Ναι, κυνήγησα κάποια ελληνικά ντοκυμαντέρ, που έτυχε να έχουν ιστορικό θέμα. Επειδή με ενδιαφέρει. Γράφω για τρία από αυτά αν κι όσο περνούν οι ώρες νιώθω την έμπνευση μου να λιγοστεύει επειδή αισθάνομαι μικρός απέναντι στην Ιστορία. Κι επειδή, ως λάτρης της Ιστορίας, πιστεύω ότι καλό είναι (για να μη χρησιμοποιήσω τη δογματική λέξη «πρέπει») να μην τη φοβόμαστε, να την κοιτάμε κατά πρόσωπο, να διδασκόμαστε, να μην την προσπερνάμε ή την παραποιούμε.
Βέβαια, και στα τρία, το ενδιαφέρον συγκεντρώνεται στο θέμα κι όχι τόσο στην κινηματογραφικότητα. Αν και το τρίτο, αυτό για τον Βασιλέα Παύλο, διαθέτει ιδιαιτέρως πλούσιο οπτικό υλικό.
Με σειρά εμφανίσεως:
1) ΠΥΡΠΟΛΗΣΗ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ «ΚΑΛΗ ΣΥΚΙΑ» Ένα περιστατικό από την Κρήτη της Κατοχής που δεν γνώριζα. Το οποίο είναι συγκλονιστικό. Σε ένα χωριό, την «Καλή Συκιά» (αναφέρονται κι άλλα δύο χωριά), οι Ναζί δεν βρήκαν αυτούς που γύρευαν, προχώρησαν σε αντίποινα κι ένα εξ αυτών ήταν να κάψουν ζωντανές τις γυναίκες που είχαν μείνει στα σπίτια τους και δεν είχαν καταφύγει στα βουνά ή στις σπηλιές. Επειδή αρνήθηκαν να καταδώσουν τους δικούς τους. Η αξία του ντοκυμαντέρ βρίσκεται περισσότερο στην έρευνα κι όχι στην τηλεοπτικής αντίληψης σκηνοθεσία του Τάσου Μπιρσίμ, που, όμως, ακριβώς επειδή πρόκειται για κάτι πολύ συγκεκριμένο, αυτή τη δημοσιογραφική έρευνα των Γιάννη Κανελάκη και Μανώλη Παντινάκη θέλει να προβάλει. Αλλωστε ο σκηνοθέτης, την τηλεόραση ξέρει. Και μακάρι να το δείξει κάποια ώρα η τηλεόραση, για να μάθουν για το θέμα περισσότεροι άνθρωποι. Το συγκλονιστικό κομμάτι είναι οι μαρτυρίες. Εκείνων που τα έζησαν κι επέζησαν. Για ντοκυμαντέρ μιλάμε. Μην αφήσουμε την ουσία κι αρχίσουμε κι εδώ να αποζητάμε το …στυλ. Τα χαραγμένα από το χρόνο πρόσωπα μιλάνε. Και θυμούνται. Κι οι εκφράσεις είναι πολύ μεγάλες στιγμές. Σκεφτόμουν πως αν ήταν δράμα σκηνοθετημένης υπόθεσης, αυτά τα κοντινά πλάνα, με τον πόνο της μνήμης στα πρόσωπα, θα έδιναν Οσκαρ στον ή στην ηθοποιό, που θα τα ερμήνευε μπροστά στο φακό. Η ανθρώπινη αλήθεια ξεπερνά …Σκεφτόμουν επίσης και τις συζητήσεις των ημερών γύρω από τις γερμανικές αποζημιώσεις. Ολοι αυτοί που προβάλλουν ειρωνείες κι ενστάσεις και κάτι περισπούδαστα, δεν κάνουν μια βόλτα μέχρι τα χωριά της Κρήτης να τα πουν, έτσι όπως τα λένε στα «πάνελ» ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης , να τα πουν ΕΤΣΙ ΑΚΡΙΒΩΣ και σε αυτούς τους Κρητικούς;
2) ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΤΗ ΦΩΚΑΙΑ 1914. Στην έρευνα εστιάζεται και τούτο το πολύ ενδιαφέρον από πλευράς θέματος ντοκυμαντέρ των Ανιές Σκλάβου και Στέλιου Τατάκη. Μόνο που εδώ, εκ των πραγμάτων, μετρά περισσότερο η θεωρητική ιστορική έρευνα διότι το 1914 είναι πιά πολύ μακρινό και που να βρεις επιζώντες. Ωστόσο, το ντοκουμέντο καταφέρνει να δώσει την ιστορική σημασία που του πρέπει, πετυχαίνει να δείξει το λίκνο μεταξύ Φώκαιας που χάσαμε και Μασαλίας που αναγνωρίζουν οι Γάλλοι, προπάντων οι φιλέλληνες Γάλλοι, ωστόσο, κατορθώνουν να