του ελληνικού κινηματογράφου των τελευταίων 45 και κάτι χρόνων, δείχνει ότι πήρε τέλος. Από τη στιγμή που μια φορά μπόρεσε και συνέβη, σημαίνει ότι ΜΠΟΡΕΙ. Η θεωρία του «auteur» της οποίας είμαι πολέμιος και τη θεωρώ σημαντικά υπεύθυνη για τα δεινά, εδώ κατακρημνίστηκε. Κι αναδεικνύονται ΟΛΟΙ ΜΑ ΟΛΟΙ οι συντελεστές!
Κι επιπλέον και «ιστορικά ακριβές», που σε άλλες περιπτώσεις κάτι τέτοιο δεν με ενδιαφέρει αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση, αφού σου δείχνει την Ιστορία μιας μάχης κι αυτό είναι το ζητούμενο του, οφείλει να είναι.
Είναι η δεύτερη συνεχόμενη χρονιά που η Δανία με προβληματίζει, αν όχι με απογοητεύει, με την επιλογή της τι να στείλει στα Οσκαρ .
Ναι, τη χαρακτηρίζω «σοφιστικέ» αυτή τη γαλλική κομεντί διότι ενώ έχει στοιχεία για να χαρακτηριστεί «φάρσα» ή κάποια άλλα για να τη θεωρήσεις «ρετρό», εντούτοις το «ΠΝΕΥΜΑ» που τη διακατέχει είναι τέτοιο ώστε να την κάνει μια διασκέδαση ποιότητος, όπου το είδος «κωμωδία» βρίσκει την πνευματική εκδοχή του.
Διότι περί αστυνομικού παιχνιδιού πρόκειται κι εντελώς διαφορετικού από το άλλο με την Ελεν Μίρεν και τον Σερ Ιαν Μακ Κέλεν, το «Ενας καλός ψεύτης». Εδώ είναι το αστυνομικό «ποιος είναι ο δολοφόνος;» μέσα από το αρχέτυπο της Αγκαθα Κρίστι αλλά και με την επιρροή μιας θεατρικότητας, που δηλώνεται κι από τη σκηνογραφία, της φαινομενικής επιρροής του «Σλουθ»
Τη χαρακτηρίζω έτσι, ως «Παράξενη Ταινία» απευθυνόμενος στους πολλούς, ως πρώτη σύσταση. Ως επεξήγηση του όρου «παράξενη» έχω να πω ότι για σπάνια φορά στα τελευταία αρκετά χρόνια, βλέπω μια ταινία που θέλει να πειραματιστεί, κι ο πειραματισμός δεν είναι απάτη, δεν είναι κοροϊδία. Συνεπώς οι θεατές οφείλουν να το γνωρίζουν.
Άλλο ένα ακόμα εκπληκτικό δείγμα γραφής από τον ΦΑΤΙΧ ΑΚΙΝ, κι όταν λέω ΓΡΑΦΗΣ, κυριολεκτώ . Επειδή ξεκινάμε από την ΓΡΑΦΗ, την συγγραφή δηλαδή, του σεναρίου και αβίαστα περνάμε στη σκηνοθεσία αφού στην περίπτωση του Φατίχ…Μάνκιεβιτς, το σενάριο κι η σκηνοθεσία είναι ένα πράγμα.
Κι η ανειλικρίνεια μπορεί να διαφέρει από το ψέμα, χρεώνεται, όμως, ως ΜΙΣΟ ΨΕΜΑ…
Κι αυτό το μισό ψέμα επικοινωνείται, χωρίς να το καταλαβαίνει το ίδιο, αλλά το καταλαβαίνει το κοινό, που μπορεί να μην είναι σε θέση να εξηγήσει (όπως μας «δίδαξε» ο Γούντυ Αλεν δια στόματος γκάνγκστερ-Τσαζ Παλμιντέρι στο «Σφαίρες πάνω από το Μπρόντγουέι») όμως μπορεί και καταλαβαίνει τα πάντα.
Βέβαια, στην περίπτωση της «Φαντασίας» είναι και το κοινό ανειλικρινές.
ΑΠΟΛΑΥΣΗ είναι η λέξη που χαρακτηρίζει αυτή την ταινία η οποία ανήκει σε ένα είδος στο οποίο δύο μεγάλοι ηθοποιοί, ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ κι ανάλογης ακτινοβολίας που δεν αφήνει , όμως, ασυγκίνητο τον κινηματογραφικό φακό, μας καλούν να διασκεδάσουμε σε ένα πανέξυπνο, αστυνομικό παιχνίδι.
Ένα παιχνίδι ανάλαφρο, το οποίο μας πάει από έκπληξη σε έκπληξη κι από ανατροπή σε ανατροπή και που στο τέλος μας αφήνει κι αποσβολωμένους.
Και δεν είναι διότι από την «Ιστορία γάμου» λείπει εντελώς η κοινωνική αναφορά. Εκείνη που στο «Κράμερ» έδινε όλη τη δραματικότητα, την αφορμή των μεγάλων δραματικών συγκρούσεων. Τη θέση του άντρα μέσα στ δουλειά, τη θέση του άντρα μέσα στο σπίτι, το ανυποψίαστο περί ρόλου πατέρα λόγω επαγγελματικής απορρόφησης αλλά και τα αίτια που την προκαλούν, τη γυναίκα που αντιδρά, το διαζύγιο, την κατοπινή δικαστική διαμάχη για την κηδεμονία του παιδιού, το παιδί ανάμεσα σε δύο χέρια που το τραβάνε το ένα από δεξιά και το άλλο από αριστερά.. Μεγάλα δράματα βγαίνουν όταν οι ήρωες, οι χαρακτήρες, έρχονται μέσα από συγκρούσεις με κοινωνικό ζήτημα, με την κοινωνία που τους έχει βάλει τα πλαίσια κι εκείνοι πιέζονται, συνθλίβονται, αντιδρούν. Καιτότε η πράξη γίνεται «σπουδαία και τέλεια» κατά το αριστοτελικό ή «larger than life» κατά την αμερικανικώς εκφρασμένη προέκταση του