Ο «ΜΕΘΥΣΤΑΚΑΣ» του ΓΩΡΓΟΥ ΤΖΑΒΕΛΛΑ κι ο «ΚΛΕΦΤΗΣ ΤΩΝ ΠΟΔΗΛΑΤΩΝ» του ΒΙΤΤΟΡΙΟ ΝΤΕ ΣΙΚΑ (σε σενάριο του ΤΣΕΖΑΡΕ ΖΑΒΑΤΙΝΙ), είναι τα δυο ισχυρότερα παραδείγματα μελέτης, καθώς και των χωρών τους, ΕΛΛΑΔΑΣ και ΙΤΑΛΙΑΣ. Οπου , μετά το τέλος του Πολέμου ή των..Πολεμων όσον αφορά στην Ελλάδα που δεν της έφτασε ο Β’ Παγκόσμιος αλλα ήθελε κι Εμφύλιο στη συνέχεια, αυτά τα δύο δράματα έκαναν τους λαούς τους και πλάνταξαν και μπήκαν και στην εισπρακτική κορυφή. Μαζί με την καλλιτεχνική αξία
Δυο χώρες που οι λαοί τους υπέφεραν στον πόλεμο, δύο λαοί συγκεκριμένης ιδιοσυγκρασίας (ανάλογα συνέβησαν και σε άλλους λαούς αλλά περιορίζομαι στους δυο συγκεκριμένους) , που με δυο δράματα καθάρισαν αυτό που κουβάλησαν.
Κι υπάρχουν για τις δυο χώρες και δύο αναπληρωματικά, που έκαναν επίσης τεράστια επιτυχία αλλά εχουν επισκιαστεί κατά κάποιο τρόπο από τα δυο προαναφερθέντα. Είναι το «ΧΑΜΕΝΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ» στην Ελλάδα, που γυρίζεται ένα χρονο πριν τον «Μεθύστακα», από τη ΦΙΝΟΣ ΦΙΛΜ κι αυτό σε σεναριο και σκηνοθεσία του ΝΙΚΟΥ ΤΣΙΦΟΡΟΥ, ναι ο Τσιφόρος έχει κάποια δραματα, λιγα βεβαίως, κι είναι το πρώτο έργο με σαρωτικές εισπράξεις. Βγαίνει στις Γιορτες του 1948 προς 1949, δηλαδή ενώ ακόμα ο Εμφύλιος μαίνεται. Με τη ΣΜΑΡΟΥΛΑ ΓΙΟΥΛΗ πιτσιρίκα και την ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΠΑ σε πρώτη εμφάνιση. Κι ο κόσμος πηγαίνει και σπαράζει. Ένα χρόνο μετά, έρχεται ο «ΜΕΘΥΣΤΑΚΑΣ» κι ο Εμφύλιος μόλις έχει τελειώσει αφήνοντας πίσω ρημάδια.
Στην ΙΤΑΛΙΑ αντιστοίχως , το αναπληρωματικό που έκανε τον εκεί λαό (αλλά έγινε κι εξαγωγή κι επιτυχία παγκόσμια και στην Ελλάδα παιζόταν ξανα και ξανά ) ήταν «ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΑΜΑΡΤΙΑΣ» (I figli di nessuno) σε σκηνοθεσία ΡΑΦΑΕΛΛΟ ΜΑΤΑΡΑΤΣΟ, με το πρωταγωνιστικό ζεύγος ΥΒΟΝ ΣΑΝΣΟΝ-ΑΜΕΝΤΕΟ ΝΑΤΣΑΡΙ που έκαναν τότε θραυση Αυτό «γεννήθηκε» ένα χρόνο μετα το δικό μας «Μεθύστακα». Κι ηταν ένα δραμα που επίσης πλάνταξε ο κόσμος και ¨καθαρίστηκε», ένα δραμα με εγκαταλειμένα παιδιά, όπως και στο δικό μας «Χαμένοι άγγελοι», που ήρθε κι ακούμπησε σε αυτό που συνέβαινε στην κοινωνία αλλά μέσα από εκεί έβγαλε μυθοπλασία. Διοτι όταν θέλεις να αγγίξεις, δεν καταφευγεις στο ίδιο το πρόβλημα αλλά δημιουργείς ιστορία που να ακουμπάει στα συναισθήματα που το πρόβλημα έχει γεννήσει. Γι αυτό και λέγεται ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
Αυτό ήταν το μυστικό των πετυχημένων δραμάτων Ελλάδας και Ιταλίας και το γεγονός ότι στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, τα δράματα κυριάρχησαν σαρωτικά. Στη συνέχεια άρχισε η κωμωδία να παίρνει τη δική της θέση, όταν οι λαοί ξεθύμαναν από το κλάμα κι αρχισαν να βλέπουν αλλιώς τη ζωή
Ο ΜΕΘΥΣΤΑΚΑΣ
Αυτός είναι παράδειγμα των παραπάνω. Φαίνεται η ικανότητα του ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΖΑΒΕΛΑ στο να αφουγκράζεται και να αναδημιουργεί. Ως σεναριογράφος -σκηνοθέτης ,που ήταν ένα κράμα στο οποίο όμως την ώρα της δημιουργίας πάλευαν οι δυο εαυτοί, του σεναριογράφου και του σκηνοθέτη.. Μου είχε πει κάποτε ο Αριστείδης Καρυδης Φουξ, αξέχαστος «Ντίντης», κορυφαίος διευθυντής φωτογραφίας και μοντέρ, πως σε ένα γύρισμα ταινίας του Τζαβέλα, παρουσιάστηκε ένα πρόβλημα που έπρεπε να λυθεί πάραυτα. Ο Ντίντης του πρότεινε τη λύση αλλά ο Τζαβέλας την αρνηθηκε λέγοντας του «δεν λέει κάτι τετοιο το σενάριο». Κι όταν ο Ντιντης του ανταπάντησε, με τη λογική απορία, «μα καλά, εσύ είσαι κι ο σκηνοθέτης κι σεναριογράφος», ο Τζαβέλας έβαλε τελεία και παύλα «Ως σκηνοθέτης υπακούω στο σενάριο κι ας είμαι το ίδιο πρόσωπο»
Αφουγκραζόταν λοιπόν, ήξερε μυθοπλασία, ήξερε δραματουργία, ήξερε από ηθοποιούς, δεν φοβόταν το δράμα ή το κλάμα ή τις ηλιθιότητες περί «εκβιασμού της συγκίνησης». Την συγκίνηση ή την καταφέρνεις και την αποσπάς ή δεν τα καταφέρνεις. Η συγκίνηση δεν εκβιάζεται. Αυτό ήταν το δόγμα των δημιουργών που έκαναν δράματα και δεν φοβόνταν, χαίρονταν απεναντίας που κατακτούσαν τους θεατές.
