Η ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ είναι όλη η ταινία. Είναι το τι επέλεξε ο σκηνοθέτης ώστε να καταλήξει σε αυτό το αποτέλεσμα που είδαμε στην οθόνη, Τι θέλησε να προβάλει, που εστίασε, που επένδυσε, με ποιο τρόπο θέλησε να δείξει σε εικόνες αυτά που λέει το σενάριο. Κι αυτό που θα κριθεί τελικά είναι ποια σκηνοθεσία από τις πέντε που διαγωνίζονται ήταν η πιο αποτελεσματική είτε βραβευτεί μαζί της κι η ταινία είτε όχι. Διότι, πάλι θα βρεθούν μερικοί να πουν, αν συμβεί να διαχωριστούν ταινία από σκηνοθεσία, «μα πως είναι δυνατόν να παίρνει η ταινία κι όχι κι ο σκηνοθέτης;» ή τον εξυπνακισμό «μόνη της σκηνοθετήθηκε;». Αυτοί που τα λένε ΑΓΝΟΟΥΝ πλήρως το γεγονός ότι αυτό συμβαίνει κατά κόρον ΠΑΝΤΟΥ κι είναι αναμφισβήτητο ότι δεν έχουν ιδέα από τις άλλες Ακαδημίες, μόνο τα Οσκαρ κοιτάνε για να σχολιάζουν στη συνέχεια επιπολαίως. Στα «Σεζάρ» λχ της γαλλικής ακαδημίας, είναι σχεδόν μόνιμη κατάσταση να μην συμπίπτουν ταινία με σκηνοθεσία, στα «David di Donatello» της Ιταλίας, επίσης. Στα «Goya» της Ισπανίας, το είδαμε και φέτος. Μπορώ να σας πω ότι η Ακαδημία που συμπίπτουν Ταινία με Σκηνοθεσία είναι η αμερικανική, κι ότι οι φορές που διαχωρίζονται είναι αναλογικώς λίγες σε σχέση με τις ευρωπαϊκές.

Πως γίνεται να διαχωρίζονται; Μα διότι ένα έργο μπορεί να έχει σηκωθεί ψηλά από το σενάριο του, από την παραγωγή του, από ένα σύνολο συντελεστών που σαφώς κι υπάρχει από πίσω ο σκηνοθέτης αλλά μία άλλη ταινία μπορεί να έχει το όραμα, τη ματιά, την έμπνευση να ανεβάζει την ταινία αλλά με σενάριο κατώτερο από εκείνο που έδωσε το Οσκαρ καλύτερης ταινίας σε εκείνη που το έδωσε. Αυτά είναι απλά και λυμένα ζητήματα της πλυπλοκότητας και πολυσυλλεκτικότητας του κινηματογράφου, απλώς τα ΑΓΝΟΟΥΝ αυτοί που γράφουν δημοσιεύματα.

Πάμε να δούμε τις φετινές πεντάδες και πως αυτές διαμορφώθηκαν. Και θα επαναλάβω κάτι που έχω πεί και σε άλλες κατηγορίες που συνέβη, ότι σε καμιά άλλη Ακαδημία δεν θα δεις ξένους να διαγωνίζονται με ξένη ταινία για τη σκηνοθεσία, παρά μόνο στην Αμερικάνικη. Ειδικά φέτος όπου δύο Αμερικανοί υποψήφιοι του Σωματείου Σκηνοθετών, ο Μπράντλι Κούπερ με το «Ένα αστέρι γεννιέται» κι ο Πήτερ Φαρέλι με το «Πράσινο βιβλίο», αντικαταστάθηκαν από τον κλάδο σκηνοθετών της Ακαδημίας με δύο ξένους για ξένες ταινίες, τον Πολωνό ΠΑΒΕΛ ΠΑΒΛΙΚΟΦΣΚΙ για την ταινία της πατρίδας του «ΨΥΧΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ» και τον Ελληνα ΓΙΩΡΓΟ ΛΑΝΘΙΜΟ για την βρετανική παραγωγή «Η ΕΥΝΟΟΥΜΕΝΗ».

ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ ΕΙΝΑΙ:

1. ΣΠΑΪΚ ΛΗ «ΠΑΡΕΙΣΦΡΗΣΗ» (BlacKKKlansman)

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Πρώτη σκηνοθετική υποψηφιότητα για τον Σπάικ Λη, έχει προταθεί στο παρελθόν μόνο για σενάριο, το 1990 για το «Κάνε το σωστό» όπου το είχε χάσει από τον ΤΟΜ ΣΟΥΛΜΑΝ για  το «Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΩΝ ΧΑΜΕΝΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ». Φέτος, έχει τριπλή υποψηφιότητα, και για σκηνοθεσία και για σενάριο (όχι μόνος του εδώ αλλά μαζί με συνεργάτες) και για καλύτερη ταινία (ως παραγωγός μαζί με άλλους τρεις). Εχει προταθεί στο παρελθόν και στην κατηγορία του Ντοκυμαντέρ ενώ του έχει δοθεί ΤΙΜΗΤΙΚΟ ΟΣΚΑΡ για το σύνολο του έργου του.  

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Η συμμετοχή του στο γράψιμο του σεναρίου είναι σκηνοθετική κι ουσιαστικά βάζει την προσωπική πινελιά στο ίδιο το story που θα τον διευκολύνει στη σκηνοθεσία που θέλει: Μια ταινία με καταγγελτικό μεν θέμα αλλά όχι προπαγανδιστικό, όπως άλλοτε, όπου τις θέσεις του τις περνάει μέσα από τις θέσεις της ταινίας η οποία δείχνει  την αληθινή περίπτωση μαύρου μπάτσου που κατόρθωσε να εισχωρήσει στη Κου Κλουξ Κλαν μέσω λευκού αντιπροσώπου που του δάνεισε το ονοματεπώνυμο του. Ο Σπάικ Λη έχει ακολουθήσει τους κανόνες της αστυνομικής περιπέτειας στο ύφος της ταινίας , που σημαίνει καλή συνεργασία με τον μοντέρ κι βέβαια σενάριο γραμμένο έτσι ώστε να παραδοθούν στον μοντέρ μικρές σκηνές, σύντομες , για να δεθούν αναλόγως και να κάνουν την ένταση που χρειάζεται  ενώ τους ηθοποιούς τους έχει βάλει σε ένα κλίμα ερμηνευτικού «μειδιάματος» , σαν να παίζουν και με λανθάνοντες κανόνες κωμωδίας, ακριβώς ώστε έτσι το μήνυμα να περάσει καλύτερα κι ο θεατής να συναισθάνεται ότι παρακολουθεί μια φάρσα που έστησαν στην Κου Κλουξ Κλαν  οι ήρωες του και  γίνονται έτσι πιο αγαπητοί. Αν τους έβαζε να το παίξουν ως βαρύ καταγγελτικό δράμα, κινδύνευε να ξεφύγει προς τα παλιά εκείνα που τον ζημίωναν.

2. ΠΑΒΕΛ ΠΑΒΛΊΚΟΣΦΣΚΙ «ΨΥΧΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ» (Cold war) (Zimna Wojna)

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Ο Πάβελ Παβλικόφσκι έχει ΤΙΜΗΘΕΙ ΜΕ ΟΣΚΑΡ ΞΕNΟΓΛΩΣΣΗΣ ΤΑΙΝΊΑΣ το 2015 για την «IDA», που είναι ως τώρα και το μοναδικό Οσκαρ της χώρας του της ΠΟΛΩΝΙΑΣ κι είναι και φέτος υποψήφιος στην κατηγορία αυτή. Για Σκηνοθεσία προτείνεται πρώτη φορά.

TAYTOTHTA KATHΓΟΡΙΑΣ: Αν και έγραψε και το σενάριο το οποίο είναι ΜΑΘΗΜΑ ΣΕΝΑΡΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, όπου λέει μέσα σε 89 λεπτά μια ερωτική ιστορία πάθους η οποία διαδραματίζεται σε πολλές δεκαετίες ιστορικών εξελίξεων σε Πολωνία κι εξορία, εκείνο που έκανε εντύπωση ήταν η ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ αυτού του πράγματος, αυτού του «οικονομικού» σεναρίου. Οπου με αυτό τον τρόπο αναγνωρίζεται ως auteur, με την καλή έννοια, πως διαχειρίζεται κινηματογραφικά τους χρόνους, πως προλαβαίνει κι ολοκληρώνει ηθοποιούς και χαρακτήρες , πως κάνει ταινία μαυρόασπρης ατμόσφαιρας, αξιοποιώντας στο έπακρο τη συνεργασία του με τον πιστό του διευθυντή φωτογραφίας ΛΟΥΚΑΣΤΣ ΖΑΛ, για ένα φιλμ κατάθεση της μεγάλης πολωνικής σχολής.

3. ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΝΘΙΜΟΣ «Η ΕΥΝΟΟΥΜΕΝΗ» (The favourite)

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Ο ΓΘΩΡΓΟΣ ΛΑΝΘΙΜΟΣ έχει ποικίλη παρουσία στα Οσκαρ , πολύ γρήγορα, ακόμα από όταν δούλευε στην Ελλάδα. Πρώτη φορά προτάθηκε για Ξενόγλωσση Ταινία το 2011 με τον «Κυνόδοντα» (το έχασε από την Δανία με το «Ισως αύριο» της Σουζάνε Μπίερ), ακολούθησε η υποψηφιότητα πρωτοτύπου σεναρίου του 2017 με τον συνεργάτη του Ευθύμη Φιλίππου για τν «Αστακό» (το πήρε ο Κένεθ Λόνεργκαν για το «Μια πόλη δίπλα στη θάλασσα») και φέτος μπαίνει θριαμβευτικά και στο χώρο της Σκηνοθεσίας αποκλείοντας Αμερικανούς σκηνοθέτες που είχαν υποψηφιότητα στο Σωματείο τους. Συγχρόνως έχει και υποψηφιότητα παραγωγού αφού η «Ευνοούμενη» τον περιλαμβάνει και στα credits της παραγωγής.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Για τα Σκηνοθεσία του Γιώργου Λάνθιμου και για να καταλάβει κανείς τι είναι σκηνοθεσία κι από πού ξεκινάει, δανείζομαι κάτι από μια συνέντευξη της ηθοποιού Εμμα Στόουν , η οποία παίζει στην ταινία κι έχει εξασφαλίσει κι αυτή υποψηφιότητα για Οσκαρ ερμηνείας (β’ ρόλου). Η Στόουν «αποκάλυψε» ότι ο Λάνθιμος κάλεσε τους ηθοποιούς πριν μπουν στα γυρίσματα και τους ζήτησε ένα πράγμα: Να δουν τέσσερις συγκεκριμένες ταινίες. Κι ο καθένας θα περίμενε να ακούσει τίποτε «Μπάρυ Λίντον» ή κανένα του Βισκόντι.. Επειδή ο κάθε αδαής βλέπει κοστούμια και αυτοπαραπέμπεται εκεί χωρίς να έχει καταλάβει. ΟΧΙ. Οι ταινίες που τους έβαλε να δουν, ώστε ΝΑ ΜΠΟΥΝ ΣΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ ήταν «ΠΑΡΑΞΕΝΟ ΖΕΥΓΑΡΙ» του Τζην Ζακς από το θεατρικό του Νηλ Σάιμον με Τζακ Λέμον-Γουόλτερ Ματάου, «Η γυναίκα με τη λεοπάρδαλη» (Bringing up baby) του Χάουαρντ Χωκς με Κάρυ Γκραντ- Κάθρην Χέπμπορν, «Μια τρελλή, τρελλή καταδίωξη» (What’s up doc?) του Πήτερ Μπογκντάνοβιτς με Μπάρμπρα Στρέηζαντ-Ράυαν Ο’Νηλ καθώς και μία ΕΛΛΗΝΙΚΗ που δεν την ξέρω- είπε η Εμμα Στόουν. Γύρευε ποια κωμωδία μπορεί να ήταν, αν κρίνω από τις άλλες. Θεωρώ αυτό το απόσπασμα της συνέντευξης ως το καλύτερο παράδειγμα για να αντιληφθεί κανείς τι είναι σκηνοθεσία  και σε τι κλίμα ήθελε να βάλει τους ηθοποιούς ο Λάνθιμος ώστε να παίξουν το ιστορικού τύπου έργο  σαν να κουβαλούσαν εντός τους, ΚΩΜΩΔΙΑ. Κωμωδία σχέσεων για την ακρίβεια. Και φυσικά μπαίνουν κι άλλα, η συνεργασία με τον διευθυντή φωτογραφίας για τους φακούς, τους φωτισμούς και την κάμερα, η συνεργασία με τον μοντέρ για να ακολουθεί το μοντάζ τις κινήσεις της κάμερας (αν είναι δυνατό!) , τα μεγάλα ονόματα σε σκηνικά και κοστούμια ώστε να βγει η αυτοκρατορική αυλή του 18^ου αιώνα κι όλα αυτά μέσω των κωμωδιών που ανέφερε η Εμμα Στόουν. Κι εξηγούν και τις σύνθετες ερμηνείες των κυριών που τις οδήγησαν στις υποψηφιότητες για το Οσκαρ.