περιλάβουν και το ανθρώπινο στοιχείο της Ιστορίας. Η Φώκαια, της οποίας διατάχθηκε η εκκένωση από το ελληνικό στοιχείο, αποδείχτηκε πως ήταν η πρόβα για την τελική λύση στη Μικρά Ασία όταν το 1922 μπήκε ο Κεμάλ στη Σμύρνη και μας ξερίζωσε για πάντα. Οι Φωκιανοί έφυγαν το 1914, ξαναγύρισαν όμως το 1918, μετά τον τερματισμό του Μεγάλου Πολέμου με την ηττημένη (προς στιγμή, όπως αποδείχτηκε ) Οθωμανική Αυτοκρατορία (που επανέκαμψε όμως ως Τουρκία) και ξανάφυγαν οριστικά με την καταστροφή του ’22. Κάπως έτσι, νόμιζαν κι ορισμένοι δικοί μας από τη Σμύρνη, από τη Μάκρη κι από άλλα μέρη της Μικράς Ασίας ότι μπορεί και να ξαναγύριζαν , ακριβώς όπως είχαν επιστρέψει οι Φωκιανοί το 1918. Ηρθε ’όμως η Συνθήκη της Λωζάνης και μας αποτέλειωσε…
3) ΠΑΥΛΟΣ- ΕΝΑΣ ΑΣΥΝΗΘΙΣΤΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ. Εκ των τριών το καλύτερο. Πρώτον διότι όσο κι αν στηρίζεται κι αυτό στην έρευνα και στις μαρτυρίες, περιέχει και πολύ πλούσιο οπτικό υλικό-όπως σημειώνω και στον πρόλογο. Δεύτερο και σημαντικότατο, το ότι ο άνθρωπος που το έκανε, ο Νίκος Πολίτης ΤΟΛΜΗΣΕ να αναμετρηθεί με την προκατάληψη και τα ταμπού ΥΠΕΡ της Ιστορίας. Αυτό τον τιμά ξεχωριστά όπως τον τιμά φυσικά και το θάρρος του. Και βέβαια τον δικαιώνει το αποτέλεσμα διότι επιχειρεί να φωτίσει μια ιστορική προσωπικότητα, το πρόσωπο του τίτλου, και καταφέρνει αφενός να μας δείξει όλη την ελληνική Ιστορία από το 1901 που γεννιέται ο Παύλος ως εγγονός βασιλιά εκείνη τη στιγμή, μέχρι τον Μάρτιο του 1964 που πεθαίνει ως βασιλιάς.., Καταφέρνει επίσης να σταθεί απέναντι σε όλα τα ιστορικά γεγονότα, και μέσα από τις μαρτυρίες καθηγητών κι ερευνητών της Ιστορίας όπως και μελών της βασιλικής οικογένειας της Ελλάδας (την βασίλισσα Σοφία της Ισπανίας, τον έκπτωτο βασιλιά Κωνσταντίνο, την μικρότερη αδελφή του Ειρήνη, τον Μιχαήλ της Ελλάδος), πολιτικών που γνώρισαν τον βασιλέα εκείνον όπως ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και κάποιων ακόμα προσώπων, (ακόμα και την Μπέττυ Αμπατιέλου περιλαμβάνει από μαγνητοσκοπημένη παλιά συνέντευξη της για τα γεγονότα του Λονδίνου με την τότε βασίλισσα Φρειδερίκη κι ένα μύθο που καλλιεργήθηκε, όπως το δηλώνει η ίδια η Αμπατιέλου) μαζί ,φυσικά με τους ιστορικούς συμβούλους από τα Πανεπιστήμια της χώρας μας, κι αν μη τι άλλο μας συμφιλιώνει με την Ελληνική Ιστορία. Όπως και να το κάνουμε η Ελληνική Μοναρχία είναι Μεγάλο Κεφάλαιο της Ιστορίας της Ελλάδας. Κι αλίμονο αν φοβόμαστε να την κοιτάξουμε. Το άλλο που μου άρεσε είναι που μέσα από τις ιστορικές περιγραφές περνούν και προσωπικά στοιχεία, ζυμωμένα μαζί με την Ιστορία, κι αυτό σου δίνει μια επιπλέον αίσθηση: να αναλογιστείς τη Μοίρα των ιστορικών προσώπων, σε ποια στιγμή τους τυχαίνει ο κλήρος, πως υποχρεούνται να φερθούν, πως και να ζήσουν… Ενώ δεν παραλείπονται , πάλι μέσα από τις αφηγήσεις, κι οι ιδιωτικές στιγμές , οι οποίες ολοκληρώνουν τη συγκεκριμένη ματιά. Να μου επιτρέψει ο Νίκος Πολίτης να του δώσω τα συγχαρητήρια μου για την διαυγή αυτή προσφορά στην Ελληνική Ιστορία.