Από που θα το ξεκίναγα; Από την αποθέωση ωριμότητας του ίδιου  που ορίζετα σε τρία σημεία

Το ΠΡΩΤΟ είναι η υπενθύμιση ότι ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ δεν σημαίνει ΑΡΓΟΣ ΡΥΘΜΟΣ. Είχα ψελλίσει κάτι σχετικό και στην κριτική για την τελευταια ταινία του Σευλαν, τα «Ξερα Χόρτα» ,αλλά στην περίπτωση της ταινίας του Σκορσέζε, όλα τα άλλα μένουν πίσω.

Το ΔΕΥΤΕΡΟ είναι η ικανότητα του στη συγχώνευση των ειδών και στο πως ξεκινά να αφηγηθεί κινηματογραφικά μια ιστορία, η οποία διαθετει και ιστορικό πλαίσιο και δυνατο περιεχόμενο και βέβαια ρυθμίζεται μεσα από χαρακτήρες  ,

Το ΤΡΙΤΟ είναι αυτό που ξεχωριστά πετυχαίνει σε κάθε ταινία, από τα πρωτα κιόλας νιάτα του,  αυτό με τους ηθοποιούς.

Θα ξεκινήσω από το πρώτο, τον πρόλογο, περί διάρκειας. Και θα το συνδέσω με το δεύτερο, το περι σκηνοθετικής ικανότητας. Πάνε μαζί αυτά τα δυο στη περίπτωση του, διότι δεν έχουμε ένα μυθιστορημα -ποταμό που φυσικά για να το χωρέσεις θέλεις και ταινία διαρκείας. Θα αναφερθώ ξανα σε παραδείγματα τυπου «Οσα παίρνει ο άνεμος», «Νονός», ‘Πολεμος και Ερήνη», «Δόκτωρ Ζιβάγκο» κλπ, όμως θα αναφερθώ και στον «Λώρενς της Αραβίας». Οπου εκεί δεν έχουμε το μυθιστορηματικό ποταμό, έχουμε όμως ένα σκηνοθέτη, στον Ντεηβιντ Λην αναφέρομαι, που συναρπάζει με την κινηματογραφική του δεξιοτεχνία και με αυτό που θέλει να δείξει, βγάζει γοητεά κι αγωνία μέσα από την ερημο,  την πολυσχιδή περιπλάνηση του Λόρενς, πατάει δηλαδη σε στέρεη βάση.

Σε στέρεη βάση πατά κι ο Σκορσέζε, που εδώ είναι από τις περιπτώσεις που συνυπογράφει σενάριο (όπως στα»Καλα παιδιά» ή «Τα χρόνια της αθωότητας») έχοντας για σεναριογραφο-διασκευαστή της πρωτης υλης του βιβλίου του ΝΤΕΗΒΙΝΤ ΓΚΡΑΝ, τον εκ των κορυφαίων  στις τελευταίες δεκαετίας του αμερικάνικου σινεμά,  ΕΡΙΚ ΡΟΘ. Σεναριογραφο-διασκευαστή ως επί το πλείστον,  με ΟΣΚΑΡ για το «ΦΟΡΕΣΤ ΓΚΑΜΠ» και υποψηφιότητες για σεναριάρες σαν το «Μόναχο» ή το «Insider» ή τον «Μπένζαμιν Μπάτον» αλλά και το καινούργιο «Αστερι γενιέται» με τη σύγχρονη σεναριακή παρέμβαση και το «Dune» ως σενάριο εικόνων.

Με αυτόν ο Σκορσέζε αποφασίζει να συνεργαστεί εδώ, με τέτοιας ολκής σεναριογράφο και να μπει κι ο ίδιος στη σεναριακή παρεμβαση, ούσιαστικά στο ρυθμό που να ξεκινά εκ του σεναρίου.

Αυτά όλα βέβαια του τα εχει μάθει η μεγαλα δασκάλα του , η μοντέζ ΘΕΛΜΑ ΣΟΥΝΜΕΪΚΕΡ, η οποία ουσιαστικά είναι αυτή που τον έφτιαξε, που του επέτρεψε να εξελιχθεί ως σκηνοθέτης μαθαίνοντας του μυστικά εκ του μονταζ, από τα πρωτα χρόνια, που εκείνος ακόμα μάθαινε.

