Στο μετρό αποφασίσαμε να αφιερώσουμε ώρες, ίσως και τη μέρα ολόκληρη, για να δούμε όλα αυτά για τα οποία τόσες πληροφορίες έχουμε πάρει. Από το 1953, όταν, μετά το θάνατο του Στάλιν άνοιξε η Σοβιετική Ενωση δειλά μια πόρτα στη Δύση και προσκάλεσε τις πρώτες αποστολές δυτικών χωρών, όπου στην ελληνική αποστολή συμμετείχε κι η αείμνηστη Ελένη Βλάχου, «η ΚΥΡΑ της οδού Σωκράτους» της παλιάς «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ»… Και τα δημοσιεύματα της εκείνα τα κυκλοφόρησε προς το τέλος του βίου της στα απομνημονεύματα της όπου ένα από εκείνα που της είχαν κάνει εντύπωση το 1953 ήταν το πόσο οι Μοσχοβίτες σέβονται το μετρό τους ώστε να ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΥΝ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ. Ναι, αν λάβει κανείς υπόψη του ότι στον Ηλεκτρικό της Ελλάδας, το κάπνισμα επιτρεπόταν όχι μόνο στις αποβάθρες αλλά και μέσα στα βαγόνια, με τασάκια «εντοιχισμένα» ως την Πρωτομαγιά του 1976, οπότε κι απαγορεύτηκε.
Ναι, το μετρό της Μόσχας ήταν πάντα για τους Μοσχοβίτες ένας θεσμός, ένα μνημείο, που το σέβονταν στο έπακρο.
Ξεκινάμε λοιπόν να δούμε κι εμείς από κοντά αυτό το διαβόητο μετρό. Κι όσα έχουμε ακούσει.
Με τα πόδια, παίρνουμε τη λεωφόρο Τβερσκάγια, που την έχω ξανα-αναφέρει, την πρώτη φορά για τις βόλτες του Μπόρις Πάστερνακ και το μοδιστρικό ατελιέ της μαμάς της Λάρα στο «Δόκτωρ Ζιβάγκο», τώρα για άλλο «ήρωα» της ρωσικής λογοτεχνίας, τον Μιχαήλ Μπουλγκάκωφ , διότι στη μεριά που σήμερα βρισκόμαστε , είναι τα σημεία που περιγράφει ο αιρετικός συγγραφέας στο «Ο Μαιτρ κι η Μαργαρίτα», είναι εκεί που έγινε η συνάντηση κι οι πρώτοι περίπατοι όταν τους κεραυνοβόλησε ο Ερωτας πριν ενσκήψει στη ζωή τους ο Σατανάς…
Αυτοί οι συνειρμοί, όταν περπατάς στη Μόσχα, καθίστανται αναπόφευκτοι. Κι οι αιρετικοί λογοτέχνες της σοβιετικής εποχής παραδίδουν τη σκυτάλη ο ένας στον άλλο, μια κι ο πλησιέστερος σταθμός , από τον οποίο θα ξεκινήσουμε την επ’ αόριστον περιήγηση μας, συναντά τον Βλαδίμηρο Μαγιακόφσκι.
«Μαγιακόφσκαγια» λέγεται ο πρώτος σταθμός, βρίσκεται στην πλατεία που στέκεται θεόρατο κι επιβλητικό ως τα ύψη το άγαλμα του πονεμένου ποιητή, μπρούτζινο, σκούρο και περήφανο, ενώ το περιβάλλουν θέατρα επιβλητικά, αφού πρόκειται για μια ακόμα θεατρογειτονιά από εκείνες τις μοσχοβίτικες που σου κόβουν την ανάσα για το τι σημαίνει στη Ρωσία «ΘΕΑΤΡΟ». Κι ειδικά στη Μόσχα.
Η είσοδος του μετρό είναι παραπάνω από απογοητευτική. Την είσοδο ούτε που την πιάνει το μάτι σου, ούτε αντιλαμβάνεσαι πως την προσπέρασες, κι αυτό θα το δω να ισχύει και σε άλλες περιπτώσεις, δεν υποπτεύεσαι ότι πίσω από αυτή τη….. Δραπετσώνα κρύβεται η βιτρίνα, σε αναστροφή των στίχων εκείνου του παλιού τραγουδιού, ότι εδώ συμβαίνει κάτι απολύτως ανατρεπτικό μια κι η «βιτρίνα» είναι η ΨΥΧΗ κι η ΟΥΣΙΑ κι όχι ο κράχτης που θα σε ξεγελάσει. Η πρώτη αυτή εντύπωση θα αποκρυσταλλωθεί, όπως έχετε ίσως προσέξει και σε άλλα δημοσιεύματα που έχω αναρτήσει, στο υπόλοιπο ταξίδι και το μετρό είναι από τα πιο αντιπροσωπευτικά παραδείγματα περί βάθους και θησαυρών που κρύβει αυτό το βάθος στη Ρωσία και στη Μόσχα κι αλίμονο αν μείνεις στην πρώτη εικόνα, στο πρώτο επίπεδο, που, ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΩ, δεν υπάρχει!
