Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ με το «ΟΙ ΑΣΣΟΙ ΤΟΥ ΓΗΠΕΔΟΥ», όχι απλώς είχε κάνει μια ταινία-πρωτοπορία, που δεν είχε ξανακάνει κανένας άλλος από τις κινηματογραφίες που γνωρίζω αλλά είχε προηγηθεί και των Σοβιετικών , όπως αναφέρω στον τίτλο
Λέω για τους Σοβιετικούς διότι το 1960, συμπτωματική χρονιά που ξεκινά και το EURO και που για ακόμα μεγαλύτερη «σύμπτωση» Κυπελλούχος της πρώτης διοργάνωσης θα είναι η τότε ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ…. Λέω λοιπόν για τους Σοβιετικούς επειδή τότε είχε βγει μια ταινία που λεγόταν «ΤΟ ΗΜΙΧΡΟΝΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ» (TRETIY TAYM) , η οποία είχε σοκάρει με την πρωτοτυπία της αλλά και με την αλήθεια της μια και βασιζόταν σε αληθινό γεγονός, που καλό θα ήταν να ξανάβλεπε κανείς την ταινία και σήμερα. Η ταινία αυτή του ΕΒΓΚΕΝΙ ΚΑΡΕΛΩΦ (έτσι λεγόταν ο σκηνοθέτης) έδειχνε ένα περιστατικό από την ΟΥΚΡΑΝΙΑ του 1942 όταν ο Ναζί διοικητής πρότεινε ποδοσφαιρικό αγώνα μεταξύ Γερμανών εισβολέων και Σοβιετικών αιχμαλώτων. Οπου οι τελευταίοι είναι ερείπια από τις κακουχίες της αιχμαλωσίας. Κι όμως…
Η ταινία αυτή θεωρείται σταθμός διότι εισήγαγε το ποδόσφαιρο στον σοσιαλιστικό ρεαλισμό και στον σοβιετικό κινηματογράφο κι είναι ταινία ακριβώς αυτών των προδιαγραφών που κατέληξε να γίνει σημείο αναφοράς. Το ποδόσφαιρο έμπαινε στο σινεμά.
Ένα χρόνο μετά θα εμφανίζονταν οι ΟΥΓΓΡΟΙ με παρόμοιο θέμα, το «ΔΥΟ ΗΜΙΧΡΟΝΑ ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ» (ΚΕΤ FELITO A POKOLBAN) του ονομαστού σκηνοθέτη ΖΟΛΤΑΝ ΦΑΜΠΡΙ και θα έβαζαν τη δική τους υπογραφή.
Με είχε πάει ο μπαμπάς μου και στα δύο, πιτσιρίκι ήμουν, το ένα το είχαμε δεί στον «Εσπερο», το άλλο στο «Κοτοπούλη» στην Ομόνοια. Ειχα συγκλονιστεί και με τα δύο. Μιλάμε για σχεδόν μωρό….
Γι αυτό κι εξηγούμαι πως το κείμενο αυτό, στις μέρες του Euro 2016 , έχει προσωπικό χαρακτήρα και δεν είναι φιλμογραφικός κατάλογος.
Ετσι που λέτε λοιπόν με τους Ανατολικούς που προηγήθηκαν κι έβαλαν την σφραγίδα τους
Ώστε , όταν έρθει ο ΤΖΟΝ ΧΙΟΥΣΤΟΝ 20 χρόνια μετά, εκεί θα ακουμπήσει για να κάνει την πιο διάσημη και πιό αγαπημένη στους πολλούς ταινία «περί ποδοσφαίρου», που δεν είναι άλλη από τη «ΜΕΓΑΛΗ ΑΠΟΔΡΑΣΗ ΤΩΝ 11» (Escape to victory), όπου πλάι στον ΣΥΛΒΕΣΤΕΡ ΣΤΑΛΟΝΕ και τον ΜΑΙΚΛ ΚΕΙΝ είχε τη φαεινή ιδέα να βάλει και τον ΠΕΛΕ σε σκηνή αποθέωσης , ένα ψαλιδάκι από εκείνα που έκανε στον αέρα ο Νουρέγιεφ της μπάλας. Διότι περί Νουρέγιεφ επρόκειτο απλώς ο ένας ασχολήθηκε με το χορό, ο άλλος με το ποδόσφαιρο- το ίδιο «ρέζους» είχαν!!!!! ( Και μια κι αναφέρθηκα στον Πελέ-Νουρέγιεφ να σας ενημερώσω ότι κυκλοφορεί μια ταινία με τίτλο «PELE:THΕ BIRTH OF A LEGEND» που με ευρηματικό τρόπο προβάλει την προσωπικότητα του Πελέ, εντοπισμένη στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1958 όπου αναδείχτηκε το αστέρι του κι είναι εξαιρετικός κινηματογράφος τόσο από την αναπαράσταση εκείνων των φάσεων όσο κι από την αφηγηματική ικανότητα και την προβολή του περιβάλλοντος που γεννιέται στη Βραζιλία το ποδόσφαιρο και τη συνιστώ ΑΝΕΠΙΦΥΛΑΚΤΑ. Κι επιτέλους, θα καταλάβει κανείς γιατί ο ΜΑΡΑΝΤΟΝΑ δεν είναι ΠΕΛΕ κι αυτό δεν είναι ιεροσυλία, είναι άλλη κατασκευή. Ο Μαραντόνα δεν μπορεί να κάνει στον αέρα τα ψαλίδια του Πελέ που τα έκανε μόνο ο Νουρέγιεφ- το επαναλαμβάνω!- στο χορό.