Εδώ λοιπόν σκηνοθεσία και μοντάζ είναι για μια ακόμα φορά σε αγαστή σύμπνοια, είναι οι απόλυτοι «υπεύθυνοι» για να ξεκαθαρίσουμε τη διαφορά «διάρκειας κι «ανίας» και πιανόμαστε από το θέμα, που περιγράφεται στο βιβλίο.

Το θέμα είναι γύρω από μια φυλή Ινδιάνων, τους Οσέιτζ, καιι μια σειρά δολοφονιών με μέλη αυτής της κοινότητας, κυρίως γυναίκες.

Κι ενώ έχουμε ένα τέτοιο θέμα, ο Σκορσέζε δεν περιπίπτει στα κλισέ μιας ταινίας-καταγγελίας του αφανισμού των Ινδιάνων, αλλά πάει παραπέρα. Ο Σκορσέζε, εξ απαρχής είχε ένα μεγάλο προσόν. Ηταν βαθύς γνώστης και λάτρης του σινεμά. Κάποτε, είχα πει ότι το βασικό του προσόν είναι κριτικός του σινεμά. Η Θελμα Σουνμέικερ, η μοντέζ, είναι αυτή που τον βοήθησε ώστε τις γνώσεις και την αγάπη για το σινεμά να τα μετατρέψει σε σκηνοθεσία. Και τη σκηνοθεσία σε υπογραφή. Και μέσα από την υπογραφή να υπάρχει ένα είδος , με καθαρα πλέον κινηματογραφικούς όρους, που ο Σκορσέζε να θεωρείται ξεχωριστή υπογραφή, με το γκανγστερικό είδος και πως του δίνει  άλλη υπόσταση, μια δική του διαφορετικότητα, αν κοιτάξει κανείς τις ταινίες. Πως μια παράδοση την έχει μετατρέψει σε κάτι απόλυτο προσωπικό σινεμά

Εδώ λοιπόν το θέμα της γενοκτονίας το πιάνει με ένα άλλο τρόπο, καθοδηγούμενος φυσικά κι από την αρχική ύλη.. Και παρακολουθούμε με ήρωα που μας εισάγει στο θεμα, ένα συμπαθές κάθαρμα , που το υποδύεται ο ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ ΝΤΙ ΚΑΠΡΙΟ, αλλα η καθοδήγηση είναι να μην τον παίξει ως «κάθαρμα», παρα να αφήσει να φανούν με ομαλό εξελικτικό τρόπο τα στοιχεία και να έρχονται προς τη μετάνοια. Καθόλου εύκολο. Η ταλεντάρα που λέγεται Ντι Κάπριο το κάνει να φαίνεται εύκολο κι ο Σκορσέζε που το έχει με τους ηθοποιούς, μαζι με τον Γουντυ Αλεν είναι οι δυο κορωνίδες του σημερα σε αυτό τον τομέα. Εχουν παραλάβε τη σκυταλη από τους αντίστοιχους των παλαιοτερων δεκαετιών, Γουίλιαμ Γουάιλερ και Ηλία Καζαν, και τον Τζωρτζ Κιούκορ βέβαια κι όχι μόνο στις γυναίκες που από εκεί αντλεί τη φημη του-έχει κάνει μεγαλη δουλειά με άντρες) που ξέρουν από τους ηθοποιούς, τις συνθέσεις και τις χημείες.