Περνάμε λοιπόν την ασήμαντη έως και ψιλο-εγκαταλελειμμένη είσοδο, που δεν αφορά κανένα τους, μια και δεν έχουν να επιδείξουν είσοδο αλλά βάθος και… το πρώτο με το οποίο ερχόμαστε σε επαφή, καθώς πάμε να πάρουμε εισιτήρια, είναι η εξυπηρετικότητα κι η καλοσύνη των Ρώσων. Διότι στο μετρό είναι που συνειδητοποιείς ότι δεν μιλούν καμιά άλλη γλώσσα πλην της δικής τους και δυστυχώς για σένα δεν μιλάς ούτε εσύ τη δική τους γλώσσα. Αν και θα αντιληφθείς στη σχεδόν ημερήσια περιπλάνηση στο μετρό, πως δεν είναι όλοι που δεν μιλούν τις ξένες γλώσσες, είναι, όμως, αρκετοί. Οι πιο πολλοί. Διότι στα ξενοδοχεία και στα περισσότερα εστιατόρια ή καφέ («καφέ» λέγονται και τα εστιατόρια) βεβαίως και μιλούν τουλάχιστον αγγλικά- στα ξενοδοχεία κι άλλες γλώσσες. Όμως στην καθημερινή ζωή, οι άνω των 50 ετών σίγουρα ΔΕΝ μιλούν. Μιλούν, όμως, όλοι σχεδόν οι νεολαίοι. Φαίνεται πως το Internet έχει κάνει κι εδώ «δουλίτσα».
Κι αυτά όλα τα συνάγεις ως συμπεράσματα στην «μετροπόλιταν» περιπλάνηση σου.
Η εξυπηρετικότητα των Ρώσων ξεκινά από το παραθυράκι της έκδοσης εισιτηρίων κι επεκτείνεται σε όλους τους ελεγκτές που ελέγχουν τις εισόδους και σε όλους τους επιβάτες που τρέχουν να προλάβουν χωρίς να κάνουν ποτέ φασαρία. Ω, ναι. Ένα από τα πράγματα που μου έκαναν εντύπωση σε τούτο το ταξίδι είναι ότι στη Μόσχα κυρίως, δεν έχει φασαρία. Κι ας κυκλοφορούν αυτοκίνητα μυριάδες, κι ας είναι το trafficτις απογευματινές κυρίως ώρες ένα από τα χειρότερα που έχω δει , ας συνωστίζονται στον κάθε σταθμό του μετρό, μιλιούνια. Όλα τα κάνουν με ένα τρόπο ήσυχο. Χωρίς να είναι βουβοί κι αντι-επικοινωνιακοί.
Στην εξυπηρετικότητα, όταν δεν υπάρχουν τα αγγλικά, που παίζουν ρόλο κομπάρσου ή στην καλύτερη περίπτωση υποβαθμισμένου supporting character, αναλαμβάνει καθήκοντα πρωταγωνιστικά η παντομίμα. Κανείς δεν ντρέπεται γι αυτήν, αντίθετα δεν την σταματά αν δεν δει ότι κατανόησες κι ότι πας προς τη σωστή κατεύθυνση.
Και στο μετρό, το χρειαστήκαμε αυτό διότι πολλές γραμμές διακλαδώνονται, έχεις τραίνα να αλλάξεις, σίγουρο είναι ότι κάπου θα μπερδευτείς αλλά ακόμα πιο βέβαιο ότι δεν θα χαθείς. Χάρη σε αυτή την εξυπηρετικότητα των Ρώσων.
Ακόμα, όμως, δεν έχουμε δει τίποτα, παρά μόνο την πρώτη παντομίμα του εκδότη εισιτηρίων (ένα εισιτήριο απεριορίστων διαδρομών κοστίζει γύρω στα 3,5 ευρώ) στο αποκαρδιωτικό , απεριποίητο περιβάλλον της πρώτης εντύπωσης. Και κατευθυνόμαστε προς την κυλιόμενη σκάλα για την αποβάθρα μας. Και τότε, βλέπουμε από ψηλά, κάτι που μοιάζει με κατάβαση στον…. Αδη. Τόσο βαθιά σκαμμένο μετρό δεν έχω δει, μιλάμε για τα έγκατα της γης. Κι όταν κάποτε τελειώνει το….. ταξίδι στο Κέντρο της Γης, κι είμαστε στην αποβάθρα της «Μαγιακόβσκαγια»….. ΣΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΚ!!!!!!!!!!!!! Τι πολυέλαιοι είναι αυτοί! Τι ψηφιδωτα στους τοίχους. Πρώτη εντύπωση και…κόβει την ανάσα ενώ έχουμε την αγωνία μη χαθούμε, διότι δεν είμαστε κι οπαδοί των οργανωμένων εκδρομών.