Η ταινία του Χιούστον ακολουθεί την ίδια διαδικασία με του Σοβιετικού το «ημιχρόνιο» αλλά και με του Φάμπρι, πάνω δηλαδή σε ένα αγώνα ποδοσφαίρου μεταξύ Γερμανών και κρατουμένων. Όμως, για να είμαστε ΠΛΗΡΩΣ εντάξει με την Ιστορία και με τον Κινηματογράφο έχει πατήσει και σε μια ταινία του αμερικάνικου foot-ball (τις οποίες δεν συμπεριλαμβάνω σε τούτο το άρθρο διότι το αμερικάνικο δεν έχει σχέση με το δικό μας ποδόσφαιρο) κι η ταινία αυτή, με παρόμοιο θέμα αλλά όχι με Γερμανούς μα με ποινικούς κρατούμενους, είναι του ΡΟΜΠΕΡΤ ΟΛΝΤΡΙΝΤΣ , το «ΕΝΤΕΚΑ ΥΠΕΡΟΧΑ ΚΑΘΑΡΜΑΤΑ» (The longest yard) με τον Μπαρτ Ρέυνολντς όπου ο Ολντριντς στηρίζεται στο «δεξί χέρι» όλων των ταινιών του που ήταν ο μοντέρ ΜΑΙΚΛ ΛΟΥΤΣΙΑΝΟ που πήρε και τη μοναδική υποψηφιότητα για Οσκαρ από όλους τους συντελεστές της ταινίας.
Χάρη στην πρωτοπορία των Σοβιετικών και τη διεθνή επιτυχία της ταινίας του Χιούστον, το «κινηματογραφικό» ποδόσφαιρο κάπου ταυτοποιήθηκε και πήγε και να τυποποιηθεί περιοριζόμενο στη σχέση Αρχών και Κρατουμένων. Δείχνοντας έτσι και μια ηρωική, λουμπεν διάθεση που βγαίνει μέσα από τα σπλάχνα του λαικού αθλήματος.
Ωστόσο, έχω και κάποιες δικές μου ταινίες με θέμα το ποδόσφαιρο που θα ήθελα να σημειώσω εδώ σε αυτό το «επετειακό» λόγω Euro 2016 προσωπικό «αφιέρωμα»
Κι οι ταινίες αυτές , κρατούν κάποια από τα παραπάνω στοιχεία αλλά το πάνε και κάπου πιο προσωπικά.
Θα ήθελα να ξεκινήσω από ηθοποιό, τον ΡΙΤΣΑΡΝΤ ΧΑΡΙΣ, που είναι ο καλύτερος «ποδοσφαιριστής» ηθοποιός. Στο «Η ΤΙΜΗ ΕΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ» (This sporting life) του ΛΙΝΤΣΕΙ ΑΝΤΕΡΣΟΝ ο Χάρις παίζει συγκλονιστικά τον παίκτη- αλήτη ,όπου πήρε το βραβείο στις Κάνες για αυτό το ρόλο, το 1963(όπως βλέπετε μετά το «Ημιχρόνιο του θανάτου» άρχισαν κι οι Δυτικοί να ασχολούνται κινηματογραφικά με το ποδόσφαιρο) και τον επόμενο χρόνο προτάθηκε και για το Οσκαρ μαζί με την εξαίρετη συμπρωταγωνίστρια ΡΕΙΤΣΕΛ ΡΟΜΠΕΡΤΣ. Η άλλη του ταινία, το «BLOOMFIELD» (ελλ. τίτλος «ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΠΑΙΧΝΊΔΙ») στο οποίο έπαιζε κι η ΡΟΜΥ ΣΝΑΙΝΤΕΡ , είναι καθαρώς ποδοσφαιρική, έχει περισσότερο ποδόσφαιρο αλλά ο ήρωας πάσχει από λευχαιμία, είναι κάτι σαν το baseball movie με τον ΓΚΑΡΥ ΚΟΥΠΕΡ «THE PRIDE OF THE YANKIES» και το έχει σκηνοθετήσει ο ίδιος ο Ρίτσαρντ Χάρις. Χριστούγεννα του 1971 στο «ΙΝΤΕΑΛ»
«Η ΑΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΤΕΡΜΑΤΟΦΥΛΑΚΑ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΝΑΛΤΥ» ήταν από τις πρώτες ταινίες του Βιμ Βέντερς που είδα κι εκείνο με έπιασε από αλλού, από το περιεχόμενο του τίτλου και μου αφαίρεσε μέρος των ανθρωποφαγικών συναισθημάτων όταν βαράνε πέναλτυ. Τα πόδια μου τρέμουν κι έχει συμβάλλει πολύ η ταινια.
