Χρησιμοποιώ ανέκαθεν τον ελληνικό όρο που επισημαίνει ακριβως τη δουλειά αυτή στην οποία υπάγονται και τα εσωτερικά ντεκόρ κι ο σκηνικός διάκοσμος όπως έλεγαν παλιά και τα πάντα που βλέπουμε σε μια ταινία, όλα τα αξεσουαρ αλλά κι η επιλογή των φυσικών χώρων, με ζητούμενο την εξυπηρέτηση της σκηνοθετικής αντίληψης. Και βέβαια μέσα σε αυτά τα καθήκοντα κι ο καθορισμός του χρώματος
Στη φετινή κούρσα δυο είναι οι πόλοι της Σκηνογραφικής Διεύθυνσης κι έχουν ενδιαφέρον για το ποια θα επικρατήσει ωστόσο υπάρχει και μία «σφήνα» που πάει να μπεί αναμεσα τους
Ξεκινώ με τους δυο πόλους. Αυτοί είναι το «THE BRUTALIST» και το «NOSFERATU»
Το «BRUTALIST» είναι κυριολεκτικά ο καθορισμός της Σκηνοθεσίας μέσα από τους χώρους και τα ντεκόρ. Το έργο έχει για κεντρικό ήρωα έναν αρχιτέκτονα, που έχει επιζήσει από το Ολοκαύτωμα, Εβραιος της Ουγγαρίας που πάει στην Αμερική και θα μπει στο αρχιτεκτονικό κίνημα του 50, τον «μπρουταλισμό» που θεωρήθηκε τότε μια επαναστατική πράξη στην αρχιτεκτονική, άλλαζε το ύφος. Πάνω σε αυτό , η υπεύθυνη της σκηνογραφικής διεύθυνσης ΤΖΟΥΝΤΥ ΜΠΕΚΕΡ, που ήταν υποψηφια για Oscar και στο «Οδηγός διαπλοκής» (American Hustle) το 2014, φτιάχνει το αρχιτεκτονικό πλαίσιο στο οποίο θα κινηθεί ο ήρωας. Με γραμμές ανάλογες του αρχιτεκτονικού εκείνου κινήματος και με ένα χρώμα μελαγχολικό συνδυάζει την ψυχική του διάθεση με του χαλυβα της Πενσυλβάνια που βγαίνει μέσα από το σενάριο. Συνεπώς αυτοί που βλέπουν τη σκηνογραφική διεύθυνση ως αντίληψη της σκηνοθεσίας, έχουν κάθε λόγο να σταθούν πλάι της, με πρώτους και καλύτερους τους σκηνοθέτες και ακολούθως ίσως τους σεναριογράφους
Ο έτερος πόλος, το «NOSFERATU», ξεκινά από τη Σκηνογραφία, ή μήπως κι από τη Φωτογραφία; Η σκηνοθεσία στηρίζεται στο εικαστικό μέρος , στην απόδοση του “gothic” στα σκηνικά, τόσο στον Πύργο του Κόμη Ορλοκ (βλ Δράκουλα…) στην Τρανσυλβάνια αλλά και την αναλογη ατμόσφαιρα πίσω στη Γερμανία. Ως ενιαία εδάφη υπό την επήρεια των σατανικών δυνάμεων. Ο σκηνογραφικός υπεύθυνος ΚΡΑΙΓΚ ΛΑΘΡΟΠ, μόνιμος συνεργατης του σκηνοθέτη Ρόμπερτ Εγκερς αναλαμβάνει εδώ δουλειά στην οποία θα διακριθεί πλέον κι ο ίδιος, όπως συμβαίνει και με την ενδυματολόγο που έγραψα στα περί «Κοστουμιών». Η δουλειά όλη πλέον είναι του Σκηνογράφου εξουσιοδοτημένος από τη Σκηνοθέτη, του αναθέτει την ατμόσφαιρα που θα στηρίζει όλο το έργο. Κι αυτος με τη σειρά του παραδίδει εξαιρετικό υλικό και στον διευθυντή φωτογραφίας, να μπει εκεί μέσα και να μεγαλουργήσει ατμοσφαιρικά, σε ένα σχεδόν κράμα φωτογραφίας-σκηνογραφίας που ο διαχωρισμός των δύο είναι για γερούς λύτες. Εδώ θα παραδοθούν σχεδόν αμαχητί οι εικαστικοί καλλιτέχνες -μέλη της Ακαδημίας