Αλλά όταν το παλικάρι για να μας εξυπηρετήσει, βγαίνει από το βαγόνι του, στο οποίο έχει αφήσει μέσα την κοπέλα του, για να μας δείξει τη σκάλα που θα ανέβουμε για να πάμε στο σταθμό «Μπελαρούσκαγια» και παρά τις πιέσεις μας δεν φεύγει αν δεν δεί ότι πάμε σωστά, κι όταν το ανάλογο πράγμα συναντάμε παντού, , αφήνουμε το φόβο, δεν υπάρχει περίπτωση να χαθούμε με αυτούς εδώ και δεν μας μένει παρά να απολαύσουμε.
Από σταθμό σε σταθμό, κατεβαίνουμε κι ανεβαίνουμε. Προορισμός μας, μέσα από τις διακλαδώσεις, να πιάσουμε την λεγόμενη «κυκλική γραμμή» που οδηγεί στο ΓΚΟΡΓΚΥ ΠΑΡΚ.
Αυτά που βλέπω δεν τα έχω ξαναδεί. Δεν έχω δει τέτοιους σταθμούς. Οπου στον καθένα υπάρχει και διαφορετική «θεματική». Με κοινό παρονομαστή τους πολυελαίους. Τι κρύσταλλα στο ένα, τι έργα τέχνης στο άλλο, τι βιτρώ, τι γλυπτική, αλλού έχει σταθμούς που υμνούν –ναι!ναι!ναι!- την κομμουνιστική περίοδο, με προτομή του Λένιν ή σε άλλη «κατεβασιά» γλυπτική σε μπρούτζο ή σε ορείχαλκο λαικών ηρώων του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου… κι οι πολυέλαιοι πολυέλαιοι..Ωσπου , κάποτε συνειδητοποιούμε πως οι σταθμοί είναι αμέτρητοι κι ότι ο καθένας θα έχει κι άλλο θέμα. Δεν ξέρω πόσους μήνες από τη ζωή σου μπορεί και να χρειάζεται για να τους δεις ΟΛΟΥΣ. Μα δεν ξέρω αν έχει και νόημα.
Κατεβαίνουμε στο σταθμό «Οκτώβρης». Τιμής ένεκεν στην Οκτωβριανή Επανάσταση. Είναι εκεί! Κάθε άλλο παρά την έχουν «ξηλώσει». «Νιέτ». Το ίδιο θα δούμε και σε μια άλλη διαδρομή μας, έξω από την «κυκλική γραμμή¨», κοντά στην ιστορική οδό «Αρμπάτ», την «Πλατεία της Επανάστασης». Αλλα σφυροδρέπανα κι εκεί, πάλι Λένιν, αλλά κι ο Στάλιν δεν λείπει. Μόνο Τρότσκι δεν πήρε το μάτι μου πουθενά αλλά μήτε και τον τελευταίο Τσάρο τον Νικόλαο Β’ των Ρομανώφ προβάλλουν ιδιαιτέρως.. Μπά. Από το προεπαναστατικό καθεστώς περισσότερο προβάλλουν την Ορθοδοξία κι από το επαναστατικό τον Λένιν και τον Στάλιν. «Ντα». ΠΟΥΤΙΝ…Φυσιογνωμία….
Κατεβαίνουμε λοιπόν από το σταθμό ή μάλλον…. ανεβαίνουμε διότι από τα έγκατα της σκαμμένης γης, ξαναβγαίνουμε ψηλά, στο φως. Και μόλις βγαίνουμε από το σταθμό του οποίου επίσης η είσοδος είναι έως κι απεριποίητη παρά την καθαριότητα, η οποία έτσι κι αλλιώς ισχύει όχι μόνο για το μετρό (όλοι οι σταθμοί λάμπουν από καθαριότητα και διαρκώς κάποιο συνεργείο κάπου καθαρίζει) αλλά κι η πόλη με τον ίδιο τρόπο που έχει να κάνει με την κρατική μέριμνα…. Και μόλις , που λέτε , βγαίνουμε από το σταθμό… Μπροστά μας η Πλατεία Οκτώβρη και το τεράστιο άγαλμα του Λένιν.
Χωρίς Λόγια!
Είναι ένας εκ των δύο πλησιέστερων σταθμών στο ΓΚΟΡΓΚΥ ΠΑΡΚ
ΤΟ ΓΚΟΡΚΥ ΠΑΡΚ.
Το κόβουμε με τα πόδια, μέχρι να βρούμε την είσοδο. Δεν θα πω πολλά γι αυτό, έχει την άνεση και την ομορφιά των Πάρκων που κοσμούν τις μεγαλουπόλεις. Μου άρεσε , το περπάτησα, το ευχαριστήθηκα, δεν με εντυπωσίασε, όμως, ξεχωριστά διότι αν έχεις πάει στο Χάυντ Παρκ του Λονδίνου, στο Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης,. Σε μερικά παριζιάνικα του Κεραμικού και του «Λουξεμβούργου» ή σε βιεννέζικα… προς Θεού δεν το υποτιμάς αλλά είναι και λογικό να μη σε εντυπωσιάσει.
Στάθηκα σε τρία πράγματα. Το ΠΡΩΤΟ, που δεν αφορά στο Πάρκο άμεσα, είχε να κάνει με τον καιρό, όπου το περπάτησα, κι είναι και τεράστιο, με ΟΛΟΥΣ τους καιρούς: Βροχή, αέρα, λιακάδα και ξανά μανά..Κάτι που συμβαίνει στη Ρωσία, ο καιρός να αλλάζει διαρκώς μέσα στη μέρα. Ετυχε πρωί να σηκωθούμε με πάγο στο ρείθρο , μετά να τον λιώσει ο ήλιος και μέχρι να ετοιμαστούμε για να βγούμε να έχει πιάσει βροχή. Την ημέρα του Γκόργκυ Παρκ ο καιρός έδωσε ρέστα εναλλακτικών σχεδίων..
Το δεύτερο, που μου τράβηξε την προσοχή αλλα για προσωπικούς λόγους ήταν η ανακάλυψη θερινού σινεμά εκεί μέσα. Ναι, υπάρχει θερινός κινηματογράφος στο Γκόρκυ Παρκ. Πόσον καιρό παίζει; Ε, όσο διαρκεί το καλοκαίρι στη Μόσχα.
Το τρίτο ήταν οι εκθεσιακοί χώροι, ειδικά ένας που λεγόταν «GARAGE». Κι ήταν ένα παλιό «γκαράζ» του Πάρκου, που έχει μετατραπεί σε υπερ-μοντέρνο εκθεσιακό χώρο, όπου φιλοξενείται η μοντέρνα Τέχνη κι η όλη αισθητική είναι ιταλικής νοοτροπίας. Γενικά, όπως διαπίστωσα, στον εκμοντερνισμό της Ρωσίας σε εσωτερικούς χώρους, αλλαγές, διάκοσμο κλπ αλλά και σε μπαρ κι εστιατόρια νέου τύπου, η «ιταλική» επιρροή είναι η πιο ολοφάνερη, εν αντιθέσει με την παραδοσιακή που δείχνει ως επιρροή γαλλλογερμανικό ανταγωνισμό με επικράτηση της Γαλλίας κυρίως σε θέματα κουζίνας.
Από το Γκόργκυ Πάρκ, που το λένε και «Κουλτούρι Παρκ», επειδή όντως φιλοξενεί (καιρού επιτρέποντος!) καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, προχωράμε, να διασχίσουμε τον Μόσχοβα, για να συνεχίσουμε την περιπλάνηση μας με το μετρό.
Δεν κρύβω ότι πεθύμησα να δω κι άλλους πολυέλαιους, κι άλλα ψηφιδωτά, κάπου εκεί στα έγκατα της ρώσικης γης ή ρώσικης ψυχής , όπως θέλω να τη λέω εγώ. Ολα σκαμμένα σε βάθος. ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΤΡΟ. Ένα τέτοιο μόνο στη Μόσχα θα μπορούσε να ζει και να πηγαινοέρχεται και που για να δεις τους θησαυρούς του θα πρέπει να το κατέβεις βαθιά. Πιο αντιπροσωπευτικό πράγμα για τη Ρωσία, πιο συμβολικό, ίσως να μην υπάρχει, αφού στα έγκατα του θα δεις και τον Ρώσο, θα δεις και τον σημερινό πιτσιρικά με το τάμπλετ, θα δεις και τον ακίνδυνο μεθυσμένο, θα δεις και το θαύμα να αναχωρεί ο συρμός και αμέσως , σε λιγότερο από ένα λεπτό, να αφικνείται ο επόμενος. Η κρατική οργάνωση
Πιο Ρωσία… δεν γίνεται. Και πιο….Μόσχα!!!!