4. ΑΛΦΟΝΣΟ ΚΟΥΑΡΟΝ «ROMA»

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: ΑΛΦΟΝΣΟ ΚΟΥΑΡΟΝ ο ΠΟΛΥΠΡΑΓΜΩΝ. Εχει ΠΑΡΕΙ ΟΣΚΑΡ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΝΤΑΖ- και τα δύο για το «GRAVITY», το 2014. Η φετινή είναι η δεύτερη σκηνοθετική υποψηφιότητα του όπου φέτος σε τούτη την ταινία έχει υποψηφιότητες και για την ταινία ως παραγωγός, και για την Ξένη Ταινία για λογαριασμό του Μεξικού και για το σενάριο και για τη φωτογραφία. Στο παρελθόν έχει προταθεί ξανά για σενάριο το 2003 με το «Θέλω και τη μαμά σου» και το 2007 με «Τα παιδιά των ανθρώπων» όπου εκεί είχε προταθεί πάλι για μοντάζ.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Ολη η ταινία είναι ο Κουαρόν. Τα κάνει όλα μόνος του, σχεδόν όλα. Κι είναι ένα έργο που στην αρχή μπορεί να ξενίζει για το «δια ταύτα» του, επειδή βλέπει έναν κινηματογράφο που από όλες τις απόψεις είναι κινηματογράφος υψηλών προδιαγραφών , αλλά σιγά σιγά μπαίνει στο κλίμα, καταλαβαίνει και τότε διαπιστώνει ίσως και τα της μεγαλοφυίας του, όπου τελικά λέει μια ιστορία γυναικών στο Μεξικό του 1971 αλλά στην ουσία όλα τα περνά μέσα από τη μαυρόασπρη αχλή των παιδικών αναμνήσεων. Σαν ένα άλμπουμ κινηματογραφικό που ξετυλίγεται κι οι σελίδες του έχουν αρχή, μέση και τέλος ενώ τρελαίνουν οι φωτογραφικές- αναμνησιακού τύπου, λεπτομέρειες.

5. ΑΝΤΑΜ ΜΑΚ ΚΕΪ «VICE»

ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ: Εχει πάρει ΟΣΚΑΡ ΣΕΝΑΡΙΟΥ (ΕΚ ΔΙΑΣΚΕΥΗΣ) το 2016 για «ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΣΟΡΤΑΡΙΣΜΑ» για το οποίο είχε υποψηφιότητα και στη Σκηνοθεσία αλλά χωρίς νίκη σε αυτήν ενώ φέτος έχει τις ίδιες υποψηφιότητες σε τούτη την ταινία

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Σάτιρα κάνει κι αυτή τη φορά, σάτιρα όμως που έχει ως βάση τη βιογραφία και συγκεκριμένα την πολιτική βιογραφία του αντιπροέδρου των ΗΠΑ επί ημερών Μπους, Ντικ Τσέινυ. Ο Ανταμ Μακ Κέι είναι σεναριογράφος-σκηνοθέτης, είναι της σχολής Μάνκιεβιτς, γράφει σαν να σκηνοθετεί και σκηνοθετεί σαν να γράφει έχοντας επιπλέον κι ένα άλλο παράγοντα στο μυαλό του, το μοντάζ ως προϋπάρχουσα κατάσταση κατά τη συγγραφή του σεναρίου. Στην ταινία πετυχαίνει τη σύνθεση σάτιρας και βιογραφίας με ρόλους εξαίρετα γραμμένους και καθοδηγητικούς στη συνέχεια για ηθοποιούς που δίνουν κι ερμηνείες περιωπής.

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ: Ο ΑΛΦΟΝΣΟ ΚΟΥΑΡΟΝ έχει πάρει όλα σχεδόν τα βραβεία σκηνοθεσίας των φορέων οπότε αναμένεται και στα Οσκαρ νικητής ως αναγνώριση αυτού του ιδιαίτερου κινηματογράφου που έκανε και με τον τρόπο που τον έκανε. Είναι μάλιστα τέτοια περίπτωση η ταινία όπου έχει 10 υποψηφιότητες για Οσκαρ και κάλλιστα μπορεί να τη δούμε να παίρνει μόνο της Σκηνοθεσίας, ακριβώς γιατί ΟΛΑ σε αυτό το φιλμ είναι Σκηνοθεσία επειδή σχεδόν τα πάντα, έχουν γίνει από τον σκηνοθέτη. Αυτήν την πιθανότητα την αναφέρω όχι τόσο ως πιθανότητα να συμβεί όσο γιατί, κατά τη γνώμη μου, εξηγεί πως το Βραβείο Σκηνοθεσίας σε αυτή την ταινία, βρίσκει την απόλυτη εφαρμογή του. Εκτός αν μετακινηθούν τεκτονικές πλάκες, κανείς δεν ξέρει….