Κι αυτά τα «άλλα», είναι πιο αντιπροσωπευτικά σε ένα Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ της εποχής μας, παρόλο ότι επισήμαινα ότι ως κινηματογραφικό είδος το ντοκυμαντέρ δεν γνωρίζει από περιορισμούς ούτε από όρια.

Όμως σε αυτή την εποχή, πως θα μπορούσαν να λείπουν αυτά τα θέματα;

Τα δύο που προηγήθηκαν είναι ένα για το προσφυγικό απευθείας κι ένα για τους μαύρους της Αμερικής ενώ στο τσακ αυτό που πρόλαβα και δεν έτρεχα στα booth ήταν ένα για τη Γάζα.

Το ντοκυμαντέρ για το προσφυγικό ήταν ΕΛΛΗΝΙΚΟ. Τίτλος «ΠΙΣΩ ΔΕΝ ΓΥΡΝΑΩ». Σκηνοθέτης η ΦΛΩΡΑ ΠΡΗΣΙΜΙΤΖΗ. Κι ενώ στο ξεκίνημα οι εικόνες όπως πέφτουν μπορεί να σε παραπέμψουν σε εικόνες που βλέπουμε στην τηλεόραση με τους πρόσφυγες στοιβαγμένους στον Πειραιά να περιμένουν να φύγουν.., πολύ σύντομα, μα πάρα πολύ σύντομα, το ντοκυμαντέρ  κοινωνεί τους σκοπούς του. Και το κύριο θέμα του. Το οποίο δεν είναι απλώς εικόνες που τράβηξαν οι «κάμεραμεν» και τις είδαμε απλώς σε τηλεόραση μα είναι ένας παραλληλισμός, στα όρια της ΜΕΛΕΤΗΣ, ανάμεσα στο τωρινό προσφυγικό και στο προσφυγικό του 1922-23 που λήγει με τη Συνθήκη της Λωζάνης. Για να συνειδητοποιήσουμε ότι τελικές πρωταγωνίστριες του έργου είναι η ΙΩΝΙΑ κι η ΣΥΡΙΑ. Την πρώτη επισήμανση του κυρίου θέματος την εισπράττουμε από τον καθηγητή ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΣΙΔΗ, που αγαπώ κι εκτιμώ, ο οποίος βάζει επί τάπητος τον πρώτο παραλληλισμό. Και μάλιστα κάπως στο μοντάζ παρεμβάλλεται και μια σκιτσογραφία (μου είναι αδύνατον να την αποκαλέσω «γελοιογραφία») ανάμεσα σε Ιωνία και Συρία και στο πως αναπαριστώνται από τον σκιτσογράφο. Για να καταλάβουμε στη συνέχεια ότι η επίσημανση του Βλάση Αγτζίδη είναι και το χαρακτηριστικό του ντοκυμαντέρ, είναι η πλεύση του. Ο καθηγητής εμφανίζεται και σε άλλα σημεία κι εκεί πλέον αφηνόμαστε στη μελέτη. Με υλικό κι από τη μικρασιατική προσφυγιά του 1922 και με τους σημερινούς εκ Συρίας-κι όχι μόνο- πρόσφυγες, είναι συγκλονιστική κι η μαρτυρία ενός νέου παιδιού από το Αφγανιστάν και το πώς δραπέτευσε για να γλυτώσει από τους Ταλιμπάν που περιγράφει την Οδύσσεια  του.. Η διαφορά βέβαια είναι πως όλοι αυτοί ονειρεύονται τη Γερμανική Ευρώπη ως Γη της Επαγγελίας κι εκεί θέλουν να καταλήξουν, να φτάσουν. Το ντοκυμαντέρ της Φλώρας Πρησιμιτζή ανοίγει κι αυτό πόρτες στο μυαλό για σκέψεις που οδηγούν σε ένα άλλο παραλληλισμό Ελλάδας και Συρίας, στο ότι η Ελλάδα επιλέχτηκε ως οικονομικό πειραματόζωο για να δοκιμαστεί ο οικονομικός νεοφιλευθερισμός κι η Συρία ως μαζική μετακίνηση πληθυσμών για να επιτευχθεί από τον πρώτο η ποθούμενη παγκοσμιοποίηση.. Και κάπου εδώ σταματάμε, για να μη βγούμε έξω από το φιλμ.

