Αναχώρηση στις 12.30 μετά τα μεσάνυχτα από Αθήνα με την «Αεροφλότ». Για σκέψου, είπα στον εαυτό μου. Κάποτε αυτό θα ήταν ένα ταξίδι μυστικών πρακτόρων, αγκιτατόρων και κομματικών. Ταξίδι στην Κούβα μέσω Ρωσίας, άφιξη στην Αβάνα μέσω Μόσχας.
Μόνο που πιά δεν ισχύει τίποτε από όλα εκείνα. Τουλάχιστον από πλευράς Ρωσίας. Ακόμα κι η «Αεροφλότ» έχει αλλάξει, δεν πετά με εκείνα τα «Τουπόλεφ» του κάποτε που απογειώνονταν «κατακόρυφα» και προσγειώνονταν σαν έτοιμα για τη νέα μάχη του Στάλινγκραντ αλλά με υπερσύγχρονα που την έχουν ανεβάσει υπέρμετρα στον ανταγωνισμό των αεροπορικών εταιρειών.
Αναχώρηση από Αθήνα στις 12.30 τα μεσάνυχτα, ταξίδι μέσα στη νύχτα, άφιξη στη Μόσχα στις 4.30 το πρωί, αλλαγή αεροδρομίου –προσέξτε αν πάτε να μπείτε σε ασανσέρ διότι το δικό μας «σταμάτησε» και βαράγαμε τις πόρτες να μας ανοίξουν, να μας ακούσει κανείς… τελικά, ευτυχώς!...- κι ύστερα αναχώρηση στις 7.10 το πρωί για ένα ταξίδι 12.30 ωρών- τόσο διαρκεί η πτήση Μόσχα-Αβάνα, καταλαβαίνετε…
Όμως τίποτε το ξεχωριστό. Μόνο η φαντασία κι η κινηματογραφική υποβολή έφερναν στο νου τις παλιές εποχές. Τι να γινόταν κάποτε σε αυτή την πτήση, ποιοι να ταξίδευαν, ποιοι ταξιδεύουν τώρα; Τι απέγιναν οι παλιοί δεσμοί; Υπάρχουν;
Αραγε η Αβάνα κι η Κούβα πως θα είναι από όλες αυτές τις αλλαγές που συντελούνται στον πλανήτη με τις νέες καταστάσεις; Για τη Ρωσία, ξέρουμε.
Και να, που έχει βγει ο ήλιος και κάτι αχνοφαίνεται. Ποιος ύπνος στο αεροπλάνο με τέτοιο ξεσηκωμό!
Η θάλασσα…και μια λωρίδα γης από μακριά… πλησιάζουμε… δένουμε τις ζώνες.. φτάνουμε… αυτή είναι η Κούβα.. αυτή είναι η Αβάνα… Χυμένο το νησί στον Ωκεανό, στον Ατλαντικό,«πεταμένο» και δεσποτικό, απέναντι του τι είναι αυτό; Το Μαιάμι; Η μυθολογία των προσφύγων, των καρχαριών, των απέναντι που περιμένουν τους από εδώ ή μήπως οι εδώ περιμένουν την ώρα που θα έλθουν οι από εκεί;
Υπομονή! Θα τα μάθουμε όλα όταν φτάσουμε, όταν μείνουμε. Μη βιάζεσαι.
Πλησιάζει το αεροπλάνο να κατέβει. Αγροτικό το σκηνικό κατά τη φάση της προσγείωσης. Ηλιος ντάλα. Πλησιάζουμε..πλησιάζουμε..Προσγείωση! Στο αεροδρόμιο ΧΟΣΕ ΜΑΡΤΙ. Πρώτη επαφή και με το όνομα. Θα το ξανασυναντούσαμε αμέτρητες φορές, τόσο που θα διαπίστωνα ότι έχει μια θέση διαρκούς αναφοράς πέρα από τα «ΚΥΡΙΑ» ονόματα που ακούν σε ΦΙΝΤΕΛ, ΤΣΕ αλλά και ΧΕΜΙΝΓΟΥΕΙ και κάπου ενδιάμεσα «ανακαλύπτεις» και τον ΚΑΜΙΛΟ ΣΙΕΝΦΟΥΕΓΚΟΣ.
