Ποια είναι η ΠΑΟΛΑ ΚΟΡΤΕΛΕΖΙ; Μια και σήμερα δεν παρακολουθούν στενά το ιταλικό σινεμα, είναι μία εξαιρετική κομεντιέν, μια αναγνωρισμένης αξίας ηθοποιός, πρωτοπόρος στον τρόπο ερμηνείας της, είναι ηθοποιός που έχει προχωρήσει στην αφαίρεση, έχει απομακρυνθεί κατά ένα τρόπο από το πως έπαιζαν οι παλιές, και διαχειρίζεται με ένα δικό της εσωτερικό τρόπο το ιταλικό της ταμπεραμέντο.

Ξεκινώ από αυτό διότι είναι απαραίτητο στοιχείο καθώς θα περάσουμε στη σκηνοθεσία, στην οποία ντεμπουτάρει, ύστερα από βραβευμένες ερμηνευτικές επιτυχίες, κι έχει γράψει και το σενάριο.

Τη σκηνοθεσία την έχει κάνει ως ηθοποιός. Με τον τρόπο που η ίδια αντιλαμβάνεται το ερμηνευτικό της. Ετσι έχει κοιτάξει και το σκηνοθετικό της. Να δώσει ύφος κομεντί σε ένα κοινωνικό, σοβαρό, δραματικό θέμα, χωρίς να το αποσπάσει από τη δραματική του σημαντικότητα, χωρίς όμως να έχει πρόθεση, όπως βγαίνει εκ του αποτελέσματος , να το βαρύνει.. ΤΟ ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΙ ΩΣ ΚΟΜΕΝΤΙΕΝ. Ο τρόπος με τον οποίο η ίδια παίζει και παραλλήλως και ταυτοχρόνως συντονίζεται και συντονίζει τους άλλους ηθοποιούς, είναι ένας τρόπος με τον οποίο δηλώνει ότι ξέρει να φρενάρει, κυρίως επειδή αφηγείται μια ιστορία με σημαντικό κοινωνικό αντίκτυπο. Και την οποία κοιτά με σημερινή ματιά. Ακριβώς όπως κάνει και στο παίξιμο που έχει απαγκιστρωθεί δια των αφαιρέσεων κι εχει φτιάξει τη δική της ερμηνευτική προσωπικότητα, με τον ίδιο τρόπο κρατά την ισορροπία μεταξύ κωμωδίας και δραματος

Και το έργο είναι το εξής: Βασίζεται σε ένα κοινωνικό θέμα. Στην Ιταλία του 1946 αμέσως μετά τον Πόλεμο, η οποία είναι η Ιταλία που ξέραμε από το μεγάλο ιταλικό σινεμά Μόνο που το μεγάλο ιταλικό σινεμά δεν περιορίζεται στον γίγαντα Βιττόριο Ντε Σικα και στον «Κλέφτη των ποδηλάτων» ή στο Ροσελίνι και την «κατοχική» Ρώμη ανοχύρωτη πόλη». Το ιταλικό σινεμά έχει ως βάση κι αξία την μόνιμη, διαρκή κοινωνική αναφορά του ακόμα και στα πιο ελαφρα είδη. Είναι άλλο πράγμα η κοινωνική ταινία κι ο κοινωνικός κινηματογράφος, κι άλλο πράγμα είναι η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ

Η ταινία της Κορτελέζι, το «ΠΑΝΤΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑ ΑΥΡΙΟ», βασίζεται σε όλη την κινηματογραφική, ιταλική κουλτούρα, δεν περιορίζεται σε κανέναν συγκεκριμμένο, περιλαμβάνει τους πάντες και τα πάντα, για τον πολύ απλό λόγο ότι κουβαλά εντός της τα παντα, τα εχει αφομοιωμένα, οπότε δεν μπορείς να της προσάψεις το παραμικρό, για κάτι συγκεκριμένο, μόνο να την αναφέρεις ως προς κάτι γενικό. Για την κοινωνικότητα της αναφοράς και για το θέμα που θίγει

