Με ένα φιλμ, θα το έλεγα «ασυνήθιστο» για τον ίδιο αλλά τι ήταν και «συνηθισμένο» για τον Σκολιμόφσκι;
Το χαρακτηρίζω «ασυνήθιστο» με την έννοια ότι επιστρέφει και κάνει ένα φιλμ με ήρωα ένα…γαϊδαράκο. Μόνο που το φιλμ για τον γαϊδαράκο, αυτός είναι κι ο «ΕΟ» του τίτλου, είναι ένα φιλμ που φεύγει σαϊτα, ο εσωτερικός ρυθμός του είναι ταχύτατος, και το συναίσθημα που βγάζει είναι απερίγραπτο.
Είναι η οδύσσεια ενός γαϊδαράκου , που ταλαιπωρείται σε ένα τσίρκο και ζει μια περιπέτεια από την Πολωνία ώς την Ιταλία όπου στο διάβα του θα γνωρίσει ανθρώπους και σοβαρές καταστάσεις.. Κι η κάθαρση θα έλθει, με τον τρόπο της.
Εχουν βγει όλοι κι επαναλαμβάνουν το «αντίγραφο» που γράφτηκε , ίσως κι αυθαίρετα, από κάποιο κριτικό του εξωτερικού και το πήραν κι οι άλλοι περί του «Στη τυχη Βαλτάσαρ», το φιλμ του Ρομπέρ Μπρεσόν που κι εκεί ήρωας ηταν ένας γαϊδαρακος και η συμπεριφρά των ανθρώπων γύρω του.
Προσωπικά, στον «ΕΟ» βρίσκω συγγένειες με την σοβιετική ταινία «Μη ζητάς ανθρώπινη αγάπη» του Στανισλάς Ροστοτσκυ, διότι δεν κόλλησα στο θέμα «γαϊδαράκος» αλλά στην «ανθρώπινη» διάσταση που δίνει στο ταιλαιπωρημένο τετράποδο, που μου θύμισε εκείνη με τον Ολιβερ τουιστ-σκύλο.
Όπως βλέπετε, οι επιρροές και τα δάνει , είναι θεσμοί και διδάσκονται. Επειδή αναφέρομαι συνχνα πυκνα σε αυτά.
Κι αυτά συμβαίνουν επειδή το έργο έχει σενάριο. Δεν είναι μια auter-ίστικη αναφορά στο έργο κάποιου θεσμοποιημένου auteur, είναι ένα δράμα που ξεκινά από σενάριο, το οποίο σενάριο της Πολωνής σεναριογράφου ΕΥΑ ΠΙΑΣΚΟΦΣΚΑ , όπου συμφώνως με τους τίτλους της ταινίας έχει βάλει το κινηματογραφικό χεράκι του κι ο σκηνοθέτης ,ο οποίος είναι και σύζυγος της και το συνυπογράφει, έχει πολύ στέρεες βάσεις. Αυτά που τους μαθαίνουν στις Σχολές εκεί, στα βαθιά μελετήματα πάνω στο σενάριο, που τους ξεκινούν απ΄την αρχαία τραγωδία και τις εκεί βάσεις, στις Σχολές εκείνες όπου σαν απαρχή ας πούμε αστυνομικής δομής τους διδάσκουν το «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή , εκεί λοιπόν μαθαίνουν σενάριο, ξεκινώντας από μελέτη αρχαίας τραγωδίας. Το σενάριο του «ΕΟ» είναι τέτοιο σενάριο, όχι πως τα άλλα δεν είναι μα εδώ γίνεται εμφανές επειδή ο κεντρικός ήρωας του δράματος δεν είναι άνθρωπος αλλά κάποιο άλλο έμβιο ον. Η ιστορία του γαϊδαράκου δομείται με βάση αυτούς τους κανόνες, ως ένα πλάσμα σημαδεμένο από τη Μοίρα, όπως έλεγε κι ο Κουν για τον «Οιδίποδα», ένα πλάσμα που η ζωή δεν του έφερε χαρα παρά μόνο ταλαιπωρία. Γι αυτό και μας παρασύρει στο δράμα του διότι η ικανότητα της σεναριογράφου κι ο κατευθυντήριος νους του σκηνοθέτη, στη δόμηση δουλεύουν τους χαρακτήρες των ιστοριών που θα ενσκήψουν στο δρόμο του γαϊδαράκου. Κι όλοι τους , κουβαλούν μια ολοκλήρωση , και με αυτή την ολοκλήρωση οικοδομείται το έργο, παίζοντας με τα συναισθήματα μας, που είναι τα συναισθήματα του γαϊδαράκου έτσι ΟΠΩΣ ΤΑ ΘΕΛΕΙ Η ΤΕΧΝΗ.
Ο Σκολιμόφσκι σκηνοθετικά βρίσκεται σε εμπνευσμένη ώρα, σε αυτή την επάνοδο, η συνεργασία του με διευθυντή φωτογραφίας, μοντέρ κι ηθοποιούς είναι απαράμιλλη, και φτιάχνει ένα έργο περιεκτικό και σαφές που είναι μικρότερο σε διάρκεια από τη 1,5 ώρα. Διαρκεί λιγότερο από 90 λεπτά. Κι έχει και περιπλάνηση, έχει σασπένς, έχει διαδρομή, διότι υπάρχει και το road στην όλη διαδικασία, καθότι υπαγορεύεται από το σενάριο αφου ο γαϊδαράκος μας θα διανύσει, όπως είπαμε και πιο πάνω, την απόσταση Πολωνία-Ιταλία. Ωραίο ταξίδι, δεν λέω, αρκεί να μην είσαι.. γάιδαρος. ‘Η άνθρωπος που του φέρονται σαν να ήταν …γάιδαρος.