Φυσικά και θα αναφέρω «Τα ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΒΕΡΝΗΣ» που όσο κι αν ήθελαν οι Γερμανοί να προπαγανδίσουν τη νίκη τους εκείνη, την έκαναν με τόσο ωραίο κινηματογραφικό τρόπο που έγινε από τις αγαπημένες μου ποδοσφαιρικές ταινίες διότι το υπηρέτησαν καλλιτεχνικά. Η επιρροή του «Οι δρόμοι της φωτιάς ήταν εμφανής κι αυτό που μου άρεσε στην ταινία ήταν η έμφαση στην αλάνα, εκεί που «μαθαίνεται» το ποδόσφαιρο και που σε αυτή την ΑΛΑΝΑ προσκύναγε η ταινία την κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλου 1954 από την Γερμανία! Μετά τη συντριβή της στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο που αυτή η νίκη στη Βέρνη σαν να έγινε το εφαλτήριο για να ορθοποδήσει κι…ας μην μιλήσω για τη συνέχεια
Θα αναφέρω και το μαυρόασπρο ιταλικό φιλμ «Ο διαιτητής» (L’ ARBITRO) που είδαμε τη φετινή σαιζόν κι έχω γραμμένη κριτική στο PANTIMO.GR, όπου χώνεται σε πιο βαθιά πράγματα μέσα από τη σάτιρα του και μας προβάλλει και την ψυχή της Σαρδηνίας μέσα από αυτό.Θα αναφερθώ και σε μια ομότιτλη πάλι ιταλική ταινία, κωμωδία η συγκεκριμένη με το ΑΛΜΠΕΡΤΟ ΣΟΡΝΤΙ όπου την «πήραν» και στην Ελλάδα κι έκαναν μια ανάλογη με το ΝΙΚΟ ΣΤΑΥΡΙΔΗ.
Εχω τρεις ιταλικές ακόμα γύρω από ποδόσφαιρο, που τις αγαπώ πολύ, η μία είναι δράμα το «ULTRA’» με τον ΟΥΓΚΟ ΤΟΝΙΑΤΣΙ, η άλλη είναι σάτιρα, το «ULTIMO MINUTO» του ΠΟΥΠΙ ΑΒΑΤΙ κι η άλλη είναι καθαρή κωμωδία, το «ECCEZZZIUNALE…VERAMENTE» (τα τρία ΖΖΖ δεν είναι βιασύνη του υπολογιστή αλλά εύρημα του τίτλου) με τον ΝΤΙΕΓΚΟ ΑΜΠΑΤΑΝΤΟΥΟΝΟ που παίζει τρεις διαφορετικούς τύπους φανατικού οπαδού των ομαδων του Βορρά ΜΙΛΑΝ και ΙΝΤΕΡ αλλά ανακατεύει και τη ΓΙΟΥΒΕΝΤΟΥΣ… Πολύ ιταλικό…
Η "ΑΠΑΡΧΗ"- ΕΤΟΣ 1956
ΚΙ όμως πριν από ΟΛΟΥΣ κι από ΟΛΑ ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ στον ΕΛΛΗΝΙΚΟ κινηματογράφο είναι αυτός που θα τολμούσα να πω ΕΙΣΗΓΑΓΕ το ποδόσφαιρο με ένα αριστούργημα που λέγεται «ΟΙ ΑΣΣΟΙ ΤΟΥ ΓΗΠΕΔΟΥ» κι είναι αριστούργημα πολλαπλών αξιών κι αξιολογήσεων. Τόσο επειδή ανοίγει νέα θεματική, με αυτή του ποδοσφαίρου, δεύτερον επειδή χρησιμοποιεί στους κύριους ρόλους ποδοσφαιριστές –θρύλους της δεκαετίας του ’50, τρίτον επειδή τους βάζει και παίζουν τους εαυτούς τους – κι αυτό μόνο εύκολο δεν είναι-σε σενάριο Καμπανέλλη , τέταρτον επειδή καταλήγει σε ντοκουμέντο ενός καιρού που αξίζει να το βλέπουμε οι σημερινοί για το πώς ζούσαν οι ποδοσφαιριστές οι τότε και ποια ήταν η νοοτροπια γύρω από το άθλημα, πέμπτον επειδή υιοθετεί χωρίς να μιμείται την ιταλική σχολή και φτιάνει ένα καθ’ ημάς νεορεαλισμό που αξίζει ΤΙΜΩΝ και θυμίζει Ντε Σίκα σε ώρες τέτοιες. Κι υπάρχουν κι ακόμα περισσότερα στοιχεία αξιών αλλά τα αφήνω να τα ανακαλύπτουν οι θεατές μόνοι τους.
Πριν κι από τους ΣΟΒΙΕΤΙΚΟΥΣ πριν ΑΠΟ ΟΛΟΥΣ. Τιμή και δόξα στον ΒΑΣΙΛΗ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ και στο ΕΛΛΗΙΚΟ ΣΙΝΕΜΑ
