Οι τωρινοί «ΑΘΛΙΟΙ» δεν είναι μια ακόμα μεταφορά του κλασικού μυθιστορήματος του ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΟΥΓΚΩ στην οθόνη όπου δικαιολογημένα κάποιος μπορεί να αγανακτούσε από τις επαναλαμβανόμενες διασκευές. Οι τωρινοί «ΑΘΛΙΟΙ» είναι κάτι εντελώς διαφορετικό κι επίσης συγκλονιστικό διότι δεν αποκόπτονται από τον Ουγκώ… Αλλά…
Οι δύο χαρακτηρισμοί στον τίτλο για τον Βρετανό σκηνοθέτη είναι ακριβώς αυτοί, κατά την αντίληψη μου, που του χαρίζουν μια ξεχωριστή, αν όχι και περίοπτη, θέση στον βρετανικό κινηματογράφο. Και κατεπέκταση στον παγκόσμιο.
Κινεζική ταινία, με συναισθηματική καθολικότητα είναι αυτός ο «ΓΛΥΚΟΣ ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ», που ενθουσίασε στο Sundance, όπως διάβασα , κι αυτό που μου έκανε εντύπωση με μια σχετική δόση απορίας είναι το γεγονός πως δεν πρόκειται για ταινία του auter-ισμού , που, ως επί το πλείστον, κι όχι μόνο στο Sundance αλλά γενικότερα στη φεστιβαλική λογική, είναι αυτές που προωθούνται.
Πέρσι είχαμε τους Πολωνούς των χρόνων «εκείνων», φέτος έχουμε τους Τσεχοσλοβάκους (μια κι ακόμα δεν είχαν βγει τα… βελούδινα διαζύγια) με το σινεμά τους της δεκαετίας ‘ 60 που ήταν ένα από τα σημαντικότερα που ξεπετάγονταν στην Ευρώπη της δεκαετίας εκείνης κι ανακόπηκε με το Τέλος της Ανοιξης της Πράγας, το 1968, όταν μπήκαν τα στρατεύματα του Συμφώνου της Βαρσοβίας κι ανέστειλαν ή ανέκοψαν κάθε εξέλιξη…. Ως ειδικό αφιέρωμα στις «Νύχτες Πρεμιέρας». Κι είδαμε το «Ο ΑΠΟΤΕΦΡΩΤΗΣ» του ΓΙΟΥΡΑΪ ΧΕΡΖ
Πως μπορεί να γίνεται γοητευτική η ασάφεια; Προφανώς και μπορεί, ειδικά στα Φεστιβάλ. Όταν μάλιστα εκτός από τη «Χρυσή Αρκτο» του Βερολίνου παίρνει και το βραβείο της «FIPRESCI», της διεθνούς των κριτικών, που τα κριτήρια τους δεν τα έχω σε υπόληψη, αμφισβητώ πολλές φορές κι αν υπάρχουν κριτήρια, πέρα από μπαρούφες και γενικότητες, που συνοδεύουν συνήθως τις αποφάσεις τους, τότε ναι, η αντίφαση ισχύει.
Ναι, παραδέχομαι την εμμονή του ιταλικού σινεμά με θέματα γύρω από τη Μαφία.
Ναι, αναγνωρίζω ότι αυτά κάπου, κατά το κοινώς λεγόμενο, «τα έχουμε ξαναδεί».
ΟΜΩΣ, η χαρακτηριζόμενη ως «εμμονή» έχει να κάνει και με μια άλλη λέξη που λέγεται ΠΑΡΑΔΟΣΗ κι αφορά , εκτός από το σινεμά , σε μια διαρκή πραγματικότητα.
Σε συγκινησιακά φορτισμένο κλίμα είδαμε την ταινία αυτή που φέρεται ως παραγωγή του ΗΝΩΜΕΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ με την υπόθεση να εκτυλίσσεται στο σημερινό Βιετνάμ κι ο σκηνοθέτης που την υπογράφει, ο ΧΟΝΓΚ ΚΑΟΥ, να είναι γεννημένος στην Καμπότζη χωρίς να διευκρινίζεται αν είναι και Καμποτζιανός ή αν βρέθηκε εκεί η οικογένεια με τα κύματα προσφύγων, τότε που στο Βιετνάμ γινόταν… Βιετνάμ.