Είπαμε όμως και για μια σφήνα. Η οποία εισχωρεί ανάμεσα στα δύο παραπάνω. Ονομάζεται «WICKED». Κι εδώ έχουμε μια ευφυή διαχείριση του χρώματος, το πράσινο που έχει να κάνει με την κατάρα της μαύρης ηρωίδας να είναι πρασινισμένη εκ γενετής κι εξ αυτού να γίνουν όσα γίνονται και να βλέπουμε το πράσινο να περνά κι από κοστούμια κι από αντικείμενο και να αφήνει το στίγμα του, την ίδια ωρα που εκ των πραγμάτων έρχονται να εμφανιστούν κι άλλα χρώματα. Κι όλο αυτό με την ελαφράδα του είδους μιούζικαλ ΚΑΙ στην απόδοση των χρωμάτων. Τα κοστούμια (από κοινού με το μακιγιάζ) πηγαίνουν να καρπωθούν το πρασίνισμα της ηρωίδας και το «ροζ πομπόν» της ανταγωνίστριας , όμως είναι κι αυτοί που θα δουν από που εκπορεύονται αυτά. Κι ο υπεύθυνος για τη Σκηνογραφική Διεύθυνση είναι ο ΝΕΪΘΑΝ ΚΡΟΟΥΛΥ, που προτεινεται για 7η φορά χωρίς νίκη ως τώρα, μόνιμος συνεργάτης για μεγάλο διάστημα του Κρίστοφερ Νόλαν, όχι όμως και στο «Oppenheimer» αλλά ούτε η αντικαταστάτρια του, η Ρουθ Ντε Γιόνγκ, καταφερε να το κερδίσει εκεί,κι ετσι δεν του έδωσε κι αυτή την πίκρα.
Κι έχουμε και δυο ακόμα περιπτώσεις που έρχονται να διεκδικήσουν τις δικές τους ψήφους από τους «πόλους» και τις «σφήνες»
Η μία περίπτωση είναι το «ΚΟΝΚΛΑΒΙΟ». Είναι η τρίτη φορά στην Ιστορία που το Βατικανό ως ντεκόρ προτείνεται για Oscar. Η πρώτη ήταν «Ο άνθρωπος από το Κρεμλίνο» (The shoes of the fisherman) του Μάικλ Αντερσον με τον Αντονυ Κουην, το 1969, όπου εκεί όμως το Βατικανό συνδυαζόταν και με το Τραστέβερε.. Η δευτερη ήταν από τον Ντην Ταβουλάρη στο «Νονό μέρος 3» του Κόπολα που μας έβαζε στα άδυτα των χώρων του Πάπα και άλλων παραγόντων γύρω από τον Ποντίφηκα και τη Μαφία, όμως υπήρχαν κι άλλοι χώροι, πολλοί, από Νέα Υόρκη μέχρι Σικελία , εσωτερικοί κι εξωτερικοί. Βεβαια το Βατικανό κράταγε μεγαλο κομμάτι και κύριο. Στο «ΚΟΝΚΛΑΒΙΟ» το Βατικανό είναι πλέον ΑΥΤΑΡΚΕΣ ΝΤΕΚΟΡ, όλη η ταινία διαδραματίζεται εκεί μέσα και μαλιστα σε χωρους που δεν βλέπουμε συχνά όπως η αίθουσα των συνεδριάσεων και προπάντων οι πιο ιδιωτικοί χωροι, τα dormitori, κι οι διαδρομοι που οδηγουν σε αυτά τα υπνωτήρια που φιλοξενούνται οι αντιπρόσωποι της Καθολικής Εκκλησίας όταν έρχονται για ην ψηφοφορία ανάδειξης νέου Πάπα. Κι υπάρχει μια κόντρα αναμεσα σε αυτά τα ντεκόρ. Οι χώροι φιλοξενίας είναι ψυχροί κι ουδέτεροι, διαφέρουν από το χωρο συνάθροισης και ψηφοφορίας, που κι εκείνος όμως ο χωρος διαφέρει από το βάρος και την πολυτέλεια των ιερατικών κοστουμιών. Το ενδιαφέρον είναι πως τη σκηνογραφική εξυπηρέτηση κι αντίληψη περί Βατικανού, την έχουν αναλάβει αποκλειστικα Γυναίκες: Η υπεύθυνη επί του συνόλου ΣΟΥΖΥ ΝΤΕΗΒΙΣ, η οποία ήταν υποψήφια και προ δεκατίας στο «Ο Κύριος Τέρνερ» του Μάικ Λη, κι η επί του διακόσμου συνεργάτης της ΣΥΝΘΙΑ ΣΛΕΗΤΕΡ.