Ποιο είναι το θέμα; Θα σας το κρατήσω λίγο μυστικό. Το θέμα ως θέμα είναι η κοινωνική κατάσταση στην Ιταλία σε μια γειτονιά στη Ρώμη, με επίκεντρο τη Γυναίκα, και στο τι γινόταν τότε. Η ηρωίδα είναι μια νοικοκυρά , με τρία παιδιά, δυο αγόρια μικρότερα και κόρη της παντρειάς, είναι καταπιεσμένη από τον άντρα της σε βαθμό που δεν ελέγχεται, τρώει και τις σφαλιάρες της, έχει φορτωθεί και τον πεθερό που είναι κατάκοιτος αλλά με παρελθόν αναλογο του συζυγου της, το γιου του αλλά και με πιο εκλεπτυσμένη τη χρηση βίας απέναντι στη γυναίκα ως προς την αποτελεσματικότητα. Ωστόσο, αυτή η γυναίκα που τρώει κριτική κι από την κόρη της για τα όσα ανέχεται, που όμως βλέπει και την κόρη της να οδεύει στην ίδια παγίδα, είναι παραλλήλως δραστηριοποιημένη. Γύρω από αυτή τη γυναίκα, το σενάριο της Κορτελέζι ζωντανεύει μια ολόκληρη γειτονιά. Κι αυτή η γειτονιά φτιάχνει υπόθεση, θέμα, έρχονται όλοι και γίνονται χαρακτήρες του θέματος κι είναι για χάζεμα, το πως επεξεργάζεται τις αναφορές της και φτιάχνει πλοκή. Με το μαύρο Αμερικάνο ας πούμε, ποιος κατάλαβε ότι κουβαλά καλά χωνεμένο το «Παϊζάν» του Ροσελίνι που στο σεναριο συνεργαζόταν επίσημα με διαπίστευση κι υποψηφιοτητα για σεναριακό Oscar ο Φελίνι, και τον βάζει τον Αμερικάνο ως χαρακτήρα να κάνει,  πως τον «αξιοποιεί».. Υπάρχουν γυρω της ανθρωποι με εκπληκτικά γραμμένους ρόλος εξου κι οι πολλαπλές ερμηνευτικές υποψηφιότητες στα «DAVID DI DONATELLO», στα οποία κέρδισαν η Κορτελέζι ως Α’ γυναικείος, η οποία πήρε και ΣΕΝΑΡΙΟΥ (για όσους αγνοούν τι σημαίνει σενάριο) και πρωτοεμφανιζόμενης σκηνοθετη- μαζί με τη Κορτελέζι,  πήρε του β γυναικείου ρόλου η ΕΜΑΝΟΥΕΛΑ ΦΑΝΕΛΙ που παίζει τη γυναίκα του μαναβη, τη σιωπηλη, κατά κάποιο τρόπο «μέντορα» της, κι ηταν υποψήφια κι η ΡΟΜΑΝΑ ΜΑΝΤΖΟΡΑ ΒΕΡΓΚΑΝΟ που παίζει την κόρη κι είναι ένας τόσο ωραία αναπτυγμένος ρόλος και τι φινάλε του ετοιμάζει η σεναριογραφος Κορτελέζι με τους συνεργατες της, ενώ ήταν επίσης υποψήφιοι τρεις άντρες της διανομής, στον Α’ ρολο ο ΒΑΛΕΡΙΟ ΜΑΣΤΑΝΤΡΕΑ, του οποίου ο ρόλος θεωρήθηκε πρωταγωνιστικός ως το αντίπαλο δέος της ηρωίδας, η καταπιεσμένη κι ο δυναστης της, και στους β ρολους ο ΤΖΟΡΤΖΙΟ ΚΟΛΑΝΤΖΕΛΙ , ο πεθερός που είπαμε πιο πανω, κι ο ΒΙΝΙΤΣΙΟ ΜΑΡΚΙΟΝΕ, ο πλατωνικός έρωτας που την περιμένει να το σκάσουν μαζί.

Με όλους αυτούς και με άλλους τόσους φτιάχνει πλοκή. Με την εξελιξη των χαρακτήρων δημιουργούνται καταστάσεις,

Κι υπάρχει και το μεγάλο εύρημα, που κρύβει και το βαθύ θέμα του έργου , το οποίο δεν θα σας το αποκαλύψω διότι μας το εχει για φινάλε να μείνουμε με το στόμα ανοιχτό επειδή άλλο  νομίζουμε, άλλο φοβόμαστε, άλλο περιμένουμε αλλά…αλλά  δεν εχουμε αντιληφθεί απόλυτα το πνεύμα  της σκηνοθεσίας. Και της συνέπειας.

Ωστόσο , όταν φτάσουμε στο φινάλε, στην αποκάλυψη του μυστικού, εκεί θα έχουμε ολοκληρώσει εικόνα και προπαντός εκτίμηση.

Για τη σκηνοθεσια, πέρα από αυτά που ανέφερα περι του πως σκηνοθετει η Κορτελέζι ως ηθοποιός, υπάρχει κι υπολοιπο: Το πως σκηνοθετει και το μπάσιμο στην ατμόσφαιρα. Το μπάσιμο που θεωρώ σκηνοθετικό εύρημα για το πως να παρακολουθήσουμε ένα φιλμ, το πιστώνω ως Νο 1 στο «Φόρεστ Γκαμπ» όπου ο Ρομπερτ Ζεμεκις, με το ευρημα του φτερού, μας υποβάλει στην παρακολούθηση αλλά χρησιμεύει και σε εκείνον ως σκηνοθετικός πλοηγός, μην ξεφύγει απ΄τη γραμμή ισορροπίας. Κάτι αναλογο κάνει εδώ η Κορτελέζι, με την πρώτη σκηνή του έργου: Πρωινό ξυπνημα ενός αντρογύνου, η γυναίκα του λέει «καλημέρα» κι εκείνος αποκρίνεται με ένα χαστούκι. Είναι σεναριακό και σκηνοθετικό ευρημα στο τι θα παρακολουθήσουμε αλλά και στο πως. Θα δούμε κοινωνικά την κακοποίηση αλλά κάτι μεσα από αυτή μας περιμένει, είναι η επισήμανση απ΄την πρώτη σκηνή.