Άλλο ένα ακόμα εκπληκτικό δείγμα γραφής από τον ΦΑΤΙΧ ΑΚΙΝ, κι όταν λέω ΓΡΑΦΗΣ, κυριολεκτώ . Επειδή ξεκινάμε από την ΓΡΑΦΗ, την συγγραφή δηλαδή, του σεναρίου και αβίαστα περνάμε στη σκηνοθεσία αφού στην περίπτωση του Φατίχ…Μάνκιεβιτς, το σενάριο κι η σκηνοθεσία είναι ένα πράγμα.
Τότε, θα μεθούσαμε πραγματικά με τη διαπίστωση της δυνατότητας του κινηματογράφου και των ανθρώπων του , από μια ίδια αφετηρία να κάνουν ένα εντελώς διαφορετικό έργο, ένα άλλο πράγμα, ένα «άλλο πράγμα» και με την έννοια του θαυμασμού.
Κι εκείνοι που ήξεραν ήταν από τον καλλιτεχνικό χώρο, τον ευρύτερο και τον αχανή. Από τη μια άκρη του κόσμου ίσαμε την άλλη. Από τα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα της υφηλίου ως τα θέατρα πρόζας του καθοριστικού Λονδίνου. Από τον κόσμο της κινηματογραφίας ως τον χώρο των Καλών Τεχνών αφού πολλές φορές την σκηνογραφία την επιμελείτο κι ο ίδιος προσωπικά και την υπέγραφε, δίκην σκηνοθεσίας σε πολλές περιπτώσεις, όπου είχε προταθεί και για ΟΣΚΑΡ υπό αυτή την ιδιότητα, για την σκηνογραφική διεύθυνση της «ΤΡΑΒΙΑΤΑ».
Το δεύτερο και τελευταίο αφιέρωμα στην ΝΤΟΡΙΣ ΝΤΑΙΗ είχα αποφασίσει να είναι πάλι κάτι διαφορετικό. Όπως το πρώτο ήταν η καριέρα της γύρω από μια ταινία της, το δεύτερο είναι αφιερωμένο στην περσόνα της και σε ένα ΓΕΓΟΝΟΣ που δεν το γνωρίζουν , ίσως, πολλοί και που το είχα συζητήσει εμβριθώς στην Αμερική, στα χρόνια εκείνα, όπου το είχα πληροφορηθεί από τους βαθιά μυημένους της κινηματογραφίας. Το ότι ήταν η ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ για τον ρόλο της Mrs Robbinson στον «ΠΡΩΤΑΡΗ» του ΜΑΪΚ ΝΙΚΟΛΣ, και τον είχε αρνηθεί. Και μετά, τελείωσε!
Μου είναι πολύ δύσκολο να γράψω για τον ΜΠΕΡΝΑΡΝΤΟ ΜΠΕΡΤΟΛΟΥΤΣΙ διότι σήμερα έχασα κι εγώ το…. Παρατσούκλι μου. «Μπερτολούτσι» με φώναζαν στο σπίτι, όταν ήμουν αφηρημένος κι ήθελαν να με πειράξουν, ο πατέρας μου μου το είχε κολλήσει, επειδή εκεί στα 13 με 14 μου χρόνια έπαθα τρέλα με αυτό τον τύπο. Και το παρατσούκλι μου έμεινε για χρόνια.
ΑΝ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΠΡΟΗΓΗΘΕΙ ΤΟ «LOCKE»……
Η προβολή του «ROMA» της βραβευμένης με ΧΡΥΣΟ ΛΙΟΝΤΑΡΙ στο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΒΕΝΕΤΙΑΣ ταινίας του ΑΛΦΟΝΣΟ ΚΟΥΑΡΟΝ ήταν το γεγονός του week-end στο 59ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ και ίσως και όλης της πολυήμερης εκδήλωσης. Μάλιστα έστειλε και χαιρετισμό μέσω link ο σκηνοθέτης, ο οποίος δεν μπόρεσε να παρευρεθεί, ακριβώς όπως είχε κάνει πέρσι και για τους ίδιους λόγους ο Φατιχ Ακίν στην προβολή του «Μαζί ή τίποτε».
Τον ενθουσιασμό που μου προκάλεσε αυτή η ταινία, δεν τον δοκίμασα από καμία άλλη τουλάχιστον σε αυτή την παράμετρο: Του θεατή πού αφέθηκε επειδή τον πήρε η ταινία και το πήγε ταξίδι με τραίνο, χωρίς να προλάβει τον κόπο των δεύτερων και τρίτων σκέψεων, όπως γίνεται με τις καινούργιες. Οι σκέψεις ήρθαν όλες μετά, αφού τέλειωσε η ταινία κι ήταν σκέψεις που είχαν να κάνουν με τη μαγεία του Κινηματογράφου.