Η άλλη περίπτωση που παραφυλάει στη γωνία προς άγραν ψήφων είναι το «DUNE 2», που έρχεται με φόρα από το Oscar στην κατηγορία αυτή του DUNE 1, το 2022. O ΠΑΤΡΙΣ ΒΕΡΜΕΤ είναι και πάλι ο εφ’ όλης της ύλης Σκηνογραφικός Υπεύθυνος, μόνο που αλλάζει εδώ set decorator, έχει τον ΣΕΙΝ ΒΙΟ, που έχει κι αυτός το οσκαράκι του, όχι από το πρώτο «Dune» αλλά από τη «ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ» του ΓΚΙΓΙΕΡΜΟ ΝΤΕΛ ΤΟΡΟ και τον εσωτερικό της διάκοσμο. Οπου εδώ , τα set, οι επιπλώσεις,η αρχιτεκτονική ως διακοσμητική άποψη έδωσαν τον παραπέρα συμβολισμό για την ανανέωση του «Dune» κι εκ των πραγμάτων ανανέωσαν , ή μάλλον εμπλούτισαν τη Σκηνογραφία ώστε να διεκδικεί το 2ο μέρος ως αναπόσπαστο από το Dune το πρώτο.
Οι set decorators, στο δικό τους Σωματείο απεφάνθησαν υπέρ «Κονκλαβίου», και «Wicked»- το καθένα, όμως, σε διαφορετική κατηγορία. Τωρα, που θα πρέπει να επιλέξουν ένα ποιο θα πάρει την έγκριση των περισσοτέρων;
Κι επίσης, τι θα εγκρίνουν κι οι art directors στο δικό τους Σωματείο , όταν θα ανακοινώσουν αποτελέσματα; Κι εκείνοι τρία θα έχουν και στον τελικό με ποιο θα ταχθούν; Και θα είναι ταυτισμένη στο ακεραιο η επιλογή των production designers με των set decorators ;
ΚΙ οι επίλοιποι κλάδοι, τι θα διαλέξουν; Πραγματικά η κατηγορία αυτή είναι κρησάρα. Οι Ηθοποιοί ας πούμε δεν θα είναι στο σύνολο τους με το «Brutalist»; ‘ Η μήπως θα τους κερδίσει και το «Wicked» , που εχει και τη θεατρικη του καταγωγη κι αυτό πάντα τους Ηθοποιούς τους συγκινεί; Οι σεναριογράφοι δεν θα κοιτάξουν και προς «Κονκλάβιο» μεριά που τους αποδίδει τόσο έκτυπα το σεναριογραφικό πλαίσιο; . Κι οι Μοντέρ; Δεν θα συγκινηθούν με τη Σκηνογραφική Διαχείριση του Brutalist, που διευκόλυνε και το δικό τους έργο
ΠΡΟΣΘΗΚΗ:Οι ART DIRECTORS. Γνωστοί κι ως PRODUCTION DESIGNERS. Υπεύθυνοι του Σκηνογραφικού Συνόλου (location, αξεσουαρ, κατευθυνση για ντεκόρ, επιλογή χρωματος όλη η εικόνα δηλαδή από πλευρας ΥΛΙΚΩΝ) βραβευσαν: "NOSFERATU" για έργο Εποχής, "ΚΟΝΚΛΑΒΙΟ"για Συγχρονο,"WICKED" για Φαντασίας.
Το έτερον ήμισυ, οι SET DECORATORS, που έχυυν την ευθύνη των εσωτερικων, πλατώ κατα βαση, κι ως Σωματειο κινούται χωριστα αλλά ως Oscar είναι ενιαίοι, εχουν βραβεύσει στο δικό τους Σωματείο το "ΚΟΝΚΛΑΒΙΟ" ως σύγχρονο και το "WICKED" ως κωμωδία -μιούζικαλ αλλά την προτίμηση τους στα εργα εποχής και συνολικά ως καλύτερη ταινία , ανεξαρτητως ντεκορ (το προβλέπει το καταστατικό τους) έχουν ταχθεί με το "A COMPLETE UNKNOWN" που δεν έχει προταθεί για Oscar σε σκηνογραφική κατηγορία, μόνο σε ενδυματολογική
Οπότε τι θα βγάλει αφενός η μεταξυ τους συγχωνευση, ποιο θα είναι δηλαδή το ΕΝΑ που θα πλειοψηφεί από τη μεριά τους κι αφετερου τι θα πουν κι όλοι άλλοι