Συγχρόνως, τον βάζει α φτιάξει κλίμα με τον ΡΟΜΠΕΡΤ ΝΤΕ ΝΙΡΟ, τον μεγάλο Ντε Νίρο, στον οποίο έχει το ρόλο ενός θείου είναι προστάτης, που είναι το αρχικάθαρμα αλλά παλι κι αυτος δεν παίζει παίζει ως αρχικάθαρμα.. Εχουν φτιάξει μεταξύ τους απίστευτες χημείες όπου συνυπάρχουν φόνοι, εκτίμηση, καχυποψίες, προστασία, σταθερότητα και με το πως παίζουν μεταξύ τους ο θεατής εισπράττει μία απειλή, η οποία είναι και σκηνοθετική γραμμή της ταινίας. Είναι εδώ που έχουν δουλέψει μοναδικά ο Σκορσέζε με τη μοντέζ Θέλμα και σε όλο το έργο ο θεατης νιώθει κάτι που βράζει και δεν ξέρει πότε του έρχεται κι από πού. Οπότε πως να γίνει βαρετό  το 3,5ωρο αφού δεν σε αφήνει σε ησυχία. Το δικό του γκανγκστερικό είδος το "παντρευει"με το γουέστερν  κι όλομαζί το συνολο αποκτά αυτονομία, ειναι όλα τα είδη που καταλήγουν σε ένα δικό του. Το γκανγκστερικό δια χειρός Σκορσέζε  που μπορει και παντρευεται και με το γουέστερν και με την Ιστορία

Και μπαίνουμε στην υπόθεση διότι η περιοχή στην οποία πάει ο βετεράνος του Α’ παγκοσμίου Πολέμου Ντι Κάπριο να βρει το θείο Ντε Νίρο, είναι αγροτική, την είχαν Ινδιάνοι, βρήκαν πετρέλαιο, κάπου στην Οκλαχόμα, έγιναν πλούσιοι οι Ινδιάνοι, απόκτησαν κυκλοφορία κι άνετη οικονομική και κοινωνική ζωή, οι τύπο Ντε Νίρο και πολλοί άλλοι μυρίστηκαν ψητό κι οι Οσέιτζ με τη δική τους κουλτούρα , που ηταν έξω από τα δυτικά μυαλά, αφέθηκαν κι αφανίστηκαν. Εδώ λοιπόν στο στορυ του Ντι Κάπριο και της σχέσης με Ντε Νίρο μας βάζει η Ινδιανα, που την παίζει με λιτότατη εκφραστικότητα η νέο -προβληθεία ΛΙΛΙ ΓΚΛΑΝΤΣΟΟΥΝ κι εδώ τωρα εξετάζουμε το που θα την περιμένουμε στα Οσκαρ. Από διάρκεια ρόλου τείνει προς supporting. Εξαρτάται όμως από το πως θα δουν τη σεαριακή δομή και που θα καταλήξουν διότι ΟΙ ΡΟΛΟΙ ΕΞΑΡΤΩΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΣΕΝΑΡΙΑ. Αν το δουν σαν ιστορία του Ντι Κάπρο (που είναι!) τότε πάει για supporting ,αν το δουν ως ιστορία του Ντι Κάπριο  μεσω αυτής της γυναίκας ως αναπόσπαστο κομμάτι, τότε η γυναίκα θεωρείται συμπρωταγωνίστρια άρα πάει προς leading lady.

Και μέσα από αυτή γυναίκα θα μάθουμε για τις δολοφονίες τις απανωτές , στο πως εισάγεται ο ρόλος του επιθεωρητή που ερευνα (ι έχουμε έναν αψογο ΤΖΕΣΙ ΠΛΕΜΟΝΣ, εκείνον που έπαιζε τον καλό αδελφό του Κάμπερματς κι αντρα της Κιρστεν Ντανστ στο «Εξουσία του σκυλου» της Τζέην Κάμπιον που ηταν υποψήφιος για Οσκαρ), ο οποίος είναι θαυμα.  Καθοτι η ιστορία συνυφαίνει τα των Ινδιάνων με την αστυνομική έρευνα, ένας διαφορετικός τρόπος για να αφηγηθούν τη γενοκτονία, μακριά από κλισέ κινηματογραφικού τύπου, όπως ανέφερα και παραπάνω και θα εισαχθούν κι άλλα πρόσωπα καθώς οι δολοφονίες πολλαπλασιάζονται  και θα περάσουν σε μικρούς ρόλους, της μιας σεκανς κι ενός συμπληρώματος , ο ΤΖΩΝ ΛΙΘΓΚΟΟΥ, ο ΜΠΡΕΝΤΑΝ ΦΡΕΗΖΕΡ, δείγμα χαρακτηριστικά σκορσεζικό, θυμηθείτε κι άλλες ταινίες του, και θα εμπλακούν με την Ιστορία, με το Ιωτα κεφαλαίο, με τη δημιουργία του FBI, κι όλα αυτά σε ένα ρυθμό που ουδέποτε χανει το βηματισμό του, δεν γίνεται περιπέτεια δράσης, η εξέλιξη , η πλοκή, η αγωνία, λειτουργούν εσωτερικά  κι αυτό είναι ένας άθλος