Το σεναριακό εύρημα που λειτουργεί ως κόκκαλο το οποίο συγκρατεί τη σάρκα, είναι ένα γράμμα που δέχεται η ηρωίδα, σχεδόν από την αρχή της ταινίας, το διαβαζει αλλά εμείς δεν μαθαίνουμε τι λέει. Η εξελιξη της υπόθεσης, η εμφάνιση προσώπων, η σχέση με τον πλατωνικό εραστή και ίσως με κάτι που ακόμα δεν γνωρίζουμε, οι σεναριακές καταστάσεις με το να δουλευει σε 500 δουλειες στη γειτονια, να μαζεύει χρήματα, κρυφά, κι αυτά όλα να γίνονται ταυτοχρόνως με την υπόθεση, μας βάζει συνεχώς στο “trip”. Είναι στα βασικά σεναριακά μαθήματα το εύρημα κλειδί, που στο πετα ο συγγραφέας δήθεν άσχετα, κάπου στο ξεκίνημα, και καθοδον στο επαναφέρει, μέσα από καταστάσεις πλοκής που προκαλούνται εξ αυτού κι είναι αυτό που οδηγεί στην κλιμάκωση. Στον ελληνικό κινηματογραάο μοναδικος σε αυτά, ως βαθυς εξ ενστίκτου γνωστης, ήταν ο Αλέκος Σακελλάριος, θυμίζω πρόχειρα -πρόχειρα το δακτυλίδι στην «Καφετζού» και τι σεναριακό κυκλο κάνει κι ως που φτάνει, όπως και τον κλεμμένο αναπτήρα στο «Δόλωμα» και πως συνδέει ανθρώπους και περιπλέκει την υπόθεση, εμφανιζόμενο κάθε τόσο. Στην περίπτωση της ταινίας της Κορτελέζι, αυτό το γράμμα, αυτό το ραβασακι, και το μυστήριο που το περιβάλλει με όλα όσα συμβαίνουν είναι αξιοθαύμαστο ως χρήση ευρήματος στο γιατί γεννήθηκε και που οδηγεί. Και πως εμπλέκει τα πρόσωπα, μα και ποια πρόσωπα. Όχι απλώς για βραβείο σεναρίου στα «Donatello» αλλά για μάθημα κανονικό στις Σχολές

Ως όψη και ύφος, έχει επιλέξει το ασπρόμαυρο, με φωτισμούς της κοινωνικής αναφοράς αλλά και λίγο πιο φωτεινούς τουλάχιστον στα εξωτερικά, τα εσωτερικά κι ως φωτισμοί κι ως ντεκορ  απηχούν την κατάσταση της ηρωίδας. Η όλη σκηνογραφία είναι της απόλυτης σκηνοθετικής αντίληψης της Κορτελέζι  Και βέβαια, το σημαντικότερο ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΚΟ εύρημα, μετά το χαστούκι της πρωινής καλημέρας ως εισήγηση, είναι οι καυγάδες που τους δείχνει χορογραφημένους πάνω σε τραγούδια της εποχής της τότε αλλά και της μεταγενέστερης, με στίχους που σχολιάζουν με τον τρόπο τους αυτό που συμβαίνει, τον χορευτικό ξυλοδαρμό να έρχεται και να υπενθυμίζει τη μεγάλη σχολή του ιταλικού γκροτέσκο.. Αποφορτίζοντας κάθε τόσο το δράμα με στοιχεία συνωμοτικής ελαφρότητας, ακριβώς όπως παίζει η Κορτελέζι γενικά ως ηθοποιός κι εδώ ως σκηνοθέτης.

Ολοκληρώνω, σε σχέση με τη σημαντικότητα του σεναριακου ευρήματος, το «ραβασάκι» που λέγαμε, ότι το τελευταίο 20λπετο περίπου της ταινίας, καθώς προχωάαμε για αποκαλύψεις οι οποίες δεν ξέρουμε τι φέρνουν και ποιές οι πιθανές επιπτώσεις, είναι ότι με βάση το σεναριο η σκηνοθεσία ακολουθεί ένα αστυνομικό ρυθμό, βαζει δηλαδή κι αυτό το στοιχειο , ναι, στο να μεγαλώσει την αγωνία του θεατή για το τι διάολο κρύβει αυτό το έρμο το ραβασάκι. Είναι πολύ σημαντικό. Πραγματικά αυτό το έργο θα ήθελα να το διδάσκω σε συνέχειες, σε κύκλο ολόκληρο μαθημάτων

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ: ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΒΑΘΙΑ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

Κι ένα «ντεμπούτο» σκηνοθετικό που οι Ιταλοί το βράβευσαν ήδη. Ως ΝΤΕΜΠΟΥΤΟ.