Το δεύτερο που είχε προηγηθεί είναι αμερικάνικο, το «ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ Ο ΝΕΓΡΟΣ ΣΟΥ» (I’m not your negro).Hταν μάλιστα υποψήφιο για Οσκαρ Ντοκυμαντέρ 2017 κι από όσο γνωρίζω έχει αγοραστεί για να προβληθεί και στην Αθήνα, σε συνθήκες κανονικής αίθουσας. Πρόκειται για συγκλονιστικό έργο που βασίζεται σε κείμενα του ΤΖΕΗΜΣ ΜΠΟΛΝΤΟΥΙΝ κι αναφέρεται στη λεγόμενη «Μαύρη Δύναμη» που κατά καιρούς δοκιμάζει να ανεβάσει τους τόνους της φωνής της, ύστερα καταλαγιάζει, τούτη την περίοδο είναι πάλι σε έξαρση. Στην δεκαετία 60, που η αναφορά είναι και μεγάλη, το κίνημα αυτό είχε ρίξει την πρώτη γροθιά και μάλιστα στην ΕΛΛΑΔΑ του 1965, ο ΑΛΕΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΚΗΣ με ιδιωτικό θίασο κι όχι κρατικής επιδότησης και με συνεργάτες την ΑΛΙΚΗ ΓΕΩΡΓΟΥΛΗ και τον ΜΑΝΟ ΚΑΤΡΑΚΗ είχε ανεβάσει έργο του Τζέημς Μπόλντουιν στην ελληνική σκηνή, το «ΜΠΛΟΥΖ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΤΣΑΡΛΙ».  Τότε που οι προοδευτικοί ήταν πραγματικά προοδευτικοί κι όχι ημιμαθείς σνομπαρίες (του εαυτού τους…). Στη σαιζόν εκείνη που ο Αλεξανδράκης ανέβαζε Μπόλντουιν υπήρχαν κι άλλα θέατρο της Αθήνας του 64-65 που έφερναν έργα με μαύρους ήρωες (τότε στην Ελλάδα και για αρκετά κατοπινά χρόνια χρησιμοποιούσαμε τον όρο «νέγρος» που στα ελληνικά ήταν η ευγενής έκφραση ενώ το μαύρος έκανε υποτιμητικό- είχε παίξει ρόλο και το «Ορφέο Νεγκρο», το φιλμ που είχε δανείσει το όνομα του σε σινεμα, κλαμπ και δισκάδικα) κι οι ηθοποιοί θυσίαζαν την εικόνα τους για να δώσουν κάτι προοδευτικό. Η ΑΝΑΛΥΤΗ με τον ΡΗΓΟΠΟΥΛΟ και τον ΝΙΚΟ ΒΑΣΤΑΡΔΗ έπαιζαν το «ΑΝ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΑΣ ΕΒΛΕΠΕ ΜΑΖΙ» κι η ΜΙΡΑΝΤΑ με τον ΑΝΔΡΕΑ ΜΠΑΡΚΟΥΛΗ παρακαλώ, βαμμένοι μαύροι, έπαιζαν το έργο που είχε φέρει πρώτο ο Κάρολος Κουν, το «ΕΝΑ ΣΤΑΦΥΛΙ ΣΤΟΝ ΗΛΙΟ».  Στη σημερινή Ελλάδα που έχουν χάσει τον μπούσουλα στην κυριολεξία, σχολιάζουν αρνητικά τα έργα των μαύρων  καθώς και τα Οσκαρ των μαύρων και δεν καταλαβαίνουν ότι περνούν σε αντιδραστικές θέσεις υποτιμώντας τους μαύρους με τα έργα που κάνουν και με τα έργα τους αυτά όταν διακρίνονται. Δεν το έχουν καταλάβει. Ψευτοκουλτούρας και ψευτοπροοδευτικότητας το ανάγνωσμα. Με γέμισε θυμό η ταινία για τις βλακείες που διαβάζω κυρίως για το «Moonlight» από τη στιγμή που κέρδισε το Οσκαρ.. Κι εννοείται πως το έργο καταγγέλλει με τον τρόπο του και το πώς έχουν περάσει στην Αμερική τα μηνύματα των μαύρων, την εικόνα των μαύρων και πως έχουν «φάει» τους ηγέτες τους έναν-έναν. Άλλο ένα ντοκυμαντέρ που με έβαλε σε παράλληλες σκέψεις. Σκηνοθέτης του «ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ Ο ΝΕΓΡΟΣ ΣΟΥ» ο ΡΑΟΥΛ ΠΕΚ.

Το τρίτο, εκείνο που πρόλαβα στο   τσακ, είναι ένα έργο για τη ΓΑΖΑ. Εντελώς διαφορετικό από σχετικά που έχουμε δει και ίσως το πιο αισιόδοξο. Τιτλοφορείται «ΣΕΡΦ ΚΛΑΜΠ ΣΤΗ ΓΑΖΑ». Κι είναι αισιόδοξο επειδή είναι ποιητικό. Κι η ποίηση αναβλύζει από την ψυχή κι όχι από ακρογιαλιές-δειλινά. Είναι η ελευθερία της θάλασσας, ο ανοιχτός ορίζοντας, η πρόκληση προς το άγνωστο που ανοίγεται μπροστά σου με ό,τι αυτό φέρει, μα είναι κι η φυγή- στη συγκεκριμένη περίπτωση η εσωτερική φυγή. Και βλέπουμε λοιπόν κάτι που δείχνει να είναι σαν κίνημα αυτή τη στιγμή και για το οποίο προσωπικά δεν είχα ιδέα. Πως έχει αναπτυχθεί ένα «κίνημα» με σέρφερ, που έχουν σιχαθεί την Κατοχή, την απομόνωση, τα αδιέξοδα, και βρίσκουν ένα τρόπο να δραπετεύουν από αυτή τη φυλακή που είναι η ίδια η Γαζα και να αμολιούνται στα κύματα της Μεσογείου σαν να αναζητούν με αυτά μια αναμέτρηση, μια άλλη προοπτική όχι μόνο πάλης αλλά και ζωής. Και ξαφνικά η κίνηση τους αυτή παίρνει άλλες διαστάσεις, ΣΥΜΒΟΛΙΚΕΣ, εξού και «κίνημα», αφού καταλήγει στην αναμέτρηση με τα κύματα που κι αυτά , μέσα στην ψυχή των Ανθρώπων συμβολίζουν την Ιστορία. Σκηνοθεσία: ΦΙΛΙΠ ΓΚΝΑΝΤ