Καταρχάς, μην προσκολληθείτε στον συγγραφέα. Γενικώς, μην προσκολλάστε στους συγγραφείς όταν πηγαίνετε να δείτε μια ταινία. Ξέρω, δεν είναι εύκολο από τον θεατή να ξεριζώσεις την εντύπωση που σχημάτιζε διαβάζοντας ένα βιβλίο. Εφτιαξε τις δικές του εικόνες, εγωιστικά έχει την απαίτηση ο σκηνοθέτης που το μετατρέπει σε ταινία να του δείξει αποκλειστικά τις εικόνες που ο κάθε αναγνώστης χωριστά δημιούργησε διαβάζοντας το βιβλίο. Εξού κι επαναλαμβάνεται η φράση «σαν το βιβλίο δεν ήταν». Μόνο που η εν λόγω φράση, που καταντά αφορισμός, είναι κούφια πέρα για πέρα, δεν άπτεται της κινηματογραφικής πραγματικότητας, της κινηματογραφικής δημιουργίας, της κινηματογραφικής Τέχνης (και κινηματογραφική Τέχνη είναι ό,τι έχει να κάνει με την Τέχνη του Σινεμά κι όχι με τα … «έργα Τέχνης» και μόνο) και καταλήγει ανοησία. Χωρίς να παραγνωρίζω τη δυσκολία του πράγματος, επαναλαμβάνω και θα το επαναλαμβάνω όσο έχω φωνή και γραφίδα πως όταν μια Τέχνη μεταφέρεται σε μία άλλη υποχρεούται να ακολουθεί τους κανόνες της δεύτερης και μόνον αυτής.
Θέλω να πιστεύω ότι η ταινία αυτή που έρχεται με διαβατήριο ΔΑΝΙΑΣ κι έχει γυριστεί από ΙΡΑΝΟ, θα έχει καλή τύχη και στις αίθουσες. Διότι σε κρατεί από το πρώτο πλάνο και σε αφήνει μόλις στο τελευταίο. Σου κρατά διαρκώς το ενδιαφέρον και δεν σου έχει αφήσει περιθώρια να ξέρεις που ακριβώς θέλει να το πάει.
Ταινία ψυχαγωγίας αλά με «κάτι», είναι αυτό το φιλμ που , σε μένα τουλάχιστον, ήρθε ως μια στάση ανάπαυλας ύστερα από ταινίες άλλων σκοπών και διαθέσεων.
Με κάτι τέτοιους τίτλους αντιλαμβάνεσαι πως η σύγχρονη ελληνική γλώσσα θα έπρεπε ή να δανειστεί στοιχεία από την καθαρεύουσα ή να πάρει κάποιες πιο δραστικές αποφάσεις ώστε να προσδιορίζεται το γένος . Ο τίτλος, αν η Γραμματική είχε λύσει το πρόβλημα, θα έπρεπε να έχει αποδοθεί είτε «ΑΙ κληρονόμοι» είτε «Οι κληρονόμες»- ώστε να καταλαβαίνουμε περί τίνος πρόκειται , κάτι που στις άλλες γλώσσες συμβαίνει.. Ποιοι είναι «ΟΙ κληρονόμΟΙ» του έργου όπου δεν υπάρχει ούτε άντρας στην υπόθεση;
Το 2016 η ΚΟΛΟΜΒΙΑ πήρε τη μία και μοναδική ως τώρα υποψηφιότητα της για ΟΣΚΑΡ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗΣ ταινίας με ένα παράξενο, μαυρόασπρο, εθνολογικό-πολιτισμικό φιλμ, που λεγόταν «ΣΤΗΝ ΑΓΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΦΙΔΙΟΥ» με το οποίο μας είχε επισημάνει τον σκηνοθέτη ΣΙΡΟ ΓΚΙΕΡΑ.
Τη νέα ταινία του ίδιου σκηνοθέτη επέλεξε η χώρα για την υποβολή στα επερχόμενα Οσκαρ όπου και πάλι ο ΣΙΡΟ ΓΚΙΕΡΑ, αυτή τη φορά με συνεργάτιδα του την ΚΡΙΣΤΙΝΑ ΚΑΛΕΓΟ στην οποία δίνει επισήμως credit συν-σκηνοθέτη, ασχολείται με την κουλτούρα του τόπου του.