Θα ηθελα να επισημαίνω κι ερμηνευτές απ΄την ινδιάνική κοινότητα, κυρίως γυναίκες, όπως αυτή που παίζει την αδελφή την Αννα  , το πρώτο θύμα (έψαξα το όνομα της, ΚΑΡΑ ΤΖΕΗΝΤ ΜΑΓΙΕΡΣ τη λένε- πολύ αληθινό πράγμα αυτό που βγάζει) και θα ήθελα βέβαια να σταθω και στην ΟΨΗ: Στη φωτογραφία του ΡΟΝΤΡΙΓΚΟ ΠΡΙΕΤΟ, στη χρήση φακών και φίλτρων για να αποδώσει τα μέρη και την κουλτούρα των Ινδιάνων Οσέιτς, τους φωτισμούς στα νυχτερινά, το πως φιλτράρει τον Ηλιο και μας βάζει, χωρις να ακούμε λγια, στην ατμόσφαιρα τους, μας κάνει δέκτες του έργου. Και βέβαια την ομοιογένεια όταν έρχεται η ωρα και για τα κοντινά, τα close up, στο πως φωτίζει τα βλέματα έκφρασης αναμεσα στο ζευγαρι Ντι Κάπριο και Γκλαντστουν.

Και μια και μιλάμε για το οπτικό δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τη χρωματική, σκηνογραφική εισήγηση του ΤΖΑΚ ΦΙΣΚ ώστε ο Πριέτο να κάνει τη δουλειά με τους φακούς του καθώς κι η ΤΖΑΚΛΙΝ ΓΟΥΕΣΤ στα κοστούμια, κυρίως εκεί που αστικοποιεί τα ινδιάνικα…Πέρα από τη χαρακτηριστική φορεσιά για την Γκλαντστόουν. Είναι ενδιαφέρον ότι ο Σκορσέζε για αυτά τα δυο στοιχεία της όψης πήρε τους συνεργάτες του Ινάριτου στην «Επιστροφή».. Τέτοιας μορφής δουλειά στο χρώμα , στο περιβάλλον, στην ένδυση.

Και βέβαια, θα αναφέρουμε και τη μουσική, ΡΟΜΠΙ ΡΟΜΠΕΡΤΣΟΝ η οποία στις υπόγειες  εντάσεις που διέπουν την ταινία, είναι ο τρίτος της ιστορίας μετα τον Σκορσέζε και τη Σουνμέικερ

Τέλος ,θέλω να κλείσω με κάτι που αφορά στη συγγραφική Τέχνη του Ερικ Ροθ, κάτι που είχε επιβάλει ως εύρημα στο «Φόρεστ Γκαμπ», το ξεκίνημα με το φτερό , με το οποίο έδινε στο σκηνοθέτη, τον Ζεμέκις, ένα χαρακτήρα σκηνοθετικής πλοήγησης, να ακολουθεί στη σκηνοθεσία του τα απαλά κι αερινα  ανεβοκατεβάσματα του φτερού..Το ίδιο κάνει τωρα με την πίπα την ινδιανικη, στη πρωτη σκηνή , όπως  θάβεται στο χωμα. Η σκηνη αυτή είναι ακριβως η σηματοδότηση για το έργο που θα δούμε

Βέβαια, κι ο Σκορσέζε ως σκηνοθέτης, έχει ακολουθήσει το παράδειγμα γραφης του Ροθ, και πριν συνεργαστεί μαζί του.. Στο «Λύκο της Γουολ Στρη» με την εισαγωγική σκηνή του Μαθιου ΜακΚόνεχυ, ο οποίος στη συνέχεια εξαφανίζεται, να διδάσκεται και να ορίζεται ο ρόλος που θα παίξει ο Ντι Κάπριο.