Ο Χοσέ Μαρτί, που φέρει το όνομα του το αεροδρόμιο, είναι ιστορική φυσιογνωμία της προεπαναστατικής Κούβας , όπου έγινε και σημείο αναφοράς της επαναστατικής , σύμβολο της Ανεξαρτησίας. Φιλόσοφος, ποιητής, καθηγητής, δημοσιογράφος, έδρασε στον 19ο αιώνα στον αγώνα κατά της ισπανικής κυριαρχίας και στη συνέχεια και κατά της αμερικανικής επικυριαρχίας που πήγαιναν να αποσπάσουν το νησί από τους Ισπανούς και σκοτώθηκε νεότατος μόλις 42 χρονών .
Πρώτη εντύπωση: Ο Φιντέλ του παραχωρεί τόσο «χώρο»; Όταν μπήκα παραμέσα κατάλαβα κι άλλα πράγματα κυρίως γύρω από την έννοια των «συμβόλων». Όχι, δεν έδωσε το δικό του όνομα (ο Φιντέλ) στο αεροδρόμιο ούτε του Τσε ούτε κανενός αλλουνού. Κι ύστερα τον συναντούσα τον Χοσέ Μαρτί σε πλατείες με το όνομα του, σε ανδριάντες που του έχουν στήσει, ένα πρώτο δείγμα της επαφής τους με την Ιστορία τους. Και μια τιμή και προς τους επαναστάτες του «πριν».
Το αεροδρόμιο φτωχικό, επαρχιακό με τις δυτικότροπες συνήθειες, θα μπορούσε να το πει κανείς και «χάλια» αλλά εξαρτάται τι ζητάει και τι φαντάζεται πηγαίνοντας εκεί. Χάλια δεν είναι , φτωχικό είναι.
Δεν είχαμε μεγάλες διατυπώσεις, τελειώσαμε σχετικά γρήγορα, στην έξοδο μας περίμενε ο «σύνδεσμος». Α, όλο το ταξίδι , σε όλη τη χώρα, το έκανα με προσωπικούς οδηγούς που τους είχα κλείσει είτε από εδώ, για τις μεγάλες μετακινήσεις μεταξύ πόλεων, είτε εκεί για τις πιο «μικρές», αν και μερικές δεν ήταν και τόσο μικρές, όπως αποδείχτηκε, διαδρομές.
ΖΕΣΤΗ!!!!!!
Ένα μπουκαλάκι νερό, 50 λεπτά. «Να αλλάξουμε χρήματα εδώ ή σε ανταλλακτήριο;» ρωτώ τον «σύνδεσμο», τον Χόρχε, ο οποίος μας κάνει γενικώς τη ζωή ανετότατη: «Καπνίστε όσο θέλετε πριν ξεκινήσουμε», «πιείτε νεράκι με την ησυχία σας»… Χαλαρά. Μια πρώτη χαλαρότητα. Κι ύστερα από 12,5 +4 ώρες ταξίδι, προσθέστε και τα ενδιάμεσα, έναν τέτοιον τον χρειάζεσαι.
«Αλλάξτε χρήματα στο αεροδρόμιο αλλά μπορείτε και στο ξενοδοχείο, γενικά να προτιμάτε το ξενοδοχείο» είναι η απάντηση κι είναι σπάνια φορά σε μέρος, που σου λένε να προτιμάς τα ξενοδοχεία για ανταλλαγή νομισμάτων . Ναι, διότι είναι κρατικά κι ελέγχονται και δεν σου κρατάνε προμήθεια.
Δίνω 500 ευρώ, μου επιστρέφουν περίπου 560 πέσος. Αρα πάνω κάτω η αναλογία μία η άλλη… Αν και για τους Κουβανούς υπάρχουν άλλα «πέσος» τα οποία δεν φτάνουν ποτέ στον ξένο και δεν τον αφορούν. Ολες οι συζητήσεις περι τιμών κι όλες οι αναλογίες κι όλα όσα θα ειπωθούν σε επόμενα δημοσιεύματα αφορούν σε αυτή την αναλογία, στα πέσος των ξένων.
Και ξεκινάμε.
Και μπαίνουμε, «μπαίνω», σε κινηματογραφική ταινία.
Η είσοδος, η διαδρομή, το χρώμα, τα κτίρια, οι άνθρωποι, είναι εικόνες, είναι πλάνα κινηματογραφικής ταινίας. Ετσι όπως μας κάνουν την εισαγωγή στα φιλμ, σε ένα μέρος που φτάνει ο κεντρικός ήρωας, με πλάνα «εισόδου» που «φτιάχνουν» τον θεατή. Μόνο που εδώ θεατής και κεντρικός, ταξιδιωτικός ήρωας είναι ένα και το αυτό πρόσωπο.
Πρώτα οι φοίνικες, μετά οι μπανανιές («los platanos»), ύστερα οι άνθρωποι και πριν προλάβεις να τους δεις, να σου και τα «καμπριολέ» αυτοκίνητα. Στήνεται σκηνικό που σε μεταφέρει μεταξύ 1948 και 1959. Ξεσκέπαστες «κούρσες», πολύχρωμες, σαν να βλέπουμε το «Τάκερ» του Κόπολα με απίθανους χρωματισμούς, τι ροζ, τι κατακόκκινα, τι πράσινα όλων των αποχρώσεων , τι γαλάζια και τι μπλέ…Και κτίρια. Εποχών!!! Και τα πρώτα συνθήματα. «HASTA LA VITTORIA SIEMPRE» και «VAS BIEN FIDEL» με τις υπογραφές του ΤΣΕ ΓΚΕΒΑΡΑ και του ΚΑΜΙΛΟ ΣΙΕΝΦΟΥΕΓΚΟΣ πριν από την πρώτη στροφή.
Που είμαι;
Κι οι ΑΝΘΡΩΠΟΙ. Ενας αχταρμάς αποχρώσεων, οι μαύροι, οι μιγάδες, οι λευκοί, οι ημί-λευκοι, οι μελαμψοί. TODOS SOMOS CUBANOS. COMO ESTAN LOS CUBANOS. Ολοι είμαστε Κουβανοί. Ετσι είναι οι Κουβανοί- μου λέει χαμογελώντας με σημασία ο Χόρχε Κτίρια ισπανικής αρχιτεκτονικής, κτίρια γαλλικής έμπνευσης, και δώστου τα καμπριολέ ενδιάμεσα με κάποιο χτυπητό χρώμα να ζαλίζει τον διευθυντή φωτογραφίας, αν θελήσει να το προβάλει. Και φτώχεια. Ω. ναι!
«Με τους Αμερικάνους τι γίνεται;» τον ρωτώ.
«Θα φανεί στο μέλλον» μου απαντά ο Χόρχε. «Για την ώρα λίγα πράγματα»
Να η ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ. Να και το μνημείο του Χοσέ Μαρτί!
Το ξενοδοχείο μπροστά.
Μιλιούνια οι Χόρχε που μας πλησιάζουν, μπροστά αραγμένα τα καμπριολέ.
Συνεργάζονται με τα ξενοδοχεία, είναι ασφαλή. Ο,τι χρειαστείς θα μας πεις. Πρώτη πληροφορία.
Στο Ξενοδοχείο.
Αποικιακό μπροστά, έχει επεκταθεί στον παραδίπλα δρόμο με σύγχρονη όψη. Μένω στη μεριά την αποικιακή.
«Κάρτες παίρνετε;»
«Όχι αμερικάνικες». Είναι η πρώτη απάντηση. «Απαγορεύονται η American Express, η Diners, η City Bank και γενικώς κάθε τι αμερικάνικο»
«Η Visa κι η Master Card;»
«Εξαρτάται. Αν έχουν βγει από Τράπεζα αμερικανικών συμφερόντων δεν γίνονται δεκτές ούτε αυτές»
«Είμαι από την Ελλάδα. Κάτοχος κάρτας από Ελληνική Τράπεζα»
Καταρχήν στο άκουσμα «Ελλάδα»- κι εδώ όπως και παντού-σχεδόν, αρχίζουν οι «τεμενάδες». «Τιμή μας που ήρθατε στην Κούβα», «Ω, Ελλάδα», «Τι Ιστορία», «Τι Πολιτισμός»…. ΝΑΙ!!!!
«Αμα η καρτα σας είναι από ελληνική Τράπεζα δεν θα έχετε πρόβλημα. Δώστε μου να δω»… Κοιτάει. Χαμογελάει. «Τέλεια». Γίνεται δεκτή.
Βέβαια, παρακάτω θα διαπίστωνα ότι η κυκλοφορία καρτών είναι κάτι πολύ δύσκολο, γενικώς. Μόνο στα ξενοδοχεία κι εφόσον, όπως σας είπα, δεν είναι από Τράπεζα «αμερικανικών συμφερόντων».
Αρα, θα κινηθούμε ως επί το πλείστον με τα μετρητά. Λίγη σύνεση μέχρι να δούμε τις αναλογίες των νομισμάτων. Φυσικά και δεν με πτοεί διότι το καλοκαίρι στη Μάνη, επί μια εβδομάδα δεν βρήκα ούτε ένα εστιατόριο, μπαρ ή κι εκεί που νοίκιαζα δωμάτιο που να δέχονται κάρτα…
Αρα οι Αμερικανοί, για να γυρίσουμε στο προκείμενο, δεν έχουν πέσει μαζικά στην Κούβα μετά τη συμφωνία Κάστρο-Ομπάμα;» «Όχι!» είναι η απάντηση. «Στο μέλλον μπορεί».
Εχει καθιερωθεί μια πτήση, όπως μου εξηγούν, Μαιάμι-Αβάνα αλλά περιορισμένη. Κυρίως έρχονται εμιγκρέδες Κουβανοί που θέλουν να ξαναδούν τον τόπο τους. Ερχονται κι Αμερικανοί αλλά για την ώρα χωρίς διευκολύνσεις.
«Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να αρχίσουν να εξάγονται τα προιόντα μας στην Αμερική κι όχι το αν θα έρθουν ή δεν θα έλθουν οι Αμερικάνοι»- θα μου πει χαρακτηριστικά κάποιος άλλος οδηγός στις επόμενες μέρες. «Να αγοράζουν τη ζάχαρη, το ρούμι, τα πούρα.. αυτό!»
Αναμονή στο lobby, επιτρέπει και το κάπνισμα. Αποδείχτηκε το μόνο lobby ξενοδοχείου που το επέτρεπε σε όλο το νησί, όπου κι αν πήγαμε. Όμως στα εστιατόρια και στα μπαρ, εκτός ξενοδοχείων, δεν μας έλειψε το τσιγάρο ημών των καπνιστών.
Περιμένουμε να μας τακτοποιήσουν τα δωμάτια, είμαστε και πτώματα, έχουμε πάρει τις πρώτες πληροφορίες που μας έχουν ιντριγκάρει για θέματα που κυκλοφορούσαν ως «δεδοδεμένα» και δείχνουν να μην έχουν σχέση με την πραγματικότητα, έχουμε δει μερικές σκηνές από το έργο που λέγεται «Αβάνα»- όχι του Σύντνευ Πόλακ μα το αληθινό (παρεκτός κι αν κι εκείνο συμπεριλαμβάνει και την «πραγματική») κι εκείνη, η ΑΒΑΝΑ δηλαδή, μας την έχει στήσει έξω από το ξενοδοχείο και μας περιμένει.
Είναι νωρίς το απόγευμα…
Το ταξίδι συνεχίζεται..