Στο «Μεθύστακα» ξεκινά με βάση τον ΟΡΕΣΤΗ ΜΑΚΡΗ, επιθεωρησιακό ηθοποιό που επί πολλά χρόνια θριάμβευε στο νούμερο του μεθυσμένου. Ερίζουν ιστορικοί και μη, για το πότε τον πρωτο- έφτιαξε ενώ μέχρι εκείνη την ωρα ήταν τενόρος. Το αποδίδουν στην επιθέωρηση «Παπαγάλος του 1932, όμως, μελετητές ανακάλυψαν δημοσίευμα ελληνόφωνου Τύπου στην Αλεξάνδρεια και μιλούν για τον Μακρή και το σκετς του μεθυσμένου σε επιθεώρηση του 1929, που παίχθηκε εκεί στον τότε ακμάζοντα ελληνισμό. Κι ότι ο Μακρής πρωτόκανε μεθυσμένο στην Αίγυπτο κι ότι ο «Παπαγάλος» τον επέβαλε στην Αθηνα.
Αυτό που έχει σημασία είναι πως ο Μακρής , ηθοποιός της επιθεώρησης, με βάση ένα επιθεωρησιακό τύπο που τον υπηρετει καμιά 30αριά χρόνια ίσαμε τότε, αναδεικνύεται εδώ σε μεγιστο δραματικό κι αλλάζει η πορεία του αλλά μονο στο σινεμά. Στο θέατρο θα παραμείνει επιθεωρησιακός μέχρι τέλους. Στο σινεμά , όμως, θα παίξει δραματικους ρόλους υψηλής περιωπής με τον ίδιο σε σπαρακτικές αποδόσεις. Που οφείλεται; Στο ότι οι επιθεωρησιακοί ηθοποιοί είχαν την αμεσότητα που τους επέτρεπε το είδος: Να αυτοσχεδιάζουν, να συνομιλούν με το κοινό, εξού κι ανταποκρίθηκαν στο αίτημα αμεσότητας του σινεμά. Αντιθέτως οι ηθοποιοί της πρόζας είχαν μαθει να παίζουν διαφορετικά και στο απαιτητικό κοντινό πλάνο έπαιζαν ενίοτε εξεζητημένα-από τεχνική άποψη, όχι από έλλειψη ταλέντου.
Ο Τζαβέλας πάνω στο Μακρή και στον τυπο του μεθυσμένου του γράφει ένα συγκλονιστικό ρόλο κι ένα θαυμάσιο σεναριο που βγαίνει από την ψυχή και μιλά στην ψυχή απευθείας. Ο κόσμος θα νιώσει τις αίτιες που τον έκαναν μεθυσο και δυστυχισμένο, παιδιά χαμένα στον πόλεμο είχαν πολλές οικογένειες κι όσες δεν είχαν μεσα στο σπίτι είχαν ακούσει τους θρήνους στο διπλανό…όλοι ένιωσαν, όλοι πόνεσαν, όλοι ταυτίστηκαν…κι η ταινία έκανε το εισπρακτικό ρεκόρ της.
Κι η επίλοιπη διανομή παινεμένη, για να πλαισιωσει τον Μακρή, Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΡΝ, παλικαρακι , νέος πρωταγωνιστής διάδοχος του Γιώργου Παππά, η Μπίλυ Κωνσταντοπούλου, που ο Τζαβέλας την έχει λίγο πριν ανακαλυψει στο «Μαρίνο Κοντάρα», η ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΜΟΥΣΤΑΚΑ από το δοξασμένο Εθνικό , στο ρόλο της γιαγιάς και πεθεράς, που την ειχε ο Τζαβέλλας και στο «Προσωπα λησμονημένα» ως υπηρετρια στου Βεάκη το σπίτι και πιστή της Μιράντας, η Αθήνα της Πλάκας υπό την επηρεια του ιταλικού νεορεαλισμού φωτισμένη από τον ΖΟΖΕΦ ΧΕΠ, ο ΚΩΣΤΑΣ ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ, ο βασιλιάς μελωδός γράφει για σπάνια φορά κινηματογραφική μουσική- τι δραματικότητα είναι αυτή!!!
Και το κοινό να στριμώχνεται για να απολαύσει